Schoonheid en de Missie van de Priester

Beste broeders in het priesterschap van Jezus Christus,

Zoals ik al eerder zei in mijn homilie tijdens de Heilige Mis, is het een groot voorrecht en een vreugde om bij jullie te zijn. U hebt de moeite genomen om in dit jubileumjaar vanuit uw verschillende apostolaten over de hele wereld op bedevaart naar Rome te komen. Dank u wel. Dank dat u gekomen bent om te delen in de priesterlijke broederschap die deze conferentie biedt - moge zij u werkelijk opbouwen en sterken. Dank u voor uw komst naar de graven van de apostelen Petrus en Paulus, die het hart van deze stad vormen - moge uw gebed voor hen u sterken in uw roeping als dienaren van Christus en rentmeesters van de geheimen van God (1 Kor. 4, 1)[b:1 Kor. 4, 1]. Moge deze bijzondere tijd van genade u bevestigen in het geloof dat van de apostelen tot ons komt, van waaruit het onze vreugde is te leven en dat het onze plechtige plicht is onverminderd en ongeschonden te onderwijzen.

Ik ben heel dankbaar voor de uitnodiging om te spreken over 'Schoonheid en de Missie van de Priester'. Er is heel veel dat lelijk en slecht is in onze wereld, en soms zelfs in de Kerk, en het is gemakkelijk, zelfs voor priesters, om ontmoedigd en gedeprimeerd te raken. En toch, beste broeders/fraters, herinnert u zich de schoonheid van uw eerste offer van de Heilige Mis? Herinner je je de ontroering, misschien ook de tranen, die het teweegbracht? Onze eerste mis is misschien al vele jaren geleden, maar de schoonheid van het aanbieden van het Heilig Misoffer is vandaag en elke dag hetzelfde! De schoonheid van onze roeping tot onze bijzondere configuratie met Jezus Christus, de schoonheid van onze bediening en de schoonheid van ons getuigenis om Hem naar anderen te brengen en om anderen naar Hem te brengen, blijven onverminderd groot, zelfs als we ouder, moe of ontmoedigd zijn. Broeders/fraters, ik hoop dat de tijd die we vanavond samen hebben jullie kan bemoedigen en jullie op een of andere manier kan vernieuwen in jullie roeping, want priesters zijn onmisbaar voor de Kerk die door Jezus Christus is gesticht. Onze Heer heeft ieder van ons hard nodig, beste paters!

We leven in een tijd die gekenmerkt wordt door subjectivisme en relativisme, en in zo'n tijd is elk antwoord op de vraag: "Wat is schoonheid?" waarschijnlijk het antwoord van veel van onze tijdgenoten: "Dat hangt af van je smaak of voorkeuren." Een dergelijk subjectivisme ontdoet schoonheid van elke objectieve inhoud: het maakt elke smaak en wens - zelfs die welke de maatschappij ooit als zeer verwerpelijk beschouwde - gelijkwaardig aanvaardbaar.

De Engelse filosoof Roger Scruton (1944-2020) weerlegt dit energiek. "Om je voor te stellen dat we... schoonheid kunnen zien als niets meer dan een subjectieve voorkeur of een bron van voorbijgaand plezier, is een miskenning van de diepte tot waar rede en waarde ons leven doordringen." vervolgt Scruton:

Het is niet inzien dat er voor een vrij wezen net zo goed juist gevoel, juiste ervaring en juist genot bestaat als juist handelen. Het oordeel over schoonheid ordent de emoties en verlangens van degenen die het vellen. Het kan hun plezier en hun smaak uitdrukken: maar het is plezier in wat zij waarderen en smaken voor hun ware idealen. (Beauty: A Very Short Introduction, Oxford, 2011, pp. 163-164)

Laten we deze gezonde filosofische redenering eens toepassen op theologisch gebied.

Als katholieken stellen wij dat Jezus Christus de definitieve openbaring van God in de menselijke geschiedenis is en dat Zijn leer, die door de Kerk trouw aan ons is doorgegeven, objectief waar is. Het is wat de Almachtige God, onze Schepper, aan ons heeft geopenbaard over wat het is om echt mens te zijn en wat we moeten doen om het eeuwige leven met Hem in de hemel te bereiken.

Daarom bestaat er voor de katholiek zeer zeker juist handelen, juiste leer en juiste aanbidding - net zoals de definitieve openbaring van God in Jezus Christus bepaalde ervaringen, genoegens en verlangens duidelijk uitsluit. We hebben het voorrecht om in de Waarheid te leven en zijn niet beperkt tot filosofische speculaties. Daarom moeten we zeggen dat, in het licht van de Goddelijke Openbaring, subjectivisme in geloof, moraal of aanbidding vals is. Het is niet van God. Het leidt zielen naar de hel, niet naar de hemel.

