De Bidweek voor de eenheid van de Christenen

We vieren de Bidweek voor de Eenheid van de Christenen[d:210], die aanstaande vrijdag 25 januari, het feest van de bekering van de apostel Paulus, zal eindigen. De Christenen van de verschillende kerken en kerkelijke gemeenschappen verenigen zich deze dagen in een gemeenschappelijke bede om de Heer Jezus te vragen de volledige eenheid onder al zijn leerlingen te herstellen. Het is een eensgezinde smeekbede, met één enkele ziel en één enkel hart, die beantwoordt aan het verlangen van de Verlosser die zich tijdens het Laatste Avondmaal tot de Vader richtte met deze woorden: "Niet voor hen alleen bid Ik, maar ook voor hen die door hun woord in Mij geloven, opdat zij allen één mogen zijn zoals Gij, Vader, in Mij en Ik in U: dat ook zij in Ons mogen zijn opdat de wereld gelove, dat Gij Mij gezonden hebt" (Joh. 17, 20-21)[b:Joh. 17, 20-21]. Door om de genade van eenheid te vragen, sluiten Christenen zich aan bij het gebed van Christus zelf en verbinden zij zich ertoe actief te werken zodat de hele mensheid Hem kan omarmen en Hem als de enige Herder en Heer kan erkennen, en op deze manier de vreugde van zijn liefde mag ervaren.

Dit jaar krijgt de Bidweek voor de Eenheid van de Christenen[d:210] een bijzondere waarde en betekenis, omdat het zijn eerste eeuwfeest meemaakt. Vanaf het begin bleek hij een werkelijk vruchtbare intuïtie. Het was in het jaar 1908: een anglicaan uit de VS, die later in volle gemeenschap trad met de katholieke Kerk, stichter van de Society of the Atonement (Gemeenschap van broeders en zusters van het Eerherstel), lanceerde priester Paul Wattson samen met een andere episcopaliaan, priester Spencer Jones, het profetische idee van een octaaf van gebeden voor de eenheid van de Christenen.

Het idee werd positief onthaald door de aartsbisschop van New York en door de apostolisch nuntius. Later, in 1916, werd de oproep om te bidden voor eenheid uitgebreid tot de gehele katholieke Kerk dankzij het optreden van mijn eerbiedwaardige voorganger paus Benedictus XV met de breve Romanorum Pontificum[4471]. Het initiatief, dat intussen grote belangstelling had gewekt, werd geleidelijk overal bestendigd en in de loop van de tijd werd de structuur ervan gespecificeerd en ontwikkelde het zich dankzij de bijdrage van Abt Couturier (1936).

Later, toen de profetische wind van het Tweede Vaticaans Concilie woei, werd de drang naar eenheid nog meer gevoeld. Na de conciliaire vergadering ging het geduldige pad van het zoeken naar volledige gemeenschap onder alle Christenen verder, een oecumenisch pad dat jaar na jaar juist in de Bidweek voor de Eenheid van de Christenen[d:210] een van de meest relevante en vruchtbare momenten heeft gevonden.

Honderd jaar na de eerste oproep om samen te bidden voor eenheid, is deze Bidweek nu een vaste traditie geworden, waarbij de geest en de data die oorspronkelijk door priester Wattson waren gekozen, bewaard zijn gebleven. Hij koos ze vanwege hun symbolische karakter. Op de kalender van die tijd was 18 januari het feest van Sint Petrus' Stoel, een stevig fundament en een zekere garantie voor de eenheid van heel het volk van God, terwijl op 25 januari zowel toen als vandaag de liturgie gevierd wordt van het feest van de bekering van de heilige Paulus.

Terwijl we de Heer danken voor deze eeuw van gebed en gemeenschappelijke toewijding onder zovele leerlingen van Christus, gedenken we met dankbaarheid degene die dit voorzienige spirituele initiatief heeft gelanceerd, vader Wattson, en ook al degenen die het samen met hem hebben bevorderd en verrijkt met hun bijdragen, waardoor het de gemeenschappelijke erfenis van alle Christenen werd.

Ik heb zojuist herinnerd aan het Tweede Vaticaans Concilie dat veel aandacht heeft besteed aan het thema van de christelijke eenheid, vooral met het decreet over de oecumene (Unitatis Redintegratio[618]), dat onder andere sterk de rol en het belang onderstreept van gebed voor eenheid. Het gebed, meent het Concilie, vormt de kern van de hele oecumenische reis. "Deze bekering van het hart en heiligheid van leven moeten, samen met private en publieke gebeden voor de eenheid van de Christenen, beschouwd worden als de ziel van heel de oecumenische beweging". Unitatis Redintegratio, 8[[618|8]]

