Alleen God is groot en eeuwig - Psalm 135, 13-21

Lezing: (Psalm 135:13-21)[b:Ps. 135, 13-21]

13 Heer, Uw Naam bestaat voor eeuwig; De gedachtenis aan U, Heer, duurt voort van generatie op generatie.
14 Want de Heer zal Zijn volk recht verschaffen; Hij heeft medelijden met Zijn dienaren.
15 De afgoden van de heidenvolken zijn slechts zilver en goud, zij zijn het werk van mensenhanden.
16 Zij hebben een mond, maar spreken niet; zij hebben ogen, maar zien niet.
17 Zij hebben oren, maar horen niet; er is zelfs geen adem in hun mond.
18 Laat wie ze maken hun gelijk worden, al wie op hen vertrouwt.
19 Huis van Israël, prijs de Heer; huis van Aäron, prijs de Heer.
20 Huis van Levi, prijs de Heer; u die de Heer vreest, prijs de Heer.
21 Geprezen zij de Heer vanuit Sion, Hij die in Jeruzalem woont.
Halleluja!

Beste broeders en zusters!

Psalm 135 is een Paaslied. In de liturgie van de vespers wordt deze psalm in twee delen aan ons gepresenteerd. Zojuist hebben wij het tweede gedeelte gehoord (zie v. 13-21). Dit deel wordt besloten door het woord Hallelujah, dit is dezelfde lofprijzing aan de Heer waarmee de psalm in het eerste gedeelte werd geopend.

In het eerste gedeelte van de hymne haalde de psalmist nog de herinnering op aan de gebeurtenis van de uittocht uit Egypte, wat het middelpunt is van de paschaviering. Nu echter plaatst hij duidelijk twee religieuze perspectieven tegenover elkaar. Aan de ene kant zien wij de levende en persoonlijke God die het middelpunt is van het ware geloof (zie v. 13-14)[[b:Ps. 135, 13-14]] Zijn aanwezigheid is krachtig en brengt verlossing. De Heer is niet onbeweeglijk en afwezig maar Hij is een dynamisch wezen. Hij leidt Zijn gelovigen, Hij "heeft medeleven" met hen en ondersteunt hen met Zijn kracht en liefde.

Aan de andere kant zien wij het onderwerp afgoderij. (zie v. 15-18)[[b:Ps. 135, 15-18]] Afgoderij is de uitdrukking van een bedrieglijke en misleidende godsdienstigheid. In feite is de afgod niets anders dan een "werk van mensenhanden", een product van menselijke verlangens; de afgod is niet in staat de grenzen van de natuur te overschrijden. Hij heeft weliswaar de vorm van een man met een mond, ogen, oren en keel, maar hij is incapabel en levenloos, net zoals dat bij een levenloos standbeeld het geval is. (Ps. 115, 4-8)[[b:Ps. 115, 4-8]]

De eindbestemming van de mens die deze levenloze afgoden aanbidt is om net zoals deze afgoden te worden: machteloos, zwak en zonder leven. Deze beschrijving van afgoderij als een valse religie geeft een duidelijke uitdrukking aan de eeuwige verleiding van de mens om zijn verlossing te zoeken in het "werk van mensenhanden" door zijn hoop te stellen op rijkdom, macht, succes en bezittingen. De profeet Jesaja heeft al duidelijk beschreven wat er helaas gebeurt met de mens die zich op deze manier gedraagt, met de mens die rijkdom en bezittingen aanbidt: "Hij voedt zich met as, het bedrogen hart heeft hem op een dwaalspoor gebracht, zodat hij zijn ziel niet redden kan en niet kan zeggen: Is er geen bedrog in mijn rechterhand?" (Jes. 44, 20)[b:Jes. 44, 20].

Na deze bespiegeling op de ware religie en de uitingen van valse religie, dus op het verschil tussen het oprechte geloof in de Heer van het universum en de geschiedenis enerzijds en op afgoderij anderzijds, eindigt Psalm 135 met een liturgische lofprijzing (zie v. 19-21)[[b:Ps. 135, 19-21]] waarin een aantal personen voorkomen die deelnemen aan de viering in de Tempel van Sion. (Ps. 115, 9-13)[[b:Ps. 115, 9-13]]

Vanuit de hele gemeenschap die in de tempel bijeengekomen is stijgt een meerstemmige lofprijzing op naar God, de Schepper van de wereld en de Redder van Zijn volk in de geschiedenis. Deze lofprijzing vindt zijn uitdrukking in de eenvoud van hun geloof en in de veelvoud van hun stemmen.

De liturgie is de begunstigde plaats om het Woord van God te horen, het Woord dat de reddende handelingen van de Heer vertegenwoordigd. Maar de liturgie is ook de ruimte waarin het gemeenschappelijke gebed opstijgt. Het gebed dat God's liefde prijst. God en de mens omarmen elkaar in een verlossende samenkomst die in de viering van de liturgie zijn voltooiing vindt. Wij zouden bij wijze van spreken kunnen zeggen dat dit een omschrijving is van de liturgie: de liturgie brengt een verlossende omhelzing teweeg tussen God en de mens.