Een andere eminente spreker heeft gisteren de vragen over "Waarheid" behandeld, en een andere spreker zal morgen met jullie over "Goedheid" spreken, dus zal ik me beperken tot de opmerking dat ware schoonheid datgene is wat deel heeft aan de objectiviteit van de openbaring van God in de menselijke geschiedenis. Dat wil zeggen dat theologisch (en moreel, pastoraal, etc.) schoonheid niet in de eerste plaats een kwestie van esthetiek is, maar een kwestie van of dit of dat waarneembare aspect van onze aanbidding van God en onze levens die in en vanuit die aanbidding geleefd worden werkelijk deelneemt aan dat van Jezus Christus, die de vleesgeworden Schoonheid, Waarheid en Goedheid is.

Want God alleen is schoonheid en Zijn vleesgeworden Zoon, Jezus Christus, is de mooiste mens die ooit heeft bestaan - zelfs en vooral toen Hij aan de lelijke tegenstelling van het kruis hing. Zijn schoonheid komt niet door Zijn lichaamsbouw, maar door Zijn integriteit, Zijn heiligheid en Zijn opofferende toewijding aan Zijn Missie. Hij is mooi omdat Hij volledig is overgegeven aan het volbrengen van de wil van Zijn Vader.

Als priesters van Jezus Christus zouden we er allemaal goed aan doen om hier goed over na te denken. We zijn geroepen om de goede vrienden van Christus te worden. Sterker nog, we zijn niet alleen geroepen om een alter Christuste worden - een andere Christus - maar ook om ipse Christus te worden, dat wil zeggen, om Christus zelf te worden; om Zijn zelfgave aan de Vader binnen te gaan. Het is mogelijk om een alter Christus en een functionaris te zijn, en er zijn te veel voorbeelden van echt lelijke functionarissen in de Kerk van vandaag.

Maar als we er bij elke ademtocht naar streven om een alter Christuste worden - zelfs als die ademtochten plaatsvinden te midden van de pijn en het lijden van de kruisen die we moeten dragen - zal onze voortdurende samenwerking met Zijn genade, die ons op een specifieke manier werd gegeven in het Sacrament van de Heilige Orde, ons dichter bij de Schone Christus brengen. Het zal van ons, broze en zwakke mensen, een werk maken van Gods verlossende schoonheid voor de glorie van de Almachtige God, de redding van onze zielen en de zielen die we geroepen zijn te dienen.

Dit is fundamenteel. Christus is de schoonheid zelf en de roeping van de priester is mooi als hij werkelijk deelneemt aan het zelfoffer van Christus in de specifieke omstandigheden waarin hij geroepen is te dienen. Als man ken ik mijn grenzen. Ik ken mijn zonden. Ik ken mijn onvermogen. Als priester van Jezus Christus ben ik geroepen om iets te worden wat ik nooit alleen kan bereiken. Maar door Zijn genade is het mogelijk: het prachtige gezicht van Jezus Christus, de definitieve openbaring van God in de menselijke geschiedenis, kan in mij en door mij heen schijnen; maar alleen als ik vandaag met die genade meewerk en mijn vastbeslotenheid vernieuw om dat te doen voor zoveel meer morgen als mij op deze aarde gegeven is.

Zoals ik al zei, moeten we allemaal heel goed nadenken over deze realiteit. Het heeft gevolgen voor elk element van ons priesterambt en ik weet zeker dat de andere sprekers deze week er veel van zullen verkennen. De organisatoren van de conferentie hebben mij gevraagd om specifiek te spreken over schoonheid in de Heilige Liturgie in het leven en de zending van de priester, wat ik nu heel graag zal doen, want zoals kardinaal Ratzinger ooit zei:

De Kerk staat en valt met de Liturgie. Wanneer de aanbidding van de goddelijke Drie-eenheid afneemt, wanneer het geloof niet meer in zijn volheid verschijnt in de liturgie van de Kerk, wanneer de woorden van de mens, zijn gedachten, zijn bedoelingen hem verstikken, dan heeft het geloof de plaats verloren waar het tot uitdrukking komt en waar het woont. Daarom is de ware viering van de heilige liturgie het centrum van elke vernieuwing van de Kerk. (Zie: A. Reid ed., Looking Again at the Sacred Liturgy with Cardinal Ratzinger, St Michael's Abbey Press, 2003, p. 139)

Degenen onder ons die buiten Europa geboren zijn, kunnen zich waarschijnlijk nog heel goed ons eerste bezoek aan dit continent herinneren, in het bijzonder ons eerste bezoek aan Rome. Als we zijn opgegroeid met het horen over de Sint-Pietersbasiliek in Rome en de grote kathedralen van Chartres, München, enzovoort, en er alleen maar foto's van hebben gezien, dan is het de eerste keer dat we er echt in staan die ons de adem beneemt. En dat klopt. We zijn in de aanwezigheid van een schoonheid die deelneemt aan en de schoonheid van God zelf uitstraalt!

