Stop Vlaamse bisschoppen met het zegenen van homokoppels

De Vlaamse bisschoppen verrasten velen binnen en buiten de Kerk met de verklaring die zij op 20 september 2022 publiceerden onder de titel: Homoseksuele personen pastoraal nabij zijn: Voor een gastvrije Kerk, die niemand uitsluit[8736]. Voor katholieken die de leer van de Kerk aannemen, was dat bepaald geen aangename verrassing. Want de Vlaamse bisschoppen bieden in genoemde verklaring[8736] de mogelijkheid om paren van hetzelfde geslacht met een duurzame en monogame relatie te zegenen.

In een verklaring reiken ze ook een model voor een viering van Woord en gebed aan waarin de zegening van homoseksuele paren gestalte kan krijgen. De opzet daarvan is als volgt:

- Openingswoord;
- Openingsgebed;
- Schriftlezing;
- Het uitspreken van het engagement van beide betrokkenen met elkaar, waarin ze voor God tot uitdrukking brengen hoe ze zich met elkaar verbinden; dat kan bijvoorbeeld in de volgende bewoordingen:

God van liefde en trouw, vandaag staan we voor U omringd door familie en vrienden. Wij danken u dat we elkaar mochten vinden. We willen er zijn voor elkaar in alle omstandigheden van het leven. Wij spreken hier vol vertrouwen uit dat we aan elkaars geluk willen werken, dag aan dag. Wij bidden: schenk ons kracht om elkaar trouw te zijn en ons engagement te verdiepen. Op uw nabijheid vertrouwen wij, van uw Woord willen we leven, aan elkaar gegeven voorgoed.

Dan volgt het gebed van de gemeenschap waarin deze bidt, zo zeggen de Vlaamse bisschoppen, dat Gods genade in het paar werkzaam mag zijn; het gaat om de genade die hen in staat stelt om zorg te dragen voor elkaar en voor de gemeenschap in bredere zin; ook voor dit gebed wordt een voorbeeld gegeven:

God en Vader, we omringen N. en N. vandaag met ons gebed. U kent hun hart en de weg die ze voortaan samen gaan. Maak hun engagement voor elkaar sterk en trouw. Laat hun huis vervuld zijn van begrip, verdraagzaamheid en zorg. Laat er plaats zijn voor verzoening en vrede. Laat de liefde die ze delen hen tot vreugde zijn en hen dienstbaar maken aan onze gemeenschap. Geef ons de kracht om met hen op weg te gaan, samen in het voetspoor van uw Zoon en gesterkt door uw Geest.

- Voorbede;
- Onze Vader;
- Slotgebed;
- Zegenwens.

Dit is de eerste keer dat (een gedeelte van) een Bisschoppenconferentie een verklaring uitbrengt met een voorbeeld voor een viering van Woord en gebed om een zegen over een paar van hetzelfde geslacht uit te spreken. De Vlaamse bisschoppen komen tot de opmerkelijke stap om het zegenen van homoseksuele paren toe te staan op basis van hun interpretatie van enkele passages uit Amoris Laetitia[6271] (AL), de postsynodale apostolische exhortatie die paus Franciscus na de beide Bisschoppensynodes over het gezin in 2014[d:251] respectievelijk 2015[d:294] heeft uitgebracht. Hierin zegt paus Franciscus onder meer “dat iedere persoon, onafhankelijk van zijn seksuele geaardheid, moet worden gerespecteerd in zijn waardigheid en met respect moet worden aanvaard.” Amoris Laetitia, 250[[6271|250]]

Onderscheiden, begeleiden en integreren blijven volgens de Vlaamse bisschoppen de belangrijkste sleutelwoorden in Amoris laetitia (Hoofdstuk VIII)[6271|+372]. Het spreekt voor zich dat ook mensen met een homoseksuele geaardheid met respect dienen te worden bejegend en recht hebben op pastorale zorg en begeleiding (cf. Catechismus van de Katholieke Kerk, no. 2358-2359)[1|2358-2359]. Met onderscheiden wordt in Amoris Laetitia[6271] echter bedoeld dat mensen die in een irreguliere verhouding leven tot het inzicht worden gebracht wat de waarheid is omtrent hun relatie. Amoris Laetitia, 300[[6271|300]] Kortom, dat zij tot het inzicht komen dat hun relatie tegen Gods scheppingsordening ingaat en daarom moreel niet aanvaardbaar is. Met integreren wordt bedoeld dat men mensen die leven in een irreguliere verhouding – voor zover dat mogelijk is – een plaats geeft in het kerkelijk leven. Uiteraard zijn mensen die een seksuele relatie hebben met iemand van hetzelfde geslacht welkom in kerkelijke vieringen, al kunnen zij niet de communie ontvangen en daarin ook geen actieve rol vervullen.

1. Zegeningen zijn sacramentalia, geen sacramenten. De Vlaamse bisschoppen verklaren ook uitdrukkelijk dat de zegening van paren van hetzelfde geslacht geen huwelijk is. Sacramentalia zijn echter wel heilige tekenen die in zekere zin op sacramenten lijken en die voor de personen die een zegening ontvangen vooral geestelijke vruchten bewerken, waardoor zij op het ontvangen van het belangrijkste effect van de sacramenten worden voorbereid. Door sacramentalia worden tevens bijzondere situaties in het leven geheiligd (vgl. Congregatie voor de Geloofsleer, Antwoord van de Congregatie voor de Geloofsleer op een dubium over de zegening van verbintenissen tussen personen van hetzelfde geslacht, 22 februari 2021)[8222]. Sacramentalia zijn tot op zekere hoogte analoog aan sacramenten. Het voorbeeldgebed in de verklaring waarin de paren van hetzelfde geslacht een engagement tegenover elkaar uitspreken, toont een onmiskenbare analogie met het jawoord dat man en vrouw bij de huwelijkssluiting tegenover elkaar uitspreken. Want het homopaar bidt daarin: “We willen er zijn voor elkaar in alle omstandigheden van het leven ... schenk ons kracht om elkaar trouw te zijn en ons engagement te verdiepen.” Deze analogie met het jawoord van man en vrouw aan elkaar bij de huwelijkssluiting treffen we ook aan in het gebed van de gemeenschap: “Maak hun engagement voor elkaar sterk en trouw.” De vrees is dan ook niet ongegrond dat de stap van deze zegening naar een huwelijk van paren van hetzelfde geslacht niet groot is en in de nabije toekomst ook daadwerkelijk zal kunnen worden gezet.