Juist dankzij deze spirituele oecumene - heiligheid van leven, bekering van het hart, persoonlijke en openbare gebeden - heeft de gemeenschappelijke zoektocht naar eenheid de afgelopen decennia een grote ontwikkeling doorgemaakt, die zich heeft gediversifieerd in meerdere initiatieven: wederzijdse kennis, broederlijk contact tussen leden van verschillende kerken en kerkelijke gemeenschappen, steeds vriendelijkere gesprekken, samenwerkingen op verschillende gebieden, theologische dialoog, zoeken naar concrete vormen van gemeenschap en samenwerking. Wat dit pad naar volledige gemeenschap onder alle Christenen heeft verlevendigd en nog steeds verlevendigt, is in de eerste plaats het gebed: "Bid zonder ophouden" (1 Tess. 5, 17)[b:1 Tess. 5, 17] is het thema van de Week van dit jaar. Tegelijkertijd is het de uitnodiging die altijd weerklinkt in onze gemeenschappen, zodat gebed het licht, de kracht, de oriëntatie van onze stappen mag zijn, met een houding van nederig en volgzaam luisteren naar onze gemeenschappelijke Heer.

Ten tweede legt het Concilie de nadruk op het gemeenschappelijk gebed, dat wat katholieken en andere Christenen samen opdragen aan de ene hemelse Vader. Het decreet over de oecumene stelt in dit verband: "Deze gezamenlijke gebeden zijn ongetwijfeld een zeer krachtig middel om de genade van de eenheid te verkrijgen" Unitatis Redintegratio, 8[[618|8]], omdat in het gemeenschappelijk gebed de christelijke gemeenschappen zich plaatsen in de tegenwoordigheid van de Heer en zich bewust worden van de tegenstellingen die door verdeeldheid worden veroorzaakt, de wil tonen om zijn wil te gehoorzamen, vol vertrouwen hun toevlucht nemend tot zijn almachtige hulp.

Het decreet[618] voegt er ook aan toe dat deze gebeden "vormen een echt bewijs van de banden, die de katholieken nog verbinden met hun gescheiden broeders (seiuncti)". Unitatis Redintegratio, 8[[618|8]] Het gemeenschappelijk gebed is daarom geen pure wilsuitdrukking of louter sociologische daad, maar eerder een uitdrukking van het geloof dat alle volgelingen van Christus samen brengt. In de loop der jaren is op dit gebied een vruchtbare samenwerking tot stand gekomen en sinds 1968 bereiden het toenmalige Secretariaat voor de Eenheid van de Christenen, later omgevormd tot de Pauselijke Raad ter Bevordering van de Eenheid van de Christenen[d:91], en de Wereldraad van Kerken samen de Bidweek voor de Eenheid[d:210] voor, die vervolgens gezamenlijk over de hele wereld wordt verspreid en gebieden bestrijkt die niet zouden zijn bereikt als ze afzonderlijk hadden gehandeld.

Het conciliaire decreet over de oecumene verwijst naar het gebed om eenheid wanneer het, juist aan het einde, bevestigt dat het Concilie zich ervan bewust is dat "heilig plan van de verzoening van alle Christenen in de eenheid van de ene Kerk van Christus de menselijke krachten en talenten te boven gaat. Daarom stelt het zijn vertrouwen geheel en al op Christus' gebed voor de Kerk". Unitatis Redintegratio, 24[[618|24]] Het bewustzijn van onze menselijke grenzen leidt ertoe dat we ons vol vertrouwen in de handen van de Heer overgeven.

Als men hem zorgvuldig analyseert, heeft deze Gebedsweek het diepe doel om stevig te steunen op het gebed van Christus, die in zijn Kerk blijft bidden dat "allen één mogen zijn... opdat de wereld moge geloven..." (Joh. 17, 21)[b:Joh. 17, 21]. Vandaag zien we duidelijk het realisme van deze woorden. De wereld lijdt onder de afwezigheid van God, onder de ontoegankelijkheid van God; zij verlangt het aangezicht van God te kennen. Maar hoe kunnen mensen vandaag dit gezicht van God in het aangezicht van Jezus Christus herkennen als wij Christenen verdeeld zijn, als de een tegen de ander leert, als de een tegen de ander is? Alleen in eenheid kunnen we deze wereld, die dat nodig heeft, werkelijk het aangezicht van God, het aangezicht van Christus laten zien.

Het is ook duidelijk dat we deze eenheid niet slechts kunnen bereiken met onze strategieën, met dialoog en met alles wat we doen, ook al is dat zeer noodzakelijk. Wat we kunnen doen is onze beschikbaarheid en ons verlangen aanbieden om deze eenheid te verwelkomen wanneer de Heer het ons geeft. Dit is de betekenis van het gebed: ons hart openen, in ons deze beschikbaarheid scheppen die de weg naar Christus opent. In de liturgie van de oude Kerk zei de hoofdcelebrant na de homilie van de bisschop of van de persoon die de viering voorzat: "Conversi ad Dominum". Vervolgens stonden hijzelf en allen op en richtten zich naar het Oosten. Allen wilden naar Christus kijken. Alleen bekeerd, alleen met deze bekering tot Christus, met deze gemeenschappelijke blik op Christus gericht, kunnen we de gave van eenheid vinden.