Als we een beetje reizen, komen we veel verschillende stijlen van kerkelijke architectuur tegen. De sobere, solide eenvoud van het Romaans confronteert ons met de Christus-God (meestal afgebeeld in de apsis). De hoogte en het detail van de gotische kathedralen zullen onze ziel doen zweven naar God. De barok en het rococo zullen ons laten zien hoe louter mensen de grootsheid van de menswording uitbundig hebben gevierd met elke creatieve vezel van hun wezen. De grote kerken van het Christelijke Oosten zullen ons onderdompelen in het hemelse hof. Het contrast met de kerken en kapellen waarin wij dienen kan behoorlijk dramatisch zijn. We kunnen ons zelfs een beetje ontmoedigd voelen door het gebrek aan wat we thuis hebben. Sommige kerken die we bezoeken lijken misschien zelfs een beetje te veel naar onze smaak.

Ik zou willen suggereren dat zelfs als we ons meer op ons gemak voelen in de ene bouwstijl dan in de andere, dat niet noodzakelijkerwijs het punt is. Het punt is dat de schoonheid die we ervaren in de grote kathedralen van Europa of in de nederige kerken en kapellen van onze eigen landen te danken is aan de integriteit van het gebouw. Dat wil zeggen, het gebouw is wat het moet zijn en niets anders: een heilige plaats, het huis van God en de poort van de hemel (vgl. Gn 28,16-17) - een heilige plaats die gereserveerd is voor de liturgische aanbidding van God de Vader, Zoon en Heilige Geest, gebouwd uit liefde voor God en met alle vrijgevigheid en vakmanschap die beschikbaar is. In dit opzicht kan een kleine kapel in een Afrikaans dorp net zoveel integriteit hebben als een Romeinse basiliek. Dat geldt ook voor een kapel op het platteland in Amerika of Australië, ongeacht de specifieke stijl of misschien zelfs het gebrek aan deelname aan een van de grote architectonische stijlen.

We hebben waarschijnlijk ook de ervaring gehad om de Heilige Liturgie te vieren op plaatsen die een dergelijke integriteit missen. Soms kan daar een goede reden voor zijn: bijvoorbeeld om de mis op te dragen aan een stervende, of zelfs bij een grote gelegenheid waarbij de kerk of de kathedraal te klein zou zijn. Maar in zulke gevallen doen we er natuurlijk alles aan om de plek zo heilig mogelijk te maken.

Maar soms ontbreekt het kerken en kapellen aan deze integriteit. We weten dit instinctief: iets in ons deinst terug voor de ruimtelijke indeling of voor deze of gene liturgische inrichting of voorwerp. Hoe artistiek waardevol het op zichzelf ook is, of hoe duur het ook was, of hoe gerenommeerd de kunstenaar die het ontwierp ook is, het is gewoon niet in harmonie of werkt niet in het gebruik waarvoor het is bestemd. Het mist de integriteit die het in staat stelt deel te nemen aan de schoonheid van Christus die in de Heilige Liturgie openbaar wordt gemaakt en ons naar Hem toe leidt, en in plaats daarvan vestigt het de aandacht op zichzelf. Het mist die ware adel en harmonie die de vruchtbare grond is waarin transcendentie wortel schiet en groeit.

Ik heb de analogie van kerkarchitectuur gebruikt om het principe van integriteit als fundamenteel onderdeel van liturgische schoonheid te omschrijven. Zo kan en moet dit principe van integriteit ook worden toegepast op de liturgische riten zelf. De liturgische riten die we vieren moeten precies zijn wat ze moeten zijn, en niets anders.

Ik zal je een veelgebruikt voorbeeld geven. Waar in het opschrift van de concelebratie staat dat concelebrerende priesters of bisschoppen hun telefoon mogen pakken en foto's mogen maken? Ik blijf verbaasd en diep geschokt over dit volslagen gebrek aan integriteit van mannen die het unieke werk van Christus uitvoeren, dat alleen zijzelf kunnen doen, en die zich gedragen als voorbijgaande tienertoeristen midden in de Heilige Liturgie! Hiervoor is geen plaats in de Heilige Liturgie. Een priester of bisschop die zich zo gedraagt moet zijn geweten onderzoeken en op zoek gaan naar een diepgaande vernieuwing in de aard en betekenis van de liturgie. Hij moet nadenken en onderzoeken of hij echt gelooft in Jezus' aanwezigheid in de Eucharistieviering.

Er zijn ongetwijfeld nog veel meer voorbeelden, maar het gaat om het principe: de liturgische riten die we vieren moeten precies zijn wat ze moeten zijn, en niets anders. Daarin ligt de schoonheid. Zogenaamde creativiteit of zelfs inculturatie die de Heilige Liturgie verandert in een religieuze bijeenkomst of een culturele show heeft niets te maken met de aanbidding van de Almachtige God die we trouw beloofden te vieren bij onze wijding! Wij zijn dienaren, geen meesters, van de Heilige Liturgie! Zelfs bisschoppen zijn slechts haar bewaarders en beschermers, niet haar eigenaars.

