7. Het Pasen van Jezus Christus: het definitieve antwoord op de vraag naar onze dood.

Dierbare broeders en zusters, goedemorgen!

Het mysterie van de dood heeft bij de mens altijd indringende vragen opgeroepen. Het is tegelijk vertrouwd en vreemd. Vertrouwd, omdat alles wat leeft op aarde sterft. Vreemd, omdat in ons het verlangen naar leven en naar eeuwigheid zo sterk aanwezig is dat de dood aanvoelt als een breuk die niet past bij wat we diep vanbinnen verlangen.

Volkeren van vroeger ontwikkelden riten om de doden te begeleiden en hun nabijheid te bewaren op hun weg naar het grote geheim. Vandaag gebeurt iets anders. De dood lijkt ongewenst geworden in ons dagelijks leven; men houdt haar op afstand, spreekt er zacht over of helemaal niet. Dat is ook de reden waarom begraafplaatsen steeds minder bezocht worden, ook al rusten daar degenen die ons voorafgingen waar zij rusten met het uitzicht op de verrijzenis.

Wat is de dood dan? Heeft zij werkelijk het laatste woord over ons leven? Alleen de mens stelt deze vragen, omdat hij weet dat hij sterfelijk is. Dat besef biedt geen uitweg; het legt juist een gewicht op ons bestaan; iets dat dieren niet kennen. Zij lijden, zij voelen het naderen van het einde, maar zij weten niet dat de dood deel uitmaakt van hun bestemming. Ze zoeken geen betekenis of richting; wij wel.

Vanuit dat besef kunnen we onszelf zien als wezens die met een last leven: we weten dat het einde komt, zonder te weten hoe of wanneer. Dat bewustzijn en tegelijk die onmacht leiden vaak tot verdringing of tot vluchtgedrag wanneer het over de dood gaat.

De heilige Alfonsus Maria de’ Liguori wijst in Voorbereiding op de dood op de kracht die in de confrontatie met de dood schuilt. Wie erover nadenkt, leert keuzes maken die echt gewicht hebben. Bidden om zicht te krijgen op wat leidt naar het Koninkrijk der hemelen, en afstand nemen van wat ons gebonden houdt aan het vergankelijke, opent de weg naar een waarachtig leven. Het besef dat ons verblijf op aarde een voorbereiding is op de eeuwigheid, geeft richting en helderheid.

Tegelijk ontstaan in onze tijd visies die een immanente vorm van onsterfelijkheid beloven. Men droomt van technische systemen die het leven eindeloos zouden kunnen verlengen. Dit transhumanistische scenario hoort bij de uitdagingen van vandaag. Maar is het werkelijk mogelijk dat de wetenschap de dood overwint? En zelfs als dat zou kunnen: kan zij ook garanderen dat een leven zonder dood een goed en gelukkig leven is?

De Verrijzenis van Christus geeft het beslissende antwoord. Zij toont dat de dood geen tegenkracht is van het leven, maar een doorgang die behoort tot de weg naar het eeuwige leven. In het Pascha¹ van Jezus ontvangen we, midden in een wereld vol lijden en beproevingen, al een glimp van de volheid die wacht voorbij de grens van de dood.

De evangelist Lucas laat deze vooraankondiging van licht zien op het moment dat het donker is geworden rond Golgotha. Hij schrijft: “Het was de Voorbereidingsdag en de sabbat begon” (Lc. 23, 54)[b:Lc. 23, 54]. Terwijl de hemel nog zwaar en stil blijft, breekt in deze vermelding al een voorafbeelding door van het licht dat op Paasmorgen zal stralen. De lichten van de sabbat worden voor één keer het teken van een nieuwe dag die nog moet komen: de dag van de Verrijzenis. Alleen dat gebeuren laat het mysterie van de dood volledig in het licht staan. In dat licht krijgt de diepste hoop van ons hart vaste grond: de dood is geen einde, maar een doorgang naar volheid, naar een geluk dat geen schaduw kent.

De Verrezene is ons in die grote beproeving voorafgegaan en heeft door de kracht van de goddelijke Liefde de overwinning behaald. Hij heeft voor ons de plaats van eeuwige rust bereid, het huis waar wij worden verwacht. Hij opent ons de volheid van het leven, waarin geen duisternis en geen innerlijke strijd meer bestaat.

Daarom kunnen wij, in de geest van de heilige Franciscus, de dood “zuster” noemen. In het licht van de Verrijzenis kan zij tegemoetgetreden worden met vaste hoop. Niet als een verdwijnen, maar als de ingang tot de vreugde van een leven dat geen einde kent.