Loof de naam van de Heer - Psalm 113

Lezing: Psalm 113, 1-9 [5061|+16564]

1 Lofzang op Gods grootheid en goedheid
Halleluja! Loof, dienaren van de Heer, loof de Naam van de Heer!
2 De Naam van de Heer zij geprezen,
van nu tot in de eeuwigheid.
3 van waar de zon opkomt tot waar hij ondergaat,
zij de Naam van de Heer geprezen.
4 De Heer is verheven boven alle volken, boven de hemel is Zijn glorie.
5 Wie is gelijk aan de Heer, onze God? Die zeer hoog woont,
6 die zijn oog richt naar beneden, wie in de hemel en op de aarde?
7 Die de geringe opricht uit het stof,
de arme verheft uit het vuil,
8 om hem te doen zitten bij edelen, bij de edelen van Zijn volk.
9 Die de onvruchtbare doet wonen in haar gezin; een blijde moeder van kinderen. Halleluja!

Beste broeders en zusters!

Voordat wij nu een korte interpretatie geven van de zojuist gezongen psalm wil ik u eraan herinneren dat vandaag de geboortedag is van onze geliefde Paus Johannes Paulus II. Hij zou vandaag 85 jaar oud zijn geworden en wij zijn er zeker van dat hij ons ziet vanuit de hemel en bij ons is. Laten wij ter gelegenheid hiervan onze dank betuigen aan de Heer dat Hij ons deze Paus geschonken heeft, en laten wij de Paus zelf bedanken voor alles wat hij voor ons heeft gedaan en ondervonden.

Zojuist hoorden wij de eenvoud en de schoonheid van Psalm 113 [5061|+16564]. Psalm 113 [5061|+16564] is zogezegd de ingang tot een kleine reeks psalmen. Deze reeks beslaat de 113e tot de 118e psalm en wordt traditioneel aangeduid als "het Egyptische Hallel". Het is de Halleluja, met andere woorden het is de lofzang, die dankt voor de bevrijding uit de slavernij van de farao en Israëls vreugde om de Heer in vrijheid te kunnen aanbidden in het beloofde land. vgl: (zie Ps. 114) [[[5061|+16574]]]

Dit is de reden dat de Joodse traditie deze reeks psalmen in verband heeft gebracht met de Pesach-viering. Corresponderend met de historisch-sociale dimensie, en vooral ook met de spirituele dimensie, werd de viering van die gebeurtenis beschouwd als een teken van bevrijding van het kwaad in zijn vele verschijningsvormen. De 113e psalm is een korte hymne die in het Hebreeuwse origineel uit slechts 60 woorden bestaat, allen vervuld van gevoelens van vertrouwen, verheerlijking en vreugde.

De eerste strofe (Ps. 113, 1-3) [[b:Ps. 113, 1-3]] prijst "de Naam van de Heer". In het taalgebruik van de Bijbel verwijst dit naar de persoon van God Zelf, zoals u weet, naar Zijn levende en actieve aanwezigheid in de menselijke geschiedenis.

Met een hartstochtelijke urgentie is de Naam van de Heer drie keer te horen in de verering. Alles wat bestaat en alle tijd - "van waar de zon opkomt tot waar hij ondergaat", zegt de psalmist (vers 3) [b:Ps. 113, 3] - wordt in één enkel dankgebed opgenomen. Het gebed is als een veelstemmig gezang dat onophoudelijk van de aarde naar de hemel opstijgt om de Heer, Schepper van het universum en Koning van de geschiedenis, te prijzen.

Langs deze opwaartse beweging voert de psalm ons naar het goddelijke mysterie. Vervolgens verheerlijkt het tweede deel (zie vers 4-6) [[b:Ps. 113, 4-6]] de transcendentie van de Heer, verbeeld in een verticale voorstelling die de puur menselijke horizon overstijgt. Het wordt verkondigd: de Heer is "verheven", "Hij zit ten troon in de hoogte", en niemand kan zijn zoals Hij; om de hemel te zien moet Hij "omlaag kijken in de diepte", want "Zijn glorie torent boven de hemel uit" (vers 4) [b:Ps. 113, 4].

De goddelijke blik richt Zich op de gehele werkelijkheid, op de aardse en op de hemelse schepselen. Toch is Zijn blik niet afstandelijk en hooghartig zoals die van een koelbloedige heerser. De Heer - zegt de psalmist - buigt Zich omlaag, Hij "kijkt naar beneden in de diepte" (vers 6) [b:Ps. 113, 6].