Dit principe impliceert natuurlijk wel dat we trouw zijn aan de liturgische boeken zoals ze ons door legitiem gezag zijn gegeven. We kunnen daar later bij de bespreking van de ars celebrandi iets meer over zeggen. De gereformeerde liturgische boeken bevatten opties en het is mogelijk om, soms door middel van zulke opties, de liturgische sfeer of het gevoel van een bepaalde liturgische viering volledig te veranderen.

Ik wil hier een pleidooi houden voor die hermeneutiek van hervorming in continuïteit waarover paus Benedictus XVI sprak (Toespraak, 22 december 2005). Dit is een persoonlijke mening, maar het lijkt mij dat de hervormde liturgische boeken wanhopig die continuïteit met de liturgische traditie nodig hebben die de Vaders van het Tweede Vaticaans Concilie probeerden te hervormen als ze waar, mooi en goed willen zijn en daardoor het beste willen doen voor de heiliging en opbouw van Gods Heilig Volk. Anderen zijn het daar misschien niet mee eens. Maar in mijn lezing van het Concilie is dit wat het bedoelde: hervorming in continuïteit en geen breuk met het verleden.

Dit roept twee verwante vragen op en als ik daar te veel over zeg, kom ik waarschijnlijk in de problemen, dus ik zal het kort houden. Maar er moet iets gezegd worden.

Ten eerste, de schijnbaar achterhaalde kwestie van de 'hervorming van de postconciliaire liturgische hervorming', waarbij de moderne liturgische boeken worden herzien met de bedoeling ze te verrijken met elementen die verloren gingen in de hervorming zelf. Dit is erg uit de mode bij de autoriteiten op dit moment, maar de motivatie en redenering achter het nemen van dergelijke stappen hebben niets van hun geldigheid verloren. Het is niet aan mij om te zeggen wanneer de Heer, in Zijn Voorzienigheid, zal toestaan dat deze vraag opnieuw serieus overwogen wordt, maar misschien zullen sommige van onze jongere broeders priesters hier vandaag leven om de hervormde liturgische boeken nog mooier te zien worden. Ik denk vaak aan het missaal voor de Ordinariaten van de voormalige Anglicanen en de rijkdom die het bevat als voorbeeld van wat mogelijk zou kunnen zijn.

De tweede kwestie is die van de viering van de preconciliaire liturgische riten, de usus antiquior van de Romeinse ritus. Ik heb al eerder gezegd, vooral in het licht van de duidelijke vruchten die deze riten in de afgelopen decennia hebben voortgebracht, dat:

Ondanks onverzettelijke klerikale houdingen tegenover de eerbiedwaardige Latijns-Gregoriaanse liturgie, houdingen die typerend zijn voor het klerikalisme dat paus Franciscus herhaaldelijk aan de kaak heeft gesteld, is er in het hart van de Kerk een nieuwe generatie jongeren opgestaan. Deze generatie is er een van jonge gezinnen, die laten zien dat deze liturgie een toekomst heeft omdat ze een verleden heeft, een geschiedenis van heiligheid en schoonheid die niet van de ene op de andere dag kan worden uitgewist of afgeschaft. (Twitter, 8 juli 2021)

Ik blijf erbij. En hoewel ik begrijp dat op dit moment veel priesters zich in een zeer moeilijke positie bevinden met betrekking tot de usus antiquior, moedig ik u aan om nooit de diepe waarheid te vergeten of te ontkennen die door paus Benedictus is onderwezen:

Wat vroegere generaties als heilig beschouwden, blijft ook voor ons heilig en groots, en het kan niet ineens helemaal verboden worden of zelfs als schadelijk worden beschouwd. Het is ons aller plicht om de rijkdom die zich heeft ontwikkeld in het geloof en het gebed van de Kerk te bewaren en ze de plaats te geven die ze toekomt. (Brief aan de bisschoppen, 7 juli 2007)

Ik heb genoeg gezegd, misschien te veel of zelfs te onhandig voor sommigen: ik heb in ieder geval niet gesproken over de schoonheid en pastorale waarde van de legitieme praktijk om de moderne liturgie ad orientem te vieren!

Laten we, met het principe van liturgische integriteit in gedachten als een essentiële component voor liturgische schoonheid (en liturgische waarheid en goedheid), verder gaan met het onderzoeken van enkele praktische toepassingen van dit principe.

De 2007 Apostolische Exhortatie Sacramentum Caritatis van paus Benedictus XVI, "Over de Eucharistie als bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk", die de vrucht is van de reflecties van de Bisschoppensynode van 2005, is een heel goede plaats om te beginnen. In feite zou ik willen suggereren dat dit een zeer belangrijk document is voor liturgische vorming, dat erg verwaarloosd wordt. Als je het nog niet bestudeerd hebt, doe dat dan. Als het enige tijd geleden is dat je er voor het laatst naar hebt gekeken, neem het dan nog eens door. Het zal je helpen om ervoor te zorgen dat je liturgische vieringen integer zijn, dat ze zijn wat ze moeten zijn, en niets anders.

