Heiligverklaringsbulle van de heilige maagd Clara

Alexander, bisschop en dienaar der dienaren Gods, aan al zijn eerwaarde broeders aartsbisschoppen en bisschoppen, die zijn aangesteld in het koninkrijk Frankrijk, heil en apostolische zegen.

Clara, groots door haar voortreffelijke verdiensten, munt in de hemel uit door grote heerlijkheid en op aarde door de schittering van haar verheven wonderen. Hier beneden blinkt Clara uit door haar strenge en diepe vroomheid, en daarboven glorieert zij door de omvang van haar hemelse beloning. Voor ons, stervelingen straalt haar deugd door machtige tekenen.

Op aarde werd aan Clara het Privilege der Armoede verleend, hierboven wordt haar dit vergolden met een onschatbare overvloed aan hemelse rijkdom. De katholieken schenken haar grote verering en bewijzen haar de hoogste eer.

Op aarde onderscheidde Clara zich door schitterende daden; in de hemel wordt zij omstraald door de volheid van het goddelijk licht. Voor de christenvolkeren vergaart zij zich roem door haar verbazingwekkende wonderen.

Clara, getooid met een veelvoud van heerlijke erenamen! Ongetwijfeld al stralend vóór uw bekering; in uw bekering nog stralender; in uw kloosterleven met nóg meer glans! Dan, na beëindiging van uw aardse leven, licht uw heerlijkheid onovertroffen op!

In deze Clara vindt onze wereld een heldere spiegel van het goede voorbeeld. Onder hemelse geneugten offert zij de lieflijke lelie van haar maagdelijkheid op. Op aarde ervaart men zichtbaar genezing en hulp van haar.

O, bewonderenswaardige heerlijkheid van de heilige Clara, die men des te stralender in haar afzonderlijke daden terugvindt, naarmate men er naarstiger in die daden naar zoekt. Zij trok immers reeds de aandacht in de wereld, maar zij blonk nog meer uit in het klooster. Thuis lichtte zij op als een lichtstraal, in het klooster flitste zij als een bliksem. Zij flonkerde tijdens haar leven en na haar dood straalde zij een helder licht uit. Op aarde straalt zij en in de Hemel weerkaatst haar licht.

Hoe krachtig was de uitstraling van haar licht, hoe hevig het licht van haar klaarheid! Dat licht bleef bestaan, ook toen het in de verborgenheid van het klooster was opgesloten en het zond zijn helle stralen naar buiten. Het verzamelde kracht in het kleine klooster en straalde uit over de wijde wereld. Binnen werd het gekoesterd, maar het verspreidde zich naar buiten. Clara zelf bleef immers verborgen, maar haar leven was openlijk bekend. Clara zweeg, maar haar roem klonk luid. Zij leefde verborgen in haar cel, maar toch genoot zij bekendheid in de steden.

Dat is niet te verwonderen, want een lamp die zo helder brandde, zoveel licht gaf, kon niet verborgen blijven zonder uit te stralen en het huis des Heren helder te verlichten. Ook kon een zo geurend vat niet verborgen blijven zonder zijn geur te verspreiden en de woning des Heren met zijn zoete geur te vervullen. Meer nog, terwijl zij in de beslotenheid van haar kleine, eenzame klooster de albasten vaas van haar lichaam door strengheid brak, werd heel het huis van de kerk vervuld door de geur van haar heiligheid.

Toen zij nog als meisje in de wereld verbleef, gaf zij zich zeker al vanaf haar prille jeugd moeite door de vergankelijke en onreine wereld te gaan zonder besmetting op te lopen. Zij bewaarde de kostelijke schat van haar reinheid steeds in zo ongerepte eerbaarheid en legde zich zo ijverig toe op lofwaardige en vrome werken, dat zij door de buren en door anderen lieflijk bevonden werd en hooggeprezen. Daarom begon de heilige Franciscus, toen hij haar goede faam hoorde loven, haar aanstonds aan te sporen zich geheel in Christus' dienst te stellen.

Spoedig gaf zij gehoor aan zijn vrome aanmaningen. Zij verlangde van de wereld en van alle wereldse zaken volledig afstand te doen en alleen de Heer in vrijwillige armoede te dienen. En zo gauw als het haar mogelijk was, heeft zij dit vurig verlangen vervuld. Toen het namelijk zover was, verdeelde zij al haar goederen en schonk die weg, om met zichzelf ook al haar bezit in dienst te stellen van de navolging van Christus.

