Heer, hoor mijn stem! - Psalm 130

Lezing: (Psalm 130:1-8)[b:Ps. 130, 1-8]
Zesde boetepsalm
1 Een pelgrimslied. Uit de diepten roep ik tot U, o Heer:
2 Heer, hoor mijn stem! Wend Uw oor naar mij, luister naar mijn luide smeekbeden!
3 Als U, Heer, onze zonden zou beschouwen, Heer, wie zal staande blijven?
4 Maar bij U is vergeving, zodat wij U met eerbied kunnen dienen.
5 Ik verwacht de Heer, mijn ziel verwacht Hem, ik hoop op Zijn woord.
6 Mijn ziel wacht op de Heer, meer dan wachters op de morgen. Meer dan de wachters wachten op de morgen
7 zal Israël hopen op de Heer. Want bij de Heer is genade en bij Hem is veel verlossing.
8 Ja, Hij zal Israël verlossen van al hun zonden.

Beste broeders en zusters!

Zojuist hoorden wij een voordracht van één van de meest bekende en meest geliefde psalmen in de christelijke traditie. De psalm wordt "De profundis" genoemd naar de Latijnse openingswoorden van de tekst. Samen met het "Miserere" is deze psalm een van de favoriete boetepsalmen in de volksdevotie geworden.

Naast dat deze psalm gebruikt wordt bij begrafenissen is de tekst bovenal een lied dat gewijd is aan de barmhartigheid van God en de verzoening tussen de zondaar en de Heer. Want de Heer is een rechtvaardige God die altijd bereid is zich te betonen als "een barmhartige en genadige God die zeer geduldig is, vergevensgezind is en trouw". "Hij blijft goedheid bewijzen aan duizenden, Hij vergeeft ongerechtigheid, overtreding en zonde" (Ex. 34, 6-7)[b:Ex. 34, 6-7]. Juist om deze reden is deze psalm die wij vandaag in beschouwing nemen opgenomen in de vesperliturgie van Kerstmis en het gehele Kerstoctaaf, evenals in de liturgie van de vierde zondag van Pasen en het hoogfeest van de Aankondiging van de Heer.

Psalm 130 begint met een uitroep die oprijst uit de diepten van kwaad en schuld. (zie v. 1-2)[[b:Ps. 130, 1-2]] De biddende man wendt zich tot de Heer en zegt: "Uit de diepten roep ik tot U, o Heer"; De psalm ontwikkelt zich vervolgens in drie gedeelten die gewijd zijn aan de thema's zonde en vergeving. De man wendt zich tot God, die rechtstreeks met U wordt aangesproken: "Als U, Heer, onze zonden zou beschouwen, Heer, wie zal staande blijven? Maar bij U is vergeving, zodat wij U met eerbied kunnen dienen" (v. 3-4)[b:Ps. 130, 3-4].

Het is veelbetekenend dat eerbied, dat een houding is van respect en liefde, hier niet teweegebracht wordt door straf maar door vergiffenis. Het is niet de toorn van God, maar zijn gulle en ontwapenende liefdadigheid die een heilig ontzag in ons opwekt. Want God is geen onverbiddelijke heerser die de schuldigen verdoemt maar Hij is een liefhebbende Vader. Wij dienen niet van Hem te houden uit angst voor straf maar wij houden van Hem vanwege Zijn goedheid en Zijn bereidheid om ons te vergeven.

In het tweede gedeelte van de psalm staat de biddende man centraal. Hij richt zich niet langer tot de Heer maar hij spreekt nu over Hem: "Ik verwacht de Heer, mijn ziel verwacht Hem, ik hoop op Zijn woord. Mijn ziel wacht op de Heer, meer dan wachters op de morgen. Meer dan de wachters wachten op de morgen" (v. 5-6)[b:Ps. 130, 5-6]. Nu ontwaakt in het hart van de berouwvolle psalmist de verwachting, de hoop, het vertrouwen dat God een bevrijdend woord zal spreken en zijn zonden zal wegnemen.

In het derde en laatste gedeelte van de psalm die wij vandaag beschouwen wordt het onderwerp verbreedt tot heel Israël. Israël, het volk dat vaak zondigt en zich bewust is van de noodzaak van Gods reddende genade: "Israël zal hopen op de Heer. Want bij de Heer is genade en bij Hem is veel verlossing. Ja, Hij zal Israël verlossen van al hun zonden" (v. 7-8)[b:Ps. 130, 7-8].