Paus Benedictus geeft veel wijze raad, gedistilleerd in het licht van de turbulente jaren van het post-conciliaire liturgische leven die de synodevaders in ogenschouw hebben genomen. Misschien wel de beste van allemaal is zijn eenvoudige verklaring: "Alles wat te maken heeft met de Eucharistie moet gekenmerkt worden door schoonheid" (n. 41).

We zouden er goed aan doen dit te gebruiken als basis voor een gewetensonderzoek voor onze eigen liturgische praktijk: is alles aan de liturgie die we met onze mensen vieren gemarkeerd door schoonheid volgens de middelen die ons ter beschikking staan? Of zijn we tevreden met minder mooie of zelfs duidelijk ongepaste gebruiken, voorwerpen, riten, muziek, enzovoort?

Als de Eucharistie werkelijk de bron en het hoogtepunt is van het leven en de zending van de Kerk, dan kunnen we geen genoegen nemen met het op één na beste, of nog slechtere. Als we dat wel doen, bouwen we op ondeugdelijke fundamenten, en op de een of andere manier zal wat we op deze onzekere fundamenten opbouwen, instorten. Denk aan de woorden van kardinaal Ratzinger die ik eerder citeerde: "De Kerk staat en valt met de liturgie.... Daarom is de ware viering van de Heilige Liturgie het centrum van elke vernieuwing van de Kerk, wat die ook moge zijn."

Onze zorg voor schoonheid in de liturgie is dus geenszins esoterisch of louter esthetisch. Het is fundamenteel pastoraal. Als priesters is onze eerste taak het altaar van God. Van daaruit vloeit al het andere voort. Als we er niet voor kunnen zorgen dat wat we doen op Gods altaar is zoals het zou moeten zijn - mooi en integraal - dan falen we in onze eerste plicht tegenover de Almachtige God. We kunnen gezegend zijn met vele andere gaven die de Heer en de Kerk goed en op belangrijke manieren kunnen dienen, maar onze allereerste plicht is om een homo liturgicus te worden, wiens leven en missie van het altaar uitgaan. Het voorbeeld van onze toewijding aan onze heilige taken zal ons dan in staat stellen om een pater liturgicus te worden, die anderen vormt in de Heilige Liturgie door ons eigen voorbeeld. Dit is misschien iets wat we zelf hebben ervaren toen we jonger waren, met de priesters die onze eigen roeping stimuleerden door eenvoudigweg priesters te zijn die opgingen in de heilige mysteries die zij mochten vieren.

In Sacramentum Caritatis spreekt paus Benedictus het beroemdst over de ars celebrandi: "de kunst van het goed vieren" van de liturgische riten, "de vrucht van het trouw naleven van de liturgische normen in al hun rijkdom". Hij merkt op dat de zorg hiervoor op geen enkele manier in strijd is met de wens van het Tweede Vaticaans Concilie om werkelijke, actuele en vruchtbare deelname aan de liturgie te bevorderen, maar dat in feite "de primaire manier om de deelname van het Volk van God aan de heilige ritus te bevorderen de juiste viering van de ritus zelf is" (n. 38).

In de taal die we hebben gebruikt, geeft een juiste ars celebrandi blijk van integriteit. De riten worden gevierd zoals ze gevierd moeten worden, zo goed als mogelijk is gezien de omstandigheden - en natuurlijk volgens de eisen van de verschillende feesten en seizoenen van het kerkelijk jaar. We zagen deze integriteit in het voorbeeld van de pausen Johannes Paulus II en Benedictus XVI: ze stonden serieus, sereen en biddend aan het altaar. Ze toonden een eerbied en ontzag voor de dingen van God die werkelijk opbouwend waren.

Ook wij moeten onze mensen opbouwen door onze diepe overweging in de Heilige Liturgie. Als we de liturgische teksten bidden in plaats van ze vluchtig te lezen, zullen de mensen deelnemen aan de rijkdom die ze bevatten. Als we ons overgeven aan de liturgische riten en er echt in opgaan, net zoals Christus zichzelf offerde aan het kruis, zullen de mensen weten dat we niet slechts functionarissen zijn die een klus klaren, maar mannen van God die vol ontzag voor Hem staan, zich diep bewust van het voorrecht dat ons toekomt. Dit is onze roeping! Dit is wie God ons roept te zijn! Dit is hoe we de Kerk op aarde zullen opbouwen en zielen naar verlossing zullen leiden!