Toen zij het rumoer van de wereld ontvlucht was en zich in de buurt van een veldkapel had teruggetrokken, knipte de heilige Franciscus zelf haar de haren af. Vandaar ging zij naar een andere kerk, waar haar verwanten haar poogden terug te halen. Maar zij drukte zich gauw vast tegen het altaar, greep de altaardwalen beet, ontblootte haar kaalgeschoren hoofd en bood op die manier dapper en onwrikbaar weerstand aan haar familie. Want omdat zij zich innerlijk reeds geheel met God verbonden wist, kon zij niet dulden, dat zij aan zijn dienst ontrukt werd.

Tenslotte was het weer de heilige Franciscus, die haar naar de kerk van San Damiano bracht, gelegen buiten de stad Assisië, waar zij geboren was. Daar voegde de Heer meerdere gezellinnen bij haar om er zijn naam liefdevol en blijvend te doen vereren. Op die plaats namelijk vond de voortreffelijke en vrome orde van San Damiano, die nu al wijd over de wereld verspreid is, haar oorsprong. Door de heilige Franciscus zelf daartoe aangespoord, maakte Clara een aanvang met het volgen van deze nieuwe en heilige levenswijze. Zij was het eerste en hechte fundament van deze grote kloosterorde; zij vormde de hoeksteen van dit machtige bouwwerk.

Edel door haar afkomst, edeler nog door haar levenswandel, bewaarde zij onder deze heilige kloosterregel heel bijzonder haar maagdelijkheid, die zij ook eerder al ongerept hield. Haar moeder, Hortulana genaamd, en zeer gesteld op goede werken, volgde later het voetspoor van haar eigen dochter en werd een toegewijd lid van haar orde. Tenslotte beëindigde deze voortreffelijke 'tuinierster', die in de tuin des Heren zo'n prachtige plant had gekweekt, haar levensdagen op gelukkige wijze in de orde. Na enige jaren nam de heilige Clara zelf, zwichtend voor de zeer grote aandrang van de heilige Franciscus, de leiding over klooster en zusters op zich.

Zij was de hoge en uitmuntende boom met breed uitgegroeide takken, die op de akker van de Kerk zoete vruchten van vroomheid voortbracht en onder zijn heerlijke schaduw kwamen - en komen nog - van alle kanten vele gelovige, vrouwelijke volgelingen samen om op die lieflijke plek zulke vruchten te offeren.

Zij was de zuivere bronader van het Spoletodal, die ons een nieuwe bron van levenschenkend water bezorgde ter verkwikking en ten bate van de mensen. Die bron heeft reeds via verschillende beken haar vertakkingen in het kerkelijk gebied en zij bevloeit de kweekplaatsen van kloosterlijk leven.

Zij was de hoge en heilige kandelaar, die krachtig licht uitstraalde in het huis des Heren. En talrijke maagden kwamen, en komen nog, toegesneld om hun lampen aan dat licht te ontsteken. Op de akker van het geloof plantte en bewerkte zij metterdaad de wijngaard der armoede, waarvan een weelderige rijkdom aan heilzame vruchten geoogst wordt.

Op het landgoed der Kerk legde zij de tuin der nederigheid aan, gekenmerkt door velerlei karigheid; maar wel treft men er een rijke overvloed van deugden aan.

Op het terrein der vroomheid bouwde zij een burcht van strenge onthouding, waarin rijke maaltijden van geestelijk voedsel worden opgediend. Zij was de aanvoerster van de Arme Vrouwen, de leidster van de nederigen, de leermeesteres van degenen die versterving deden, de abdis van degenen, die in boetvaardigheid leefden. Aan haar klooster en aan de kloosterfamilie, die haar daarin was toevertrouwd, gaf zij op een bezorgde en verstandige wijze leiding, godvrezend en dienstbaar aan de Heer, en met volledige observantie van de ordesregel; attent in haar zorg, vol ijver in haar dienst, zorgvuldig bij het geven van aansporingen, ijverig bij het geven van goede raad, terughoudend bij haar terechtwijzing, gematigd bij het geven van bevelen; steeds in staat tot medeleven, verstandig in haar zwijgen, wijs in haar spreken, bedreven in alles wat dienen kan om op volmaakte wijze leiding te geven. Zij wilde liever dienen dan heersen, liever eer bewijzen dan zelf geëerd te worden.

Haar leven strekte anderen tot lering en onderricht. Uit dit boek des levens leerden de andere zusters de levensregel kennen. In deze spiegel des levens zagen de overige zusters hun levenspad voor zich.1o Want naar het lichaam verbleef zij op aarde, maar naar de geest vertoefde zij in de hemel. Zij was een vat van nederigheid, een schrijn van kuisheid, een gloed van liefde, een honig van goedheid, een band van vrede, het bindend element van haar kloosterfamilie. Mild in haar woord, lieflijk in haar handelen, in alles beminnelijk en aangenaam.

En om gezond van geest te blijven onderdrukte zij haar lichaam. Immers, iedereen wordt sterker als hij zijn vijand onder de duim houdt. Zij sliep op de naakte grond; soms ook op wat wijnranken; en een hard stuk hout diende haar als hoofdkussen. Zij was tevreden met een enkel kleed en met een mantel van goedkope, onaanzienlijke en ruwe stof. Deze simpele kledingstukken gebruikte zij om er haar lichaam mee te bedekken. Niet zelden ook droeg zij een uit paardehaar gevlochten boetekleed op het blote lijf. Zich beperkend bij de maaltijden en karig bij het drinken, legde zij zichzelf aan banden; en zij verstierf zich zozeer, dat zij gedurende lange tijd drie dagen per week, namelijk op maandag, woensdag en vrijdag, totaal niets gebruikte om haar lichaam te voeden. Desondanks beperkte zij zich de overige dagen tot zulk een geringe hoeveelheid voedsel, dat de andere zusters zich over haar met verwondering afvroegen, hoe zij bij zo strenge vasten nog in leven kon blijven.

Bovendien besteedde zij dag en nacht haar tijd in hoofdzaak aan voortdurend waken en bidden. Toen zij tenslotte door langdurige ziekten gekweld werd en zij uit eigen kracht niet meer overeind kon komen om lichamelijk werk te doen, liet zij zich door de helpende hand van haar medezusters rechtop zetten, en, door kussens in haar rug gesteund, verrichtte zij handenarbeid, om zelfs in haar ziekte nog bezig te zijn. Zo liet zij van het linnen, dat zij op die wijze door naarstig werken vervaardigde, vele corporales maken, bestemd voor het misoffer, en zij liet die verdelen over de verschillende kerken in de bergen en dalen rond Assisië.

Ook was zij een voortreffelijke minnares en ijverige beoefenaarster van de armoede. Zij had die zozeer in haar hart gesloten, zozeer verweven met haar verlangens, dat de liefde tot haar steeds sterker, de omhelzing van haar steeds inniger werd. Nooit liet zij zich, door geen enkele nood, uit de enge en lieflijke verbintenis met die armoede losmaken. Ook was geen enkele overreding er toe in staat haar erin te doen toestemmen, dat haar klooster eigen bezittingen zou hebben, ofschoon onze voorganger, Paus Gregorius zaliger gedachtenis, die innig begaan was met de vele noden van haar klooster, haar voor het onderhoud van haar zusters graag voldoende en gepaste bezittingen had willen toewijzen.

Omdat nu een groot en stralend licht niet verborgen gehouden kan worden zonder dat het zijn heldere stralen vertoont, daarom straalde ook in haar leven de kracht van haar heiligheid uit in vele en verschillende wonderen. Aan een van de zusters van haar klooster bijvoorbeeld gaf zij het spraakvermogen, dat deze lange tijd bijna geheel had moeten missen, weer terug. Een andere zuster, die helemaal niet meer kon spreken, stelde zij weer in staat vlot te praten. Weer een andere genas zij van haar doofheid, zodat zij weer kon horen. Een zuster die aan koorts leed, een die opgezwollen was door waterzucht, een die last had van een fistel en zusters, die onder andere kwalen gebukt gingen, maakte zij beter door een kruisteken over hen te maken. Een minderbroeder genas zij van zijn geestesziekte.

Toen op een keer in het klooster heel de olievoorraad was uitgeput, ontbood zij de broeder, die voor het inzamelen van aalmoezen aan het klooster was toegewezen. Zelf nam zij een kruik, waste die schoon en zette ze leeg bij de kloosterpoort, opdat de broeder die kruik zou meenemen om olie te bedelen. Maar toen de broeder hem wilde pakken, kwam hij tot de ontdekking, dat hij, door Gods weldadige vrijgevigheid, vol zat met olie.

Ook was er in datzelfde klooster op een dag nog maar een half brood voorradig om de zusters te eten te geven. Clara liet dat halve brood in partjes snijden en onder de zusters verdelen. En 'Hij die het levende brood is' (Joh. 6, 41)[b:Joh. 6, 41] en 'de hongerigen spijzigt' (Ps. 146(145), 7)[b:Ps. 146,7], vermeerderde het brood in de handen van de zuster die het uitdeelde zodanig, dat er vijftig toereikende porties van gemaakt en onder de zusters die aan tafel zaten verdeeld konden worden.

Door deze en andere opvallende wondertekenen kregen, nog tijdens haar leven, haar voortreffelijke verdiensten bekendheid. En toen zij op sterven lag, verscheen er een in het wit geklede schare van heilige maagden. Zij waren getooid met flonkerende kronen. Een ervan viel het meeste op en was de meest luisterrijke. Men zag de groep het huis binnentreden, waar de dienares van Christus ziek neerlag; men zag ze naar haar bed toe gaan en haar de dienst van ziekenbezoek bewijzen en sterkende woorden toespreken.

Toen zij eenmaal gestorven was, werd iemand, die aan vallende ziekte leed en vanwege een ongelukkig been niet kon lopen, naar haar graf gebracht. Daar werd in zijn been een geluid hoorbaar, alsof het brak, en de man was van beide kwalen genezen. Mensen met nierkwalen, met verschrompelde ledematen, epileptici en gevaarlijke krankzinnigen verkregen daar volledige genezing. Een man had tengevolge van een zware slag het gebruik van zijn rechterhand verloren. Zij was om zo te zeggen volslagen onbruikbaar en hij kon er helemaal niets mee doen. Door de verdiensten van de heilige Clara werd die hand volledig hersteld, zodat hij er weer als vroeger mee kon werken. Een andere man, die sinds lang door blindheid het licht van zijn ogen verloren had, herkreeg, toen hij door een ander naar het graf van de heilige begeleid was, zijn gezichtsvermogen en hij keerde zonder geleide vandaar terug.

Door deze en talloze andere werken en wonderen schitterde de eerbiedwaardige maagd uit. En zo leek duidelijk in vervulling te gaan wat haar moeder, toen zij van Clara in verwachting was, bij haar gebed zou hebben vernomen: dat zij namelijk een licht ter wereld zou brengen, dat de aarde overvloedig zou verlichten.

Laat daarom de moederkerk zich verheugen, dat zij een dergelijke dochter heeft voortgebracht en opgevoed, die als een moeder, rijk aan deugden, door haar voorbeeld vele dochters voortbracht voor het klooster en deze zeer kundig onderwees in de volmaakte dienst van Christus.

Laat ook de vrome schare van gelovigen zich verheugen, omdat de Koning en Heer van de hemel hun zuster en metgezellin, die Hij zich tot bruid gekozen had, roemrijk heeft binnengeleid in zijn hoogverheven en schitterend paleis. Want ook de heerscharen der heiligen verheugen zich, omdat in hun hemels vaderland de bruiloft van de nieuwe koningsbruid gevierd wordt.

Overigens, omdat het passend is, dat de katholieke Kerk op aarde verering schenkt aan haar, die de Heer in de hemel heeft verheerlijkt; en omdat na voorafgaand ijverig en accuraat onderzoek, na nauwlettende bestudering en na de gebruikelijke discussie, de heiligheid van haar leven en haar wonderen zonneklaar vaststaan, zo is het betamelijk, dat ook elders - dichtbij en veraf - haar voortreffelijke daden ruime bekendheid verwerven.

Vertrouwend op de goddelijke almacht, op gezag van de heilige apostelen Petrus en Paulus en op ons eigen gezag, hebben wij- na gemeenschappelijk overleg met, en na instemming van onze broeders de kardinalen en alle prelaten, die op dat moment bij de Heilige Stoel verbleven - geoordeeld haar op de lijst van heilige maagden te moeten bijschrijven.

Derhalve roepen wij u allen met nadruk op, sporen u aan en geven u bij apostolisch schrijven de opdracht, het feest van deze maagd op 12 augustus vroom en plechtig te vieren, opdat gij waardig bevonden moogt worden haar bij God als een vrome en naarstige helpster te bezitten.

En opdat het christenvolk met temeer ijver en in nog groter getal zal toestromen om haar graf te vereren, en opdat haar feest met temeer luister gevierd kan worden, verlenen wij elk jaar aan allen, die- na een berouwvolle biecht - op de feestdag van deze maagd, of ook gedurende het octaaf van dit feest, eerbiedig haar graf bezoeken om nederig haar voorspraak in te roepen, vertrouwend op de barmhartigheid van de almachtige God, en op gezag van zijn heilige apostelen Petrus en Paulus, een aflaat van een jaar en veertig dagen van de hun opgelegde boete.

Gegeven in Anagni, op 26 september, in het eerste jaar van ons pontificaat.