Zo komen wij bij de laatste beweging van de psalm. (zie vers 7-9) [[b:Ps. 113, 7-9]] De aandacht wordt verplaatst van de hemelse hoogten naar onze aardse horizon. De Heer buigt zich met belangstellende aandacht toe naar onze nietigheid en naar onze ellende die ons ertoe zou kunnen brengen ons angstig terug te trekken. Hij richt Zijn liefdevolle blik en Zijn ijverige werk rechtstreeks op de meest nederige en arme mensen van deze wereld: "Hij richt de geringe op uit het stof, en Hij verheft de arme uit het vuil" (vers 7) [b:Ps. 113, 7].

Zodoende buigt God Zich omlaag naar de hulpbehoevenden en de lijdenden om hen troost te brengen. En deze woorden verkrijgen hun ultieme betekenis in het moment dat God omlaag reikt om mens te worden, om één van ons te worden, zelfs één van de arme mensen van de wereld. Hij verleent de armen de grootste eer, namelijk om "een zetel bij de edelen" te hebben; om plaats te nemen "bij de edelen van Zijn volk" (vers 8) [b:Ps. 113, 8]. Aan de alleenstaande en kinderloze vrouw, die door de maatschappij in de klassieke oudheid verstoten werd alsof ze een dorre, waardeloze tak was, schenkt God de eer en de grote vreugde om meerdere kinderen te hebben. (zie vers 9) [[b:Ps. 113, 9]] De psalmist prijst dus een God die in Zijn grootheid heel anders is dan wij en die tegelijkertijd Zijn lijdende schepselen zeer nabij is.

Het ligt voor de hand om in deze laatste verzen van psalm 113 intuïtief een anticipatie te herkennen op Maria's woorden in het Magnificat, het lied van de uitverkiezing door God die "heeft omgezien naar Zijn eenvoudige dienares". In dit lied betuigt Maria nog meer uitgesproken dan in psalm 113 dat God de machtigen van de troon heeft gestoten en de nederigen heeft verhoogd. (Lc. 1, 48-52; Ps. 113, 6-8) [[b:Lc. 1, 48-52; Ps. 113, 6-8]]

Een zeer oude "Vesperhymne" die is bewaard in de zogenoemde Constitutiones Apostolorum [6358] (VII, 48) [[6358]] neemt de vreugdevolle aanvang van onze psalm over en zet het thema voort. Om de christelijke interpretatie van de psalmen door de vroege kerk inzichtelijk te maken halen wij deze Vesperhymne hier aan ter afsluiting van onze beschouwing: "Prijs de Heer, kinderen, / prijs de Naam van de Heer. / Wij prijzen U, wij verheerlijken U, wij loven U / voor Uw onmetelijke glorie. / Koninklijke Heer, Vader van Christus, het Onbevlekt Lam / dat de zonde van de wereld wegneemt. / Aan U komt toe de lofzang, de verheerlijking en de eer, / God de Vader met de Zoon in de Heilige Geest / van eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen". (S. Priocco – M. Simonetti,.. (S. Priocco – M. Simonetti, La preghiera dei cristiani, Milaan 2000, p. 97)

Samenvatting van de catechese voor en begroeting van de Duitstalige pelgrims
Psalm 113 [5061|+16564] is een lofzang op vertrouwen, op verheerlijking en op vreugde. Psalm 113 [5061|+16564] opent de reeks "Hallelpsalmen" die de bevrijding van Israël uit de slavernij van Egypte herdenken. De Naam van de Heer, God Zelf, staat hierin centraal. Alles wat bestaat en alle tijd wordt opgenomen in één enkel dankgebed: "van waar de zon opkomt tot waar hij ondergaat, zij de Naam van de Heer geprezen!" (Ps. 113, 3) [b:Ps. 113, 3]. Het loflied van het volk Gods stijgt onophoudelijk op naar de Schepper en Heer van de geschiedenis. Zijn glorie torent boven hemel en aarde uit. Toch betekent dit geenszins dat God ver van de mens verwijderd is. Met onuitputtelijke liefde kijkt Hij naar de misdeelden en de lijdenden, die Hij troost en die Hij te hulp schiet. De verheerlijking van Gods grootheid is daarom tegelijkertijd een verklaring van vertrouwen in Zijn reddende nabijheid.

Ik ben zeer verheugd alle pelgrims en bezoekers uit Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Luxemburg en Nederland hier te verwelkomen. In het bijzonder groet ik het Domchor Klagenfurt en het Philharmonisches Orchester Augsburg. Moge uw gehele leven een verheerlijking van God zijn! De Heer is altijd en overal dichtbij ons. Moge Zijn Geest u de weg wijzen en begeleiden. Ik wens alle studenten die hier vandaag zijn rustgevende pinksterdagen toe!