Natuurlijk, Zijne Eminentie is in Rome en niet in een drukke parochie thuis, zul je misschien denken. Ja, dit is gemakkelijk gezegd, maar niet zo gemakkelijk te realiseren. Ik geef toe dat dit waar is. Maar, beste paters, het is in wezen een kwestie van prioriteiten. We moeten allemaal leren dat we niet alles kunnen doen wat van ons gevraagd wordt. We moeten prioriteiten stellen. En daarbij mag de ars celebrandi, de integriteit van onze viering van de Heilige Liturgie - die het fundament en de levensbron is van ons priesterschap - nooit op de tweede plaats komen. De aanbidding van de Almachtige God moet op de eerste plaats komen, zoals God aan Mozes duidelijk maakte in de geboden op de berg Sinaï (vgl. Exodus 20) en zoals onze Heer leerde met betrekking tot het grootste gebod (vgl. Mc 12,29). Andere pastorale activiteiten vloeien terecht voort uit onze aanbidding van God, maar mogen deze niet belemmeren.

Maar het bezwaar heeft enige geldigheid. Hier in Rome zijn de ceremonies goed georganiseerd en is het gemakkelijk genoeg om een gepaste herinnering te behouden (meestal, dat wil zeggen - zelfs kardinalen kunnen te veel praten in sacristieën en tijdens concelebraties!)

Ik zou willen voorstellen, paters, dat u serieus investeert in deze overweging in uw parochies en apostolaten. Vorm uw mensen in de noodzaak van stilte in de sacristie en sta erop. Laat de verstilde sfeer het belang van de mysteries die gevierd gaan worden uitstralen. En neem op de een of andere manier de tijd om je voor te bereiden en je in stilte te bezinnen - bid misschien de intentiegebeden - en neem de tijd om je intentie te vormen. Dit kan in het begin wat discipline vragen, maar ik heb het woord "investeren" met opzet gebruikt.

De heiligheid van de liturgie opnieuw bevestigen door stilte in acht te nemen voordat we de liturgie vieren zal niet alleen anderen goed vormen, maar het zal ook ruimte geven aan onze drukke priesterlijke zielen om te ademen. Het zal ons in staat stellen intiemer binnen te treden in de mysteries die we gaan vieren. Het zal wat soms heel routineus lijkt, veranderen in een ervaring die opnieuw lijkt op onze eerste mis. Het is de investering meer dan waard.

Sacramentum Caritatis herinnert ons aan het belangrijke feit dat liturgische muziek een integraal onderdeel is van de ars celebrandi. Paus Benedictus overweegt enigszins wrang dat "wat de liturgie betreft, we niet kunnen zeggen dat het ene lied even goed is als het andere" (n. 42). Wat heeft hij gelijk! Er is heel veel werk te doen in het zingen van de liturgie in plaats van simpelweg iets te zingen tijdens de liturgie.

Ik ben me ervan bewust hoe moeilijk deze verantwoordelijkheid van de priester kan zijn, vooral wanneer hij pas benoemd is en mensen ontmoet van goede wil en enthousiasme maar met een verkeerde vorming in liturgische muziek. Wanneer schoonheid en integriteit worden gelijkgesteld aan persoonlijke voorkeur en individuele smaak, kan dit leiden tot veel stress en zelfs diepe conflicten.

Paters, ik moedig u aan niet te vluchten voor deze noodzakelijke confrontatie tussen wat lelijk en wat mooi is, maar deze aan te gaan met veel naastenliefde, in trouw aan de waarheid en met heel veel geduld. We willen geen zielen wegjagen, maar we moeten manieren vinden om hen de schoonheid te laten ontdekken van het erfgoed van de Kerk aan liturgische muziek, in het bijzonder gregoriaans, en van het belang en de waarde van moderne liturgische composities die "overeenkomen met de betekenis van het mysterie dat wordt gevierd, de structuur van de ritus en de liturgische seizoenen" (Sacramentum Caritatis, 42). In de Engelstalige wereld is veel goed werk verricht in het aanbieden van bronnen voor het zingen van de liturgie, en dit moet worden aangemoedigd.

Om zelf een bijdrage te leveren op dit gebied heb ik gewerkt aan een boek, The Song of the Lamb: Sacred Music and the Heavenly Liturgy, samen met Peter Carter, de jonge en ijverige Amerikaanse uitvoerend directeur en oprichter van het Catholic Sacred Music Project, waarvan ik het voorrecht heb beschermheer te zijn. We hopen dat het later dit jaar zal worden gepubliceerd door Ignatius Press, en daarin probeer ik veel praktische vragen aan de orde te stellen die, naar ik hoop, van nut zullen zijn voor priesters en musici bij het herstellen van werkelijk prachtige liturgische muziek in onze kerken.

Ik kan u alleen maar aanmoedigen om uw best te doen op dit moeilijke gebied, om te investeren in goed gevormd lekenpersoneel om u bij te staan, vooral als uw eigen muzikale gaven niet groot zijn, en om hen de middelen te geven die ze nodig hebben om dit te doen. Heilige muziek is geen optioneel extraatje, maar een integraal onderdeel van de schoonheid van de Heilige Liturgie. Als we onze verantwoordelijkheid op dit gebied niet nemen, hoe moeilijk dat ook is, wie zal het dan wel doen?