De Heilige Augustinus schrijft in zijn toelichting op deze psalm, met betrekking tot de afgoden en de overeenkomst die degenen die hen aanbidden met deze afgoden hebben (zie Ps. 135:15-18)[[b:Ps. 135, 15-18]]: "Geloof mij, broeders - is er zowaar een zekere gelijkenis met hun afgoden, weliswaar niet in hun lichaam, maar in hun innerlijke mens. Zij hebben oren, maar zij horen niet wanneer God tot hen spreekt: "Hij die oren heeft, die hore!" Zij hebben ogen, maar zij zien niet; dat wil zeggen, zij hebben fysieke ogen, maar zij kunnen niet kijken met het oog van het geloof." Zij kunnen de aanwezigheid van God niet waarnemen. Zij hebben ogen, maar kunnen niet zien. Zij hebben ook neusgaten, "maar kunnen geen geuren onderscheiden. Zij zijn niet in staat om de aangename geur te ervaren waarvan de apostel Paulus zegt: "Wij zijn voor God een aangename geur van Christus (...)" (2 Kor. 2, 15)[b:2 Kor. 2, 15]. Wat hebben zij aan hun neusgaten als zij hiermee de aangename geur van Christus niet kunnen inademen?"

De Heilige Augustinus stelt dat er nog steeds mensen zijn die gebonden zijn aan afgoderij. Dit geldt ook voor onze tijd. Het materialisme van deze tijd is ook een vorm van afgoderij. De Heilige Augustinus voegt hieraan toe: Zelfs als deze mensen blijven bestaan en als deze afgoderij blijft voortduren "zijn er toch elke dag mensen die overtuigd raken van de wonderen van Christus, onze Heer, en het geloof aanvaarden - en God zij dank is dit ook vandaag de dag het geval! - Elke dag opnieuw gaan er ogen van de blinden open en oren van de doven open. De neuzen die voorheen afgesloten waren beginnen te ademen, de tongen van de doofstommen worden losgemaakt, de ledematen van de verlamde mensen worden stevig gemaakt en de voeten van de kreupelen worden genezen. Zelfs uit deze stenen kan God de kinderen van Abraham verwekken. (Mt. 3, 9)[[b:Mt. 3, 9]] Zeg dus tot hen: "Huis van Israël, prijs de Heer!" ... Prijs de Heer, u volkeren! Dat wil zeggen: 'Huis van Israël'. Prijs Hem, u herders van de Kerk! Dat wil zeggen: 'Huis van Aäron'. Prijs Hem, u dienaren van de Kerk! Dat wil zeggen: 'Huis van Levi'. En wat kan er gezegd worden over de andere volkeren? 'U die de Heer vreest, prijs de Heer!'" 134,24-25: Nuova Biblioteca Agostiniana, XXVIII, Rome 1977, pp. 375-377[[838]]

Laten wij deze uitnodiging aannemen en de Heer, die de levende en ware God is, loven, prijzen en aanbidden.

Samenvatting en begroeting van Duitstalige pelgrims
Aan het begin van deze audiëntie hoorden wij het tweede gedeelte van Psalm 135. Dit deel van de psalm bevat een vergelijking tussen het ware geloof en valse godsdienst: In het ware geloof staat de levende en persoonlijke God centraal, wiens aanwezigheid krachtig is en verlossing brengt. De Heer is het leven; Hij leidt en beschermt de gelovigen. Afgoderij wordt daarentegen ontmaskerd als een bedrieglijke en misplaatste vorm van religiositeit. Afgoden zijn immers slechts producten van al te menselijke verlangens en daarom zijn het waardeloze werken zonder leven. In feite komen de afgoden voort uit de eeuwenoude verleiding van de mens om zijn eigen verlossing te creëren door middel van een vals vertrouwen in materiële rijkdom, macht en succes.

Onze psalm eindigt met een meerstemmige lofzang op God. De liturgie is de perfecte plaats om Gods woord te horen en gezamenlijk ons hart te verheffen tot de Heer. God en de mens ontmoeten elkaar in de liturgie van de Kerk. In de liturgie kan het heil dat de Heer ons schenkt op een zintuiglijke manier door ons ervaren worden.

***
Beste Duitstalige pelgrims en bezoekers, met deze gedachten wil ik u allen welkom heten. In het bijzonder groet ik vandaag de kerkmusici uit het bisdom Aken, de verschillende koren en ook de burgemeesters uit de regio Straubing-Bogen. - God maakt ons vrij en geeft ons leven. Wij zullen op Hem ons vertrouwen stellen en niet op de levenloze afgoden van zelfzuchtigheid en zelfgenoegzaamheid. Wees moedig en richt uw leven volledig op God! Moge de Geest van de Heer u voeden en leiden!