Nota over de verklaring Mysterium Ecclesiae

Aard van het document
Het betreft een verklaring van de Congregatie voor de Geloofsleer.

1. De term verklaring geeft aan dat het document geen nieuwe geloofspunten onderricht, maar het brengt de katholieke leer die in vorige documenten van het Leergezag werd vastgesteld en onderwezen in herinnering, vat deze samen, geeft er de juiste inter­pretatie van en bepaalt er de grenzen en de draagwijd­te van.
2. Waar het vervolgens gaat over een document van de Congregatie voor de Geloofsleer behoort dit door zijn aard aan het universele Leergezag. Deze bijzonderheid komt voort uit het feit dat bovengenoemde congrega­tie het meest nabije hulporgaan van het hoogste leer­gezag van de kerk is, daar zij van dit Leergezag de specifieke opdrach t heeft gekregen de leer betreffen­de geloof en zeden in de gehele katholieke wereld te bewaren. Om deze redenen geeft het document, hoewel het geen specifiek stuk van de Opperherder is, toch zijn gedachten weer, want het is uitdrukkelijk door hem goedgekeurd. Het geeft bovendien ook zijn wil aan alles wat er in staat in de gehele Kerk te zien behou­den, want hij is het die de publicatie ervan heeft bevolen.

Inhoud van het document
De verklaring is vanwege haar aard, een dienst bewe­zen aan het geloof: zij heeft tot doel het te behoeden voor dwalingen die het heden ten dage verduisteren of heel eenvoudig het op meerdere punten in gevaar brengen en tegelijkertijd heeft zij tot doel een diepere kennis van het geloof te bevorderen. De punten die de verklaring heeft bedoeld te bescher­men en in het licht te stellen, raken uiteindelijk het mysterie van de Kerk. In het bijzonder:

1. Het uniek-zijn van de Kerk van Christus en de ken­merken, die als zodanig haar doen herkennen in de Katholieke Kerk, namelijk:
   1. Het feit dat de Katholieke Kerk bestuurd wordt door de Paus van Rome en door de andere bisschop­pen met hem, respectievelijk opvolgers van Petrus en de andere apostelen aan wie Christus zelf het bestuur van zijn instelling en van zijn heilsgemeenschap heeft toevertrouwd.
   2. Het feit, verbonden met het vorige, dat alleen de Katholieke Kerk de goddelijke geopenbaarde waar­heid en alle middelen die God voor het heil van de mensen ter beschikking heeft gesteld, geheel bezit.
   De twee feiten die hierboven in herinnering worden gebracht, dragen er samen toe bij aan de Katholieke Kerk haar volheid te geven, en juist daardoor van haar de enige Kerk van Christus te maken. Deze volheid is autonoom met betrekking tot de talrijke waarlijk christelijke elementen die aangetroffen worden bij de gescheiden broeders van de verschillende christelijke denominaties. Daaruit voIgt de noodzakelijke consequentie: de Kerk van Christus leeft een en onverdeeld voort in de Ka­tholieke Kerk. Het laat zich dus niet den ken dat zij de som van al de nu bestaande kerken of christelijke gemeenschappen zou zijn; men kan evenmin op geen enkele manier toegeven dat zij op dit ogenblik niet waarlijk be staat en dat, om die reden, haar bestaan moet worden verwezen naar een niet te voorziene toe­komst als vrucht van het onderzoek dat al de christe­lijke confessies hebben ondernomen.
2. De onfeilbaarheid van de Kerk. Het uniek-zijn van de Kerk van Christus, dat deel uitmaakt van haar vol­heid behelst een absolute getrouwheid aan de Godde­lijke Openbaring waaruit zowel haar oorsprong als haar structuur voortvloeien. Deze getrouwheid ligt niet in de macht van de mens tenzij hij wordt ge­schraagd door de gave van de onfeilbaarheid door God aan zijn Kerk verleend.
   1. Niemand van het volk van God is passief t.o.v. de Openbaring. Allen dragen bij aan haar juist verstaan en haar juiste toepassing. Met dit doel deelt God aan geheel zijn volk tezamen een duidelijk afgebakend deel van de onfeilbaarheid mede die hij alleen daaren­tegen op absolute en universe Ie wijze bezit. Inder­daad, de onfeilbaarheid die God aan zijn Volk mee­deelt is scherp afgebakend tot het juist verstaan en de juiste toepassing van de Openbaring, onmisbare voor­waarden" opdat de Kerk blijft zoals Christus haar heeft ingesteld. En aangezien het Volk van God hiërarchisch is ge­structureerd, delen de herders, die door goddelijke instelling de opdracht hebben in hun midden voor te gaan, in deze onfeilbaarheid die door God aan zijn Kerk is meegedeeld, op autonome titel, hoewel niet gescheiden met betrekking tot de universele consen­sus van de gelovigen. In deze zin hebben de herders het bijzondere charisma deze consensus te bevorde­ren, te beschermen en, in het onderhavige geval deze de gelegenheid te geven zijn integriteit terug te vinden inzoverre hij zich zou hebben laten verstoren.
   2. De autonomie, zoals men deze zojuist vermeld heeft, van het Leergezag, dat eigen is aan de herders van de Kerk manifesteert zich op verschillende manie­ren in het feit dat zij van hun kant een leer over geloof en zeden voorhouden, die als definitief door de universele Kerk aangenomen moet worden. Een der­gelijke uitspraak wordt op de meest verheven en dui­delijke wijze geconcretiseerd, hetzij in het collegiale handelen van al de bisschoppen in vereniging met de opvolger van Petrus en met de actieve participatie van hem, hetzij in het persoonlijk handelen van de opvol­ger van Petrus, in wiens persoon het charisma van de onfeilbaarheid van geheel de Kerk zowel van de gelo­vigen als van de herders, is geconcentreerd.
   3. De handelingen van het Leergezag, waaraan hier­boven herinnerd is, vinden hun concrete verwerkelij­king in duidelijk omschreven dogmatische uitspraken. En deze, beschermd door de onfeilbaarheid van het Leergezag dat er de bewerker van is, zijn en blijven onaantastbaar voor elke dwaling. Dergelijke uitspra­ken, derhalve, zelfs als zij vatbaar zijn voor vervolma­king, gezien de historische en taalkundige conditione­ring, waaraan zij onderworpen geweest kunnen zijn, brengen de waarheid op een onveranderlijke wijze tot uitdrukking. Om die reden verdragen zij geen andere interpretatie dan die er aan gegeven is op het moment van hun formulering. Toegeven dat er in deze uitspra­ken zoals overigens in de unanieme instemming van het Volk van God, dwalingen zijn die de substantie van de leer aantasten, zou de integriteit zelf van het geloof en dus de getrouwheid van de Kerk aan de Goddelijke Open baring compromitteren. Bijgevolg is de instemming met de inhoud van dergelijke uitspraken de maat en de voorwaarde van onze instemmin met het geloof in God, die zich in Christus geopenbaard heeft.
3. De Kerk verbonden met het priesterschap va Christus. