Over twee vragen met betrekking tot het bewaren van as van overledenen, waarvan het stoffelijk overschot gecremeerd is

Notitie voor de audiëntie met de Paus (9 december 2023)

Antwoord aan Zijne Eminentie, Matteo Maria Kard. Zuppi, Aartsbisschop van Bologna
Over twee vragen met betrekking tot het bewaren van as van overledenen, die gecremeerd zijn

In een brief van 30 oktober 2023 (Prot. nr. 2537) stelde Matteo Maria kardinaal Zuppi, aartsbisschop van Bologna, twee vragen aan het Dicasterie voor de Geloofsleer[d:486] over het bewaren van de as van overledenen, na crematie van hun stoffelijk overschot.

Zijne Eminentie meldde in het bijzonder dat hij in het aartsbisdom Bologna een commissie had gevormd om een christelijk antwoord te geven op de problemen die voortkomen uit het toenemende aantal mensen dat de lichamen van overledenen wil cremeren en hun as in de natuur wil uitstrooien. De commissie wil er ook voor zorgen dat economische motieven (vanwege de lagere kosten voor het verstrooien van as) niet de overhand krijgen en wil bovendien aanwijzingen geven over wat er met de as moet gebeuren als de termijn voor het bewaren ervan is verstreken.

Om ervoor te zorgen dat het niet alleen overeenkomt met de verzoeken van familieleden, maar vooral met de christelijke verkondiging van de verrijzenis van het lichaam en het respect dat het verdient, heeft de aartsbisschop van Bologna de volgende vragen gesteld:

1.
Is het, rekening houdend met het canonieke verbod om de as van overledenen te verstrooien, mogelijk om een welomschreven en permanente gewijde plaats in te richten voor het samenbrengen en bewaren van de as van de gedoopten, met vermelding van de basisgegevens van elke persoon om de herinnering aan hun namen niet te verliezen, vergelijkbaar met wat gebeurt in ossuaria, waarin de gemineraliseerde overblijfselen van de overledenen verzameld worden en bewaard?

2.
Kan een familie toestemming krijgen om een deel van de as van hun familielid te bewaren op een plaats die belangrijk is voor de geschiedenis van de overledene?

Na rijp beraad is besloten deze vragen als volgt te beantwoorden:

1)
In paragraaf 5 van de Instructie "Ad resurgendum cum Christo: Over het begraven van de overledenen en het behoud van de as in het geval van crematie[6502]", gepubliceerd door de Congregatie voor de Geloofsleer[d:106] op 15 augustus 2016, gaat de Congregatie in op de kwestie van het bewaren van as in speciale urnen. Zij stelt dat as moet worden bewaard op een gewijde plaats, zoals een begraafplaats, of in een ruimte dat voor dit doel is bestemd, mits deze door de kerkelijke autoriteit als zodanig is aangewezen.

Pastorale redenen voor deze regeling worden ook gegeven: "Het bewaren van de as van de overledenen in een gewijde plaats zorgt ervoor dat ze niet worden uitgesloten van de gebeden en de gedachtenis van hun familie of van de christelijke gemeenschap. Het voorkomt dat de overleden gelovigen worden vergeten of dat voor hun overblijfselen een gebrek aan respect wordt getoond, wat uiteindelijk mogelijk is, vooral wanneer de eerstvolgende generatie ook heengegaan is. Het voorkomt ook eventuele ongepaste of bijgelovige praktijken." Ad resurgendum cum Christo, 5[[6502|5]] Dit voorschrift in de eerder genoemde Instructie[6205] behoudt al zijn geldigheid.

2)
Ons geloof vertelt ons dat we zullen verrijzen met dezelfde lichamelijke identiteit die materieel is, zoals elk schepsel op deze aarde, hoewel die materie getransfigureerd zal zijn, bevrijd van de beperkingen van deze wereld. In die zin zal de opstanding zijn "in dit vlees waarin we nu leven." Fides Damasi[[4924]] Zo wordt elk schadelijk dualisme tussen materieel en immaterieel vermeden.

Maar deze transformatie impliceert niet het herstel van de identieke materiedeeltjes die het lichaam van de persoon vormden. Daarom zal het lichaam van de herrezen persoon niet noodzakelijkerwijs uit dezelfde elementen bestaan die het had voordat het stierf. Opstanding is niet alleen een herleving van het lichaam, maar kan ook plaatsvinden als het lichaam totaal vernietigd of uiteengevallen is. Dit helpt ons te begrijpen waarom in veel rouwcentra de as van de overledene bij elkaar wordt bewaard, zonder deze op aparte plaatsen te bewaren.

3)
De as van de overledene komt bovendien voort uit materiële overblijfselen die deel hebben uitgemaakt van de historische reis die de persoon heeft afgelegd, zozeer zelfs dat de Kerk speciale zorg en devotie heeft voor de relikwieën van heiligen. Deze zorg en herinnering leidt ook tot een houding van heilig respect ten opzichte van de as van de overledene, die we bewaren op een heilige plaats die geschikt is voor gebed en soms in de buurt van kerken waar familie en buren van de overledene naartoe gaan.

4)
Daarom:

A)
Om de hierboven genoemde redenen kan een welbepaalde en permanente gewijde plaats ingericht worden voor het bijeenbrengen en bewaren van de as van overleden gedoopten, waarbij voor elk van hen de persoonlijke gegevens wordt vermeld om tenminste de herinnering aan hun namen niet te verliezen.

B)
Daarnaast kan de kerkelijke autoriteit, in overeenstemming met de geldende burgerlijke normen, een verzoek van een familie in overweging nemen en beoordelen om op gepaste wijze een minimaal deel van de as van hun familielid te bewaren op een plaats die van betekenis is voor de geschiedenis van de overledene, op voorwaarde dat elke vorm van pantheïstisch, naturalistisch of nihilistisch misverstand wordt uitgesloten en ook op voorwaarde dat de as van de overledene op een gewijde plaats wordt bewaard.