De persoonlijke verlossing waar de psalmist eerder voor gebeden heeft omvat nu ook de gehele gemeenschap. Het geloof van de psalmist is gegrond in het historische geloof van het volk van het verbond. Zij geloven dat de Heer hun niet alleen heeft verlost van de beproeving van de Egyptische slavernij maar ook "van al hun zonden". Wij geloven dat wij nu het uitverkoren volk, het volk van God, zijn. Ons geloof neemt ons op in het gemeenschappelijke geloof van de Kerk en op deze manier geeft ons geloof ons het vertrouwen dat God goed voor ons is en dat Hij ons bevrijdt van onze schuld.

Vanuit de diepe duisternis van de zonde stijgt het verzoek van de "De profundis" op naar de heldere horizon van God. Hier heersen "barmhartigheid en verlossing", twee sublieme attributen van God die liefde is.

Laten wij ons nu richten op de meditatie die de christelijke traditie heeft ontwikkeld over deze psalm. Wij kiezen vandaag voor de woorden van de Heilige Ambrosius. In zijn geschriften heeft hij het vaak over de motieven die voor ons de beweegredenen vormen om God om vergeving te vragen.

"Wij hebben een goede Heer die iedereen vergeving wil schenken", schrijft hij in zijn verhandeling over boetedoening, en hij voegt eraan toe: "Als u rechtvaardiging wilt verkrijgen, beken dan uw zonde: een nederige schuldbelijdenis ontwart de kluwen van de schuld ... U beseft met welke hoop op vergiffenis u wordt aangespoord om te biechten". 2,6,40-41: Sancti Ambrosii Episcopi Mediolanensis Opera - SAEMO, XVII, Milaan/Rome 1982, p. 253)[[2591]]

In zijn commentaar op het evangelie van Lucas herhaalt de bisschop van Milaan deze uitnodiging en spreekt hij zijn verwondering uit over de geschenken die God aan ons schenkt samen met zijn vergiffenis: "Zie hoe goed God is en hoe bereid Hij is om onze zonden te vergeven. Hij geeft niet alleen terug wat Hij heeft genomen, maar Hij geeft ook onverwachte geschenken." Zacharias, de vader van Johannes de Doper, kon op een bepaald moment niet spreken omdat hij de engel niet had geloofd. Maar daarna vergaf God hem en gaf Hij hem de gave van profetische spraak in de Lofzang van Zacharias (Lc. 1, 68-79)[b:Lc. 1, 68-79]: "Hij die nog pas geleden stom was is nu aan het profeteren," schrijft de Heilige Ambrosius van Milaan. "Dat is één van de grootste daden van barmhartigheid van de Heer, dat juist degenen die Hem hadden ontkend Hem nu belijden. Laat daarom niemand de moed verliezen, laat niemand twijfelen aan de beloning van God, zelfs als hij gekweld wordt door zijn vroegere zonden. God verandert Zijn oordeel als u uw zonden corrigeert". Ambrosius, In Evang. Lucam 2:33[[9416|+61]]

Samenvatting van de catechese voor Duitstalige pelgrims
"Uit de diepten roep ik tot U, o Heer". Psalm 130, de psalm waar de catechese van vandaag over gaat, begint met deze woorden. De zonde is het ware dieptepunt in iemands leven. De zonde onteert de mens en zorgt ervoor dat diegene verwijdert raakt van God. Vanuit deze omstandigheid roept de zondaar in de psalm om Gods barmhartigheid.

Een slechts oppervlakkige beschouwing van wat tekortschieten op moreel vlak nu werkelijk betekent kan ons ertoe verleiden om ons leven op zo'n manier te leiden alsof wij geen verantwoording hoeven af te leggen voor onze daden. Geen enkel mens kan echter aan Gods oordeel ontsnappen. Om vergeving vragen betekent dat wij erkennen hoe klein wij zijn ten opzichte van God. Aan de andere kant kan zware schuld er ook toe leiden dat wij gaan twijfelen aan Gods goedheid en barmhartigheid. De woorden van de psalm scheppen een nieuw vertrouwen dat wij bij de Heer vergeving kunnen vinden. Zijn genade is grenzeloos voor hen die berouw hebben over hun zonde.

Begroeting Duitstalige pelgrims
Ik heet alle pelgrims en bezoekers uit de Duitstalige landen van harte welkom. Vandaag gaat mijn speciale groet uit naar de aanwezige vertegenwoordigers van verschillende Duitse katholieke radio-omroepen, de leden van de Marianische Mannencongregatie Regensburg en een delegatie van de Militaire Academie van Wiener Neustadt. Laat u beroeren door de barmhartige liefde van God! De nederige belijdenis van onze zonden en de vergiffenis van God vernieuwen ons leven. Ik wens u allen een diepe ervaring van de goedheid en liefde van Onze Heer Jezus Christus toe en een rustgevend verblijf in Rome.