De Kerk: 6. Barmhartigheid transformeert het hart, het leven, de wereld

Dierbare broeders en zusters, goeie dag!

Op de weg van onze catechese over de Kerk [d:155] staan wij stil om te zien hoe de Kerk moeder is. Vorige keer hebben we het feit benadrukt dat de Kerk ons laat opgroeien en met het licht en de kracht van Gods woord toont zij ons de weg van het heil en verdedigt zij ons tegen het kwaad. Vandaag zou ik een bijzonder aspect van deze opvoedende activiteit van onze moeder de Kerk willen aansnijden: dat zij ons werken van barmhartigheid aanleert.

Een goede opvoeder gaat naar het wezenlijke. Hij verliest zich niet in details maar wil overdragen wat echt telt opdat zijn kind of leerling de zin en vreugde van het leven vindt. Dat is de waarheid. En het wezenlijke is volgens het Evangelie, de barmhartigheid. Het wezenlijke van het Evangelie is de barmhartigheid. God heeft Zijn Zoon gezonden, God is mens geworden om ons te verlossen, dat wil zeggen om ons Zijn barmhartigheid te geven. Jezus zegt het duidelijk wanneer Hij Zijn onderricht als volgt voor Zijn leerlingen samenvat: “wees barmhartig zoals uw Vader in de hemel barmhartig is” (Lc. 6, 36) [b:Lc. 6, 36]. Kan een Christen bestaan die niet barmhartig is? Nee. Een Christen moet noodzakelijkerwijs barmhartig zijn, want dit is de kern van het Evangelie. En, trouw aan die leer, kan de Kerk niet anders dan hetzelfde tot haar kinderen herhalen: “wees barmhartig” zoals de Vader en zoals Jezus. Barmhartigheid.

De Kerk gedraagt zich dus zoals Jezus. Zij geeft geen theoretische lessen over liefde, over barmhartigheid. Zij verspreidt in de wereld geen filosofie, geen weg van wijsheid … zeker, dat is het christendom ook, maar het is een gevolg, een weerkaatsing. Onze moeder de Kerk onderricht ons zoals Jezus door het voorbeeld, en haar woorden dienen om de betekenis van haar gebaren te verduidelijken.

Onze moeder de Kerk leert ons eten en drinken te geven aan wie honger en dorst heeft, te kleden wie naakt is. En hoe doet zij dat? Dat doet zij door het voorbeeld van zo veel heiligen die voorbeeldig hebben geleefd; maar ook door het voorbeeld van allen: de papa’s en mama’s die hun kinderen leren dat wat wij over hebben, bestemd is voor wie het noodzakelijke missen. Het is belangrijk dit te weten.

In de meest eenvoudige christelijke gezinnen was de regel van de gastvrijheid altijd heilig: nooit ontbrak een bord of bed voor wie een nodig had. Ooit vertelde een mama mij in mijn vorig bisdom, dat zij dit aan haar kinderen wilde leren en hun gezegd had te helpen eten geven aan wie honger heeft. Zij had drie kinderen. Op een dag was zij met haar drie kleine kinderen – 4, 5 en 7 jaar ongeveer - tijdens het middageten alleen, want papa was naar zijn werk, wanneer aan de deur werd geklopt: een mijnheer vroeg te eten. En de mama zei hem: “een ogenblikje”. Zij ging binnen en zei tegen haar kinderen: “er is een mijnheer die eten komt vragen, wat doen we?” “We geven iets, mama, we geven iets!”. Elk kind had steak en frieten op zijn bord. “Laten we elk de helft geven van wat op ons bord ligt.” “Ah nee, mama, dat niet!” “Toch wel, ge moet van het uwe geven.” Zo leerde de mama haar kinderen te geven van het hunne. Een mooi voorbeeld dat ook mij geholpen heeft. “Maar, ik heb niets te veel …” “Geef wat ge hebt!” Dat leert ons onze moeder de Kerk. En u, alle mama’s hier aanwezig, u weet wat u moet doen om uw kinderen te leren delen met wie behoeftig zijn.

Onze moeder de Kerk leert ons de zieken nabij te zijn. Hoeveel heiligen hebben Jezus op die manier gediend! En hoeveel eenvoudige mannen en vrouwen beoefenen dit werk van barmhartigheid alle dagen, in een kliniek, bejaardentehuis of thuis, door zieken bij te staan!

Onze moeder de Kerk leert ons gevangenen nabij te zijn. “Maar, vader, dat is gevaarlijk, het zijn slechte mensen!” Wij zijn echter allemaal in staat … luister goed: wij zijn allemaal in staat te doen wat die man of die vrouw in de gevangenis gedaan heeft. Wij zijn allemaal in staat te zondigen en hetzelfde te doen, ons in het leven te vergissen. Hij is niet slechter dan gij of ik! Barmhartigheid overstijgt alle muren, alle hindernissen, en drijft u ertoe het gelaat van de mens, van de persoon te zoeken. Barmhartigheid verandert hart en leven, kan iemand nieuw leven geven en helpen zich op een nieuwe manier in de samenleving te integreren.

Onze moeder de Kerk leert ons nabij te zijn bij hen die verlaten zijn en eenzaam sterven. Dat deed de zalige Moeder Theresa in de straten van Calcutta; dat deden en doen zo veel Christenen die niet bang zijn hun hand te leggen in die van iemand die deze wereld gaat verlaten. Ook daar, geeft barmhartigheid vrede aan degene die vertrekt en aan wie blijft, en laat ons aanvoelen dat God groter is dan de dood en dat de laatste onthechting een “weerzien” is als men in Hem blijft … De zalige Theresia had dat goed begrepen! Men zei haar: “Moeder, het is verloren tijd!”. Zij vond stervende mensen op straat, mensen aan wie de rioolratten begonnen te knagen en zij bracht hen bij haar thuis zodat zij proper, vredig en met een liefkozing zouden sterven. Zij zei hun allemaal “tot ziens” … Zo veel mannen en vrouwen hebben hetzelfde gedaan als zij. En zij, zij wachten op hen, daarboven, aan de deur, om voor hen de deur van de hemel te openen. Mensen helpen in vrede te sterven.

Dierbare broeders en zusters, zo is de Kerk moeder, door haar kinderen werken van barmhartigheid te leren. Zij heeft deze weg van Jezus geleerd, zij heeft geleerd dat dit wezenlijk is voor het heil. Het volstaat niet degenen graag te zien die ons graag zien. Jezus zegt dat de heidenen dat doen. Het volstaat niet goed te doen voor wie ons goed doen. Om de wereld ten goede te veranderen, moet men goed doen aan hen die het ons niet kunnen vergoeden, zoals onze Vader doet met ons, door ons Jezus te geven. Hoeveel hebben wij voor onze verlossing betaald? Niets, volledig gratis! Weldoen zonder iets terug te verlangen. Dat is wat onze Vader met ons gedaan heeft en wij moeten hetzelfde doen. Doe dat en ga door!

Hoe mooi is het in de Kerk te leven, in onze moeder de Kerk die ons alles leert wat Jezus ons geleerd heeft! Danken wij de Heer die ons de genade geeft de Kerk tot moeder te hebben, zij die ons de weg van de barmhartigheid leert, die de weg van het leven is. Danken wij de Heer.