Er zijn twee andere specifieke onderwerpen die ik wil noemen. Het eerste is ons gebruik van de optie van concelebratie. Ik zeg bewust "optie", omdat op sommige plaatsen het concelebreren van elke mis waarbij een priester aanwezig is bijna verplicht is geworden, en iemand als ontrouw kan worden beschouwd als hij dat niet doet. Maar als men op een bepaalde dag al een mis heeft opgedragen of dat later zal doen, moet men niet gaan concelebreren zonder de gegronde reden of vereiste pastorale noodzaak die het Canonieke Recht voorschrijft (cf. Canon 905 §1).

Uiteraard is de bisschop de bevoegde autoriteit om dit toe te staan, en concelebreren met de bisschop zelf heeft een grote symbolische waarde, vooral bij gelegenheden zoals de Chrism-mis in de Goede Week, bij andere bijeenkomsten met de bisschop, tijdens retraites, enz. Hij kan iemand toestaan om bij een bepaalde gelegenheid te concelebreren als daar een gegronde reden voor is, maar hij kan het in werkelijkheid niet verplichten. Van geen enkele priester kan worden geëist dat hij de mis concelebreert.

Het lijkt mij dat deze praktijk te overdreven is geworden en we moeten als het ware een beetje 'kuiser' worden met betrekking tot concelebratie. Er zijn te veel gevallen van priesters die zich ongepast gedragen tijdens de concelebratie van de Mis, alsof ze daar toevallig zijn met een of ander priestergewaad aan, maar niet gefocust zijn op het aanbieden van het Heilig Misoffer. Inactief gepraat, het maken van foto's, een nonchalante houding, enz. verraden allemaal een lelijk gebrek aan integriteit in wat er gebeurt. Concelebratie kan iets heel moois zijn, maar het moet niet misbruikt worden.

Het is ook de moeite waard om stil te staan bij het feit dat er in de liturgische geschiedenis wel een vorm van concelebratie van priesters met de bisschop voorkomt (meestal ceremonieel, niet sacramenteel), maar dat de concelebratie van priesters met priesters in afwezigheid van de bisschop een complete innovatie is. Dit is niet de plaats om de theologische en liturgische kwesties te bespreken, maar voor verdere studie beveel ik de Engelse vertaling aan van het boek van de Franse karmeliet Pater Joseph de Sainte-Marie, The Holy Eucharist-The World's Salvation, gepubliceerd door Gracewing Press in 2015. Zijn overwegingen zullen ons zeker helpen om veel praktijken met betrekking tot concelebratie te heroverwegen.

Het tweede gebied dat ik wil overwegen is ons bidden van het Goddelijk Officie. Ons principe dat de liturgische riten die we vieren precies moeten zijn wat ze moeten zijn, en niets anders, geldt ook hier. Onze vieringen van het Goddelijk Officie moeten prachtige momenten van aanbidding van God zijn, van intieme aanbidding van Hem - ook al moeten we de getijden meestal alleen bidden.

Natuurlijk is dit veel gemakkelijker voor kloosterlingen en religieuzen die de roeping hebben om het Officie in koor te zingen. Dat is niet vaak mogelijk in parochies - hoewel ik je aanmoedig om alles te doen wat je kunt om het Goddelijk Officie met de juiste ars celebrandi met je mensen te vieren, zo vaak als je kunt. Open deze schat voor je mensen en vorm hen in de rijkdom ervan, misschien door middel van een vasteninitiatief of op grotere feesten. In sommige situaties kan het zelfs pastoraal raadzaam zijn om voor een gelegenheid plechtige Vespers te vieren en niet de Heilige Mis. We hoeven niet absoluut elke keer dat we samenkomen de Mis te vieren!

Zo moeten ook onze vieringen van het Officie tijdens retraites en bijeenkomsten van priesters rijk en mooi zijn, met ceremonie en zang. We kunnen er te veel aan gewend raken om het alleen te reciteren en vergeten dat het een liturgische ritus is die gevierd moet worden zoals elke andere. Ook al staat het brevier ons toe om een uur in het midden van de dag te bidden, als dat mogelijk is, moeten we niet vergeten dat er drie daguren zijn: Terce, Sext en None. De Kerk heeft ons toegestaan om een van deze uren te bidden als we het druk hebben, maar de priester is een man van God, geen zakenmanager, en als we kunnen - tijdens retraites, als ziekte of leeftijd ons weghaalt van de vele eisen van het actieve apostolaat, enzovoort - raad ik ten zeerste aan om terug te keren naar de mooie traditie van het bidden van deze drie daguren. Zelfs als we als het ware niet meer in de frontlinie van het pastoraat staan, is het essentieel dat ons gebedswerk voor de Kerk en de wereld doorgaat. Dit is een heel mooi deel van onze roeping: voor God staan, in Zijn aanwezigheid, zelfs als we oud of ziek zijn. Anders verloochenen we onszelf en vertellen we God leugens als we Psalm 118:163-164 bidden: "Heer, ik haat en verafschuw leugen, maar ik heb uw wet. Zeven keer per dag prijs ik u voor uw rechtvaardige verordeningen."