We kunnen zeggen dat het gebed om eenheid de verschillende stadia van de oecumenische beweging heeft bevorderd en begeleid, vooral sinds het Tweede Vaticaans Concilie. In deze periode is de katholieke Kerk in contact gekomen met de verschillende kerken en kerkelijke gemeenschappen van het Oosten en het Westen met verschillende vormen van dialoog, waarbij ze de theologische en historische problemen met elk onder ogen ziet die door de eeuwen heen zijn gerezen en die tot elementen van verdeeldheid zijn geworden. De Heer heeft gemaakt dat deze vriendschappelijke betrekkingen de wederzijdse kennis hebben verbeterd, de gemeenschap hebben geïntensiveerd, terwijl zij tegelijkertijd de perceptie van de problemen die nog moeten worden opgelost en die verdeeldheid bevorderen, duidelijker heeft gemaakt. Vandaag, in deze Week, danken we God die het pad dat tot dusver is afgelegd heeft ondersteund en verlicht, een vruchtbaar pad dat het conciliaire decreet over de oecumene beschreef als "door de genade van de Heilige Geest gegroeid" en "tot een sterkere beweging" geworden. Unitatis Redintegratio, 1[[618|1]]

Beste broeders en zusters, laten we de uitnodiging om "zonder ophouden te bidden" verwelkomen die de apostel Paulus richtte tot de eerste Christenen van Thessaloniki, de gemeenschap die hij zelf had gesticht. En juist omdat hij wist dat er onenigheid was ontstaan, wilde hij aanbevelen dat zij met allen geduldig zouden zijn, dat ze geen kwaad met kwaad zouden vergelden, dat ze altijd het goede onder elkaar en met iedereen zouden zoeken, onder alle omstandigheden verheugd zouden blijven, gelukkig omdat de Heer nabij is.

De raden die de heilige Paulus aan de Thessalonicenzen gaf, kunnen ook het gedrag van Christenen vandaag op het gebied van oecumenische relaties inspireren. Vooral zegt hij: "Bewaart de onderlinge vrede" en voegt toe: "Bidt zonder ophouden. Dankt God voor alles". (1 Tess. 5, 13-18)[[b:1 Tess. 5, 13-18]] Laten we ook deze dringende aansporing van de apostel aannemen om zowel de Heer te danken voor de vooruitgang die in de oecumenische beweging is gemaakt, als om volledige eenheid te vragen.

Moge de Maagd Maria, Moeder van de Kerk, voor alle leerlingen van haar goddelijke Zoon de genade verkrijgen om zo spoedig mogelijk in vrede en in wederzijdse liefde te leven, om een overtuigend getuigenis van verzoening te geven voor de hele wereld, om het gelaat van God in het aangezicht van Christus toegankelijk te maken, die God-met-ons is, de God van vrede en eenheid.

Begroetingen ná de catechese

{...}

(In het Spaans)

Ik begroet de Spaanssprekende pelgrims, in het bijzonder de Erewacht van het Heilig Hart van Jezus uit Mexico; de Scuola Italiana uit Valparaíso, Chili; en de groepen die uit Spanje en andere Latijns-Amerikaanse landen kwamen. Ik nodig u uit om "volhardend in het gebed te zijn" om de volledige gemeenschap van hen die in Christus zijn gedoopt af te smeken, en om te leven in vrede en broederlijke naastenliefde, die vereisten zijn van alle harmonie en eenheid. Hartelijk dank!

(In het Pools)

Broeders en zusters, ik dring er bij u op aan om vurig te verlangen naar christelijke eenheid en de aansporing van de apostel Paulus aan te nemen: "Bewaart de onderlinge vrede. Hebt geduld met allen. Streeft steeds naar wat goed is voor elkaar en voor alle mensen. Weest altijd blij. Bidt zonder ophouden". (1 Tess. 5, 13-17)[[b:1 Tess. 5, 13-17]] Moge God deze heilige verlangens in u bevestigen en u zegenen.

(In het Slowaaks)

Broeders en zusters, tijdens de Bidweek voor de Eenheid van de Christenen[d:210] nodig ik u uit om intens te bidden tot de Heer zodat Hij de woorden van Christus mag vervullen: "Dat zij allen één mogen zijn". Met genegenheid zegen ik u en uw dierbaren.

(In het Italiaans)

{...}

Tot slot begroet ik de jongeren, de zieken en de pasgetrouwden. Morgen vieren we de liturgische gedachtenis van heilige Franciscus van Sales, patroonheilige van de katholieke pers. Als bisschop van Genève in een tijd van ernstige conflicten, was hij een man van vrede en gemeenschap. Als meester van geestelijk leven leerde hij dat christelijke volmaaktheid binnen het bereik van alle mensen ligt. Beste jongeren, zieken en pasgehuwden, op voorspraak van de heilige Franciscus van Sales, moge ook u uw roeping beleven in de concrete omstandigheden waarin u zich bevindt, vertrouwend op de liefde Gods die altijd bij ons is.