2. Een zegening veronderstelt niet alleen een goede intentie van de kant van degenen die deze ontvangen. Ook datgene wat gezegend wordt, moet overeenkomen met Gods scheppingsordening. God heeft het huwelijk geschapen als een totale wederzijdse gave van man en vrouw aan elkaar, die zijn bekroning in de voortplanting vindt Gaudium et Spes, 48[[575|48]] vgl: Gaudium et Spes, 50[[[575|50]]]. Seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht kunnen in zich niet leiden tot voortplanting. Ze kunnen daarom geen authentieke uitdrukking op lichamelijk vlak van de totale wederzijdse zelfgave van man en vrouw zijn, die het huwelijk in essentie is. Men kan geen situaties zegenen die objectief gezien moreel niet goed zijn. Gods genade schijnt niet op de weg van de zonde. Men kan geen geestelijke vruchten bewerken door de zegening van relaties die tegen Gods scheppingsordening ingaan Gaudium et Spes, 48[[575|48]] vgl: Gaudium et Spes, 50[[[575|50]]]. Dit neemt uiteraard niet weg dat homoseksuele individuen een zegening kunnen ontvangen. Het is echter moreel niet geoorloofd de homoseksuele relatie als zodanig te zegenen.

3. De onder 1 en 2 genoemde argumenten zijn citaten uit het antwoord dat de Congregatie voor de Geloofsleer[8222] op 22 februari 2021 heeft gegeven op een vraag betreffende de zegening van relaties van personen van hetzelfde geslacht. Met hun verklaring waarin zij de zegening van paren van hetzelfde geslacht toestaan, gaan de Vlaamse bisschoppen echter in tegen de genoemde uitspraak van de Congregatie voor de Geloofsleer[8222]. Ook de Vlaamse bisschoppen zijn hieraan gebonden.

4. In het gebed van de gemeenschap bij gelegenheid van de zegening van homoparen bidt de gemeenschap, aldus de Vlaamse bisschoppen, “dat Gods genade werkzaam mag zijn” in het homopaar met als doel dat zij zorg voor elkaar kunnen dragen en voor de gemeenschap in bredere zin. We kunnen echter niet bidden dat Gods genade werkzaam mag zijn in een relatie die niet met zijn scheppingsordening overeenkomt. De Vlaamse bisschoppen zeggen niet expliciet dat homoseksuele relaties zijn te rechtvaardigen. Echter, ook de formulering van hun voorbeeldgebed van de gemeenschap in hun liturgisch model voor de zegening van homoparen suggereert dat homoseksuele relaties moreel gerechtvaardigd kunnen worden. Aan het einde ervan wordt immers gebeden: “Geef ons de kracht om met hen op weg te gaan, samen in het voetspoor van uw Zoon en gesterkt door uw Geest.” Volgen mensen van hetzelfde geslacht in hun homoseksuele relatie het voetspoor van Christus? Zijn de Vlaamse bisschoppen dan daadwerkelijk van mening dat homoparen in hun homoseksuele relatie het voetspoor van Christus volgen? Het homopaar zegt in het voorbeeldgebed: “van uw Woord willen we leven.” Maar het Woord van God dat we in de Heilige Schrift vinden, kwalificeert homoseksuele relaties onmiskenbaar en onloochenbaar als een zonde. In de formulering van de voorbeeldgebeden voor het homopaar en de gemeenschap schuilt op zijn minst het risico dat de gemiddelde katholiek, die tegenwoordig over het algemeen heel weinig van zijn geloof weet, op het verkeerde been wordt gezet en gaat denken dat duurzame en monogame seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht moreel aanvaardbaar zijn.

5. Als homoparen met een duurzame en monogame seksuele relatie een zegening kunnen ontvangen, zou dat dan ook niet mogelijk moeten zijn bij monogame en duurzame seksuele relaties van een man en een vrouw, die met elkaar samenleven zonder getrouwd te zijn? Het toestaan van de zegening van homoparen impliceert het grote risico van een deflatie van zegeningen en een ondermijning van de kerkelijke leer inzake de huwelijksmoraal en de seksuele ethiek.

De verklaring van de Vlaamse bisschoppen waarmee zij de zegening van paren van hetzelfde geslacht toestaan en daarvoor ook een liturgisch model aanreiken, stuit op intrinsieke ethische bezwaren, gaat radicaal in tegen een recente uitspraak van de Congregatie voor de Geloofsleer en impliceert het risico dat katholieken erdoor tot opvattingen komen ten aanzien van de moraliteit van homoseksuele relaties die in strijd zijn met de leer van de Kerk. Katholieken die de leer van de Kerk aannemen, ook op het gebied van de seksuele moraal, hopen dan ook vurig dat spoedig van kerkelijk bevoegde zijde van de Vlaamse bisschoppen zal worden geëist dat zij hun verklaring intrekken en dat dezen daaraan ook gehoor zullen geven.

+ Willem Kardinaal Eijk, Aartsbisschop van Utrecht