De Geest en de Bruid 8. - “Allen waren vervuld van de Heilige Geest”. De Heilige Geest in de Handelingen der Apostelen.

Noot van de Vaticaanse website: De tekst hieronder bevat ook niet voorgelezen gedeeltes, die als uitgesproken beschouwd dienen te worden.

Geliefde broeders en zusters, goedendag, welkom!

Op onze catecheseweg over de Heilige Geest en de Kerk, inspireren we ons vandaag op het Boek van de Handelingen der Apostelen. Het verhaal van de nederdaling van de Heilige Geest met Pinksteren begint met de beschrijving van enkele voorafgaande tekenen – het gedruis van een luidruchtige wind en iets dat op vuur geleek verdeeld in tongen -- en eindigt met de uitspraak: “Zij werden allen vervuld van de Heilige Geest” (Hand. 2, 4)[b:Hand. 2, 4]. De Heilige Lucas, auteur van de Handelingen der Apostelen – legt er de nadruk op dat de Heilige Geest Diegene is die de universaliteit en de eenheid van de Kerk waarborgt. De onmiddellijke uitwerking van het “vervuld zijn van de Heilige Geest” bestaat erin dat de Apostelen “in vreemde talen begonnen te spreken” om buiten de Bovenzaal Jezus Christus aan de menigte te verkondigen. (vgl. Hand. 2, 4vv)[[b:Hand. 2, 4]]

Hierdoor heeft Lucas willen beklemtonen dat de universele zending van de Kerk het teken is van een nieuwe eenheid tussen de volkeren. We zien twee wijzen waarop de Geest aan de eenheid werkt. Enerzijds dwingt Hij de Kerk naar buiten te treden, zodat zij een steeds groter aantal mensen en volkeren kan onthalen. Anderzijds neemt Hij haar op in zijn binnenste om de bereikte eenheid te bevestigen. Hij leert haar in universaliteit uit te breiden en in eenheid te verzamelen. Universeel en één. Dat is het mysterie van de Kerk.

De eerste van de twee bewegingen – de universaliteit – zien we gebeuren in hoofdstuk 10 van de Handelingen, in het gebeuren van de bekering van Cornelius. Op Pinksteren hadden de Apostelen Christus aan alle Joden en proselieten verkondigd van welk volk ze ook waren. Er is een ander “Pinksteren” nodig, sterk gelijkend op het eerste, dat gebeurt in het huis van de honderdman Cornelius met als doel de Apostelen ertoe te brengen de horizon te verruimen en de laatste grens op te ruimen, die tussen Joden en heidenen. (Hand. 10-11)[[b:Hand. 10-11]]

Bij deze etnische uitbreiding komt ook nog de geografische. Paulus wilde – zoals men kan lezen in de Handelingen (Hand. 16, 6-10)[b:Hand. 16, 6-10] - het Evangelie verkondigen in een nieuw gebied van Klein-Azië. Maar er staat te lezen “de Heilige Geest had het hem verhinderd”. Hij wilde naar Bitinia “maar de Geest van Jezus liet het niet toe”. Het waarom van deze merkwaardige verboden wordt meteen duidelijk: de daarop volgende nacht krijgt de Apostel in een droom de opdracht naar Macedonië te gaan. Op die wijze verliet het Evangelie zijn geboortestreek Azië om in Europa te komen. De tweede beweging van de Heilige Geest – die de eenheid bewerkt – zien we gebeuren in hoofdstuk 15 van de Handelingen, tijdens het zogenaamde concilie van Jeruzalem. De uitdaging bestond erin de universaliteit te laten samengaan met de eenheid van de Kerk. De Heilige Geest bewerkt niet steeds de eenheid op een plotse wijze, met wonderbare en beslissende ingrepen, zoals met Pinksteren. Hij werkt ook – in het merendeel der gevallen – met verborgen tussenkomsten en met eerbied voor tijden en menselijke verscheidenheden, gebruikmakend van mensen en instellingen, van gebed en gesprek, op een, zo zouden we vandaag zeggen, synodale wijze. Dat gebeurde tijdens het concilie van Jeruzalem in verband met het verplicht stellen van de voorschriften van de Wet van Mozes aan bekeerlingen uit het heidendom. De oplossing werd aan heel de Kerk verkondigd met de beroemde woorden: “Wij hebben beslist, de Heilige Geest en wij...” (Hand. 15, 28)[b:Hand. 15, 28].

De Heilige Augustinus verklaart de door de Heilige Geest bewerkte eenheid met een klassiek geworden beeld: “Wat de ziel is voor ons menselijk lichaam, dat is de Heilige Geest voor het Lichaam van Christus dat de Kerk is”. 267,4[[3598]] Dit beeld helpt ons een belangrijk element verstaan. De Heilige Geest bewerkt de eenheid van de Kerk niet van buitenaf; Hij beperkt zich niet tot het bevel om een te zijn. Hijzelf is de “band van de eenheid”. Hij is het die de eenheid van de Kerk bewerkt.

Zoals steeds, besluiten wij met een gedachte die ons helpt over te gaan van het geheel van de Kerk naar elk van ons. De eenheid van de Kerk is eenheid tussen personen en die ontstaat niet aan een werktafel, maar in het leven. In het leven. Allen wensen wij de eenheid, allen wensen we dat vanuit het diepste van ons hart, en toch is ze moeilijk te bereiken zodanig dat ook binnen het huwelijk en in een gezin eenheid en samenwerking het moeilijkst te bereiken zijn en nog moeilijker te bewaren.

De reden – waarom eenheid onder ons moeilijk is – is dat ieder van ons eenheid wil maar dan vanuit zijn/haar visie zonder er rekening mee te houden dat de ander die voor ons staat precies hetzelfde denkt over “zijn/haar” standpunt. Op deze weg blijft de eenheid steeds ver weg. Eenheid van leven, Pinkstereenheid, volgens de Geest, komt tot stand wanneer men zich inspant om God centraal te stellen en niet onszelf.

Ook de eenheid van de christenen komt zo tot stand: niet wachten tot de anderen bij ons komen, daar waar wij staan, maar samen in beweging komen naar Christus toe.

Laten we de Heilige Geest vragen dat Hij ons helpt instrumenten te zijn van eenheid en vrede.