We zouden de hele avond door kunnen gaan en meer aanverwante onderwerpen kunnen bespreken - de noodzakelijke innerlijkheid en waardige houding en kleding van de priester, zijn verantwoordelijkheid in het geven van een goed voorbeeld aan misdienaars en aan mogelijke toekomstige roepingen, de onvervangbare waarde van het mooie gebaar van knielen in de liturgie, de noodzaak om de verleiding te vermijden om bruiloften en begrafenissen perfessioneel te vieren, de noodzaak van goede prediking, de gevaren die het gebruik van verschillende vormen van media kunnen vormen voor de integriteit van de Heilige Liturgie, enz. Maar ik hoop dat uit wat ik hierboven heb gezegd, de relevante principes duidelijk zijn. Als je wilt, kunnen we naderhand over een aantal van deze dingen praten.

Ik ben hier ook niet ingegaan op de kwestie van de liturgische vorming van priesters - jullie zijn geen seminaristen! Maar het is een zeer belangrijke kwestie die zorgvuldig overwogen moet worden. Als iemand van jullie het voorrecht heeft om geroepen te worden om seminarievormer te zijn, dan wil ik hier graag verder over spreken.

In 2015, aan het begin van zijn emeritaat, schreef Benedictus XVI een voorwoord bij de Russische editie van zijn verzamelde werken over de liturgie. Het geeft ons een meer dan toepasselijke conclusie voor onze overwegingen van vanavond: Laat niets de voorkeur krijgen boven de Heilige Liturgie. Met deze woorden in zijn Regel (43:3) stelde Sint Benedictus de absolute prioriteit van de Heilige Liturgie boven elke andere taak van het monastieke leven. Maar zelfs in het monastieke leven werd hier niet meteen rekening mee gehouden, want landbouw- en intellectueel werk was ook een essentiële taak voor monniken. Zowel in de landbouw als in de ambachten en het vormingswerk konden er tijdelijke zaken zijn die belangrijker leken dan de liturgie. Tegen deze achtergrond benadrukt Benedictus, met de prioriteit die aan de liturgie wordt gegeven, ondubbelzinnig de prioriteit van God zelf in ons leven: "Bij het horen van het signaal voor een uur van het Goddelijk Officie, zal de monnik onmiddellijk terzijde leggen wat hij in de hand heeft, maar toch met ernst."

In het bewustzijn van de mensen van vandaag lijken de dingen van God, en dus van de liturgie, helemaal niet urgent. Er is een urgentie over alle mogelijke dingen. Maar de zaak van God lijkt niet urgent. Nu zou men erop kunnen wijzen dat het monastieke leven hoe dan ook iets anders is dan het leven van mensen in de wereld, en dat is zeker juist. En toch geldt de prioriteit van God, die we vergeten zijn, voor iedereen. Als God niet langer belangrijk is, worden de criteria om te bepalen wat belangrijk is, verplaatst. Door God terzijde te schuiven, onderwerpen mensen zich aan beperkingen die hen tot slaven van materiële krachten maken en dus in strijd zijn met hun waardigheid.

In de jaren na het Tweede Vaticaans Concilie werd ik me opnieuw bewust van de prioriteit van God en van de Heilige Liturgie. Het misverstand over de liturgische hervorming, dat wijd verspreid is in de katholieke kerk, heeft geleid tot steeds meer nadruk op de aspecten van opvoeding en eigen activiteit en creativiteit. Het doen en laten van mensen verdrong bijna de aanwezigheid van God. In zo'n situatie werd het steeds duidelijker dat het bestaan van de Kerk leeft van een goede viering van de liturgie en dat de Kerk in gevaar is als het primaat van God niet meer verschijnt in de liturgie en dus ook niet meer in het leven.

De diepste oorzaak van de crisis die de Kerk heeft geteisterd ligt in het verdoezelen van de voorrang van God in de liturgie. Dit alles bracht me ertoe me meer dan voorheen aan het thema van de liturgie te wijden, omdat ik wist dat de ware vernieuwing van de liturgie een fundamentele voorwaarde is voor de vernieuwing van de Kerk...

Na vele inspanningen, zelfs tijdens zijn pensioen, om deze vernieuwing te bevorderen, ging paus Benedictus iets meer dan twee jaar geleden naar zijn eeuwige loon. De taak van die vernieuwing rust nu vierkant op onze schouders, beste paters, ieder van ons volgens de opdracht die we hebben gekregen.

Ik hoop dat u, als u dat nog niet gedaan hebt, voor hem kunt bidden bij zijn graf in de Sint-Pietersbasiliek als u in Rome bent. Misschien kunnen we ook zijn hulp vragen bij het prachtige werk dat ons wacht, waarvan hij zelf een baken was.

Dank u wel, beste paters. God zegene jullie; God zegene jullie families en alle mensen die jullie dienen.