De paus en andere godsdiensten

Paus Franciscus heeft de inmiddels welbekende gewoonte om dingen te zeggen waardoor toehoorders in verwarring raken en hopen dat hij iets anders bedoelde dan wat hij feitelijk zei.

Aan het einde van zijn recente reis naar Singapore liet de paus zijn voorbereide opmerkingen voor een interreligieuze groep jongeren achterwege en gaf hij enkele algemene beschouwingen over religie. Omdat hij zijn opmerkingen zelf had gemaakt, misten ze natuurlijk de precisie die een voorbereide tekst normaal wel zou bezitten, en dus is wat hij zei hopelijk niet helemaal wat hij bedoelde.

Volgens nieuwsberichten suggereerde paus Franciscus dat “(Religies) als verschillende talen zijn om tot God te komen, maar God is God voor allen. Omdat God God is voor iedereen, zijn we allemaal kinderen van God.” Hij ging verder met te zeggen: “Als je begint te vechten, ‘mijn religie is belangrijker dan de jouwe, de mijne is waar en de jouwe niet,’ waar zal dat ons naartoe leiden? Er is maar één God en ieder van ons heeft een taal om tot God te komen. Sommigen zijn Sikh, Moslim, Hindoe, Christen, en het zijn verschillende paden (naar God).” De positieve intentie van de Heilige Vader was hier duidelijk.

Franciscus voegde er vervolgens een oproep aan toe om de interreligieuze dialoog aan te gaan. Hij sprak over dialoog alsof het een doel op zich was. “Interreligieuze dialoog,” zei hij, ”is iets dat een pad creëert.” De vraag is dan: een pad waarheen?

Dat alle religies even zwaar wegen is een buitengewoon gebrekkig idee dat de opvolger van Petrus lijkt te steunen. Het is waar dat alle grote religies een menselijk verlangen uitdrukken – vaak met schoonheid en wijsheid – naar iets meer dan dit leven. Mensen hebben de behoefte om te aanbidden. Dat verlangen lijkt in ons DNA te zitten. Maar niet alle religies zijn gelijk in hun inhoud of gevolgen. Er bestaan substantiële verschillen tussen de religies die de paus noemde. Ze hebben heel verschillende opvattingen over wie God is en wat dat betekent voor de aard van de menselijke persoon en de samenleving. Zoals Paulus tweeduizend jaar geleden predikte, kan het zoeken naar God vele onvolmaakte vormen aannemen, maar ze zijn allemaal een onvolmaakte zoektocht naar de ene, ware, Drie-ene God van de Heilige Schrift. Paulus veroordeelt valse religies en predikt Jezus Christus als de realiteit en vervulling van de onbekende God die de Grieken aanbidden (Hand. 17, 22-31) [b:Hand. 17, 22-31].

Simpel gezegd: Niet alle religies zoeken dezelfde God en sommige religies zijn zowel verkeerd als ook potentieel gevaarlijk, zowel materieel als spiritueel.

Katholieken geloven dat Jezus Christus, eens en voor altijd, aan de hele mensheid heeft geopenbaard wie God is. Hij verloste ons door Zijn dood en verrijzenis en gaf ons de opdracht om de hele mensheid tot Hem te brengen. Zoals ons geloof heel duidelijk leert, is het alleen Jezus Christus die redt. Christus is niet slechts één van de andere grote leraren of profeten. Om een gedachte van C. S. Lewis te lenen: als Jezus slechts één van de velen zou zijn, zou Hij ook een leugenaar zijn, omdat Hij nadrukkelijk beweerde: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand komt tot de Vader dan door Mij” (Joh. 14, 6) [b:Joh. 14, 6]. Een liefhebbende God kan de aanbidding van elk oprecht en liefdadig hart accepteren – maar verlossing komt alleen door zijn enige Zoon, Jezus Christus.

Daarom zei Jezus niet: “Blijf op je pad en laten we erover praten”.

We worden christenen genoemd omdat we geloven dat Jezus Christus God is, de tweede persoon van de Drie-eenheid. Vanaf het begin van ons geloof waren volgelingen van Christus uniek onder de wereldreligies omdat zij de buitengewone bewering van Christus dat Hij God is als waarheid accepteerden – deels vanwege Zijn wonderen, deels vanwege Zijn prediking, maar uiteindelijk vanwege Zijn dood en lichamelijke verrijzenis. Christenen hebben ook altijd geloofd dat deze realiteit het Christendom categorisch onderscheidt van alle andere religies, en dat dit op zijn beurt een totale toewijding van ons leven vereist. (Zie voor de Christologie van de Kerk: het Nieuwe Testament, het Concilie van Nicea [d:222], het Concilie van Efeze [d:249], het Concilie van Chalcedon [d:360], het Concilie van Trente [d:21], het Tweede Vaticaans Concilie [d:4], de Catechismus van de Katholieke Kerk [1], het Vaticaans document Dominus Jesus [78], die allemaal, naast vele andere, duidelijk de goddelijkheid van Christus en Zijn unieke rol in de heilsgeschiedenis onderwijzen).

Zelfs losjes suggereren dat Katholieken een min of meer gelijksoortig pad naar God bewandelen als andere religies ontneemt aan het martelaarschap zijn betekenis. Waarom zou je je leven geven voor Christus als andere wegen ons naar dezelfde God kunnen leiden? Zo’n offer zou zinloos zijn. Maar het getuigenis van de martelaren is vandaag de dag net zo belangrijk als altijd. We leven in een tijd waarin de dominante religie steeds meer de aanbidding van zichzelf is. We hebben de martelaren nodig – en ieder van ons als belijder van Jezus Christus – om een ongelovige wereld eraan te herinneren dat de weg naar een werkelijk rijk leven bestaat uit het zich volledig geven aan een ander, aan de Ander.

De bisschop van Rome is het spirituele en institutionele hoofd van de Katholieke Kerk wereldwijd. Dit betekent onder andere dat hij de plicht heeft om het geloof duidelijk te onderwijzen en evangelisch te prediken. Vage opmerkingen kunnen alleen maar verwarring scheppen. Maar al te vaak infecteert en ondermijnt verwarring de goede wil van dit pontificaat.

Christenen houden vast aan het feit dat alleen Jezus de weg naar God is. Suggereren, impliceren of toestaan dat anderen iets anders concluderen, is falen in liefde, omdat oprechte liefde altijd het goede van de ander wil, en het goede van alle mensen is Jezus Christus te kennen en lief te hebben, en via Hem de Vader die ons geschapen heeft.