H. Jozef 9. - De Heilige Jozef, de mens die “droomt”

Broeders en zusters, goedendag!

Vandaag wil ik stilstaan bij de figuur van de Heilige Jozef als mens die droomt. In de Bijbel zoals in de cultuur van de oude volkeren werden dromen gezien als het middel waarmee God zich openbaart. (Gen. 20, 3; Gen. 28, 12; Gen. 31, 11.24; Gen. 40, 8; Gen. 41, 1-32; Num. 12, 6; 1 Sam. 3, 3-10; Dan. 2; Job. 33, 15)[[b:Gen. 20, 3; Gen. 28, 12; Gen. 31, 11.24; Gen. 40, 8; Gen. 41, 1-32; Num. 12, 6; 1 Sam. 3, 3-10; Dan. 2; Job. 33, 15]] De droom is het symbool van het geestelijk leven in ieder van ons. De innerlijke ruimte die elk van ons geroepen is te ontwikkelen en het behoeden, waar God zich openbaart en vaak spreekt. Maar we moeten ook beseffen dat in ieder van ons niet slechts de stem van God aanwezig is. Er zijn ook vele andere stemmen. Bijvoorbeeld, de stemmen van onze angsten, de stemmen van voorbije ervaringen, stemmen van hoop. En er is ook de stem van de Boze die ons wil misleiden en verwarren. Het is dus belangrijk om tussen al deze stemmen de stem van God te onderkennen. Jozef toont dat hij de noodzakelijke stilte heeft geleerd en bovenal, de juiste beslissingen heeft genomen ten aanzien van het Woord dat de Heer inwendig tot hem spreekt. Het zal ons goed doen vandaag zijn vier dromen te bekijken - in het Evangelie weergegeven - om te verstaan hoe wij ons te gedragen hebben ten aanzien van Gods openbaring. Het Evangelie verhaalt ons vier dromen van Jozef.

In de eerste (Mt. 1, 18-25)[[b:Mt. 1, 18-25]] helpt de engel Jozef het probleem oplossen dat hem overvalt door de boodschap dat Maria zwanger is. “Terwijl hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer die tot hem sprak: “Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw, tot u te nemen; het kind in haar schoot is van de heilige Geest. Zij zal een zoon ter wereld brengen die gij Jezus moet noemen, want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden” (Mt. 1, 20-21)[b:Mt. 1, 20-21]. Zijn antwoord kwam meteen: “Ontwaakt uit de slaap deed Jozef zoals de engel van de Heer hem bevolen had” (Mt. 1, 24)[b:Mt. 1, 24]” Vaak confronteert het leven ons met toestanden die we niet verstaan en die schijnbaar onoplosbaar zijn. Bidden betekent, in dergelijke situaties, aanvaarden dat de Heer ons aanduidt wat juist is te doen. Inderdaad, vaak doet het gebed ons ervaren wat de uitweg is, hoe die situatie op te lossen. Geliefde broeders en zusters, de Heer laat nooit een probleem toe zonder ons ook de noodzakelijk hulp te bieden om het op te lossen. Hij laat ons niet alleen in het vuur. Hij gooit ons niet voor de leeuwen. Neen, wanneer de Heer ons een probleem doet zien, of een probleem aan het licht brengt, geeft Hij ons steeds het inzicht, de hulp, zijn aanwezigheid om eruit te geraken, om het op te lossen.

De tweede openbarende droom van Jozef gebeurt wanneer het kind Jezus in gevaar is. De boodschap is duidelijk: “Sta op, neem het Kind en zijn moeder, vlucht naar Egypte en blijf daar tot ik u waarschuw, want Herodes komt het Kind zoeken om het te doden” (Mt. 2, 13)[b:Mt. 2, 13]. Zonder aarzelen gehoorzaamt Jozef: “Hij stond op en week in de nacht met het Kind en zijn moeder naar Egypte uit. Daar bleef hij tot aan de dood van Herodes” (Mt. 2, 14-15)[b:Mt. 2, 14-15]. In de loop van ons bestaan beleven wij allen gevaren die ons leven bedreigen of dat van onze geliefden. Bidden betekent, in dergelijke situaties, de stem beluisteren die in ons, zoals bij Jozef, de moed kan opwekken om zonder aarzelen die moeilijkheden aan te pakken.

In Egypte kijkt Jozef uit naar het teken van God om naar huis te kunnen terugkeren. Dat is precies de inhoud van de derde droom. De engel openbaart dat zij die het Kind wilden doden gestorven zijn en geeft de opdracht met Maria en Jezus naar huis terug te keren. (Mt. 2, 19-20)[[b:Mt. 2, 19-20]] Jozef “stond op, nam het Kind en zijn moedert en ging naar het land Israël” (Mt. 2, 21)[b:Mt. 2, 21]. Precies tijdens de terugreis “Toen hij echter hoorde, dat Archelaüs in plaats van zijn vader over Juda heerste, vreesde hij daarheen te gaan” (Mt. 2, 22)[b:Mt. 2, 22]. Dan gebeurt de vierde openbaring: “van Godswege in een droom gewaarschuwd, begaf hij zich daarom naar het gebied van Galilea. Hier aangekomen vestigde hij zich in een stad Nazareth geheten” (Mt. 2, 22-23)[b:Mt. 2, 22-23]. Ook angst maakt deel uit van het leven en heeft nood aan ons gebed. God belooft ons niet dat we nooit angst zullen kennen. Maar God helpt ons erdoor. De kracht van het gebed doet licht schijnen in de duisternis.

Op dit ogenblik denk ik aan de vele mensen die door de zwaarte van het leven worden verpletterd en niet meer in staat zijn te hopen noch bidden. Moge de Heilige Jozef hen helpen open te komen voor het gesprek met God, om licht, kracht en vrede terug te vinden. In denk aan de ouders bij de problemen van hun kinderen. Kinderen met vele ziekten, zieke kinderen, ook met blijvende ziekten. Zoveel pijn. Ouders die verschillende seksuele geaardheden bij hun kinderen zien. Hoe hiermee omgaan, de kinderen begeleiden en zich niet verbergen achter een veroordelende houding. Ouders die hun kinderen zien vertrekken en sterven en ook – wat veel droeviger is zoals we dagelijks in de krant lezen – kinderen die dwaas doen en omkomen in een auto – ongeluk. Ouders die zien dat hun kinderen op school niet meekunnen en niet weten wat te doen ... Zoveel problemen van ouders. Laten we nadenken hoe we hen kunnen helpen. En aan die ouders zegt ik: weest niet bevreesd. Zeker er is lijden. Veel. Maar denkt aan de wijze waarop Jozef de problemen heeft aangepakt en vraagt Jozef jullie te helpen. Veroordeel nooit een kind. Het ontroerde mij toen ik in Buenos Aires met de bus voorbij de gevangenis kwam en de mensen in rij zag aanschuiven om de gevangenen bezoeken. Er waren de moeders die mij ontroerden omdat zij ten aanzien van het probleem van een kind dat zich vergist had en in de gevangenis zat, het niet alleen lieten, ervoor uitkwamen en het trouw bleven. Die moed, de moed van vader en van moeder, die steeds de kinderen nabij blijven, altijd. Laten we de Heer vragen aan alle vaders en aan alle moeders de moed te geven die aan Jozef werd geschonken. En ook bidden dat de Heer ons in die omstandigheden zou helpen.

Het gebed is echter nooit een abstract of intimistisch gebaar zoals spiritualistische bewegingen beweren die meer gnostisch dan christelijk zijn. Neen, dat is het niet. Gebed is altijd en onlosmakelijk verbonden met naastenliefde. Slechts wanneer we gebed en liefde verbinden, liefde voor de kinderen zoals ik net zei of voor de naaste, kunnen we de boodschap van de Heer verstaan. Jozef bad, werkte en beminde – drie mooie dingen voor ouders: bidden, werken, beminnen. Daarom heeft hij steeds het nodige gekregen om de beproevingen van het leven aan te kunnen. Laten we ons aan hem en aan zijn voorspraak toevertrouwen.

Heilige Jozef,
jij bent de man die droomt,
eer ons het geestelijk leven beleven
als de inwendige plaats waar God
zich openbaart en ons redt.
Neem de gedacht van ons weg
dat bidden nutteloos is;
help ieder van ons beantwoorden
aan wat de Heer ons aanwijst.
Dat onze redeneringen doordrongen mogen zijn
van het licht van de Geest,
ons hart bemoedigd wordt door Zijn kracht
en onze angst overwonnen
door zijn barmhartigheid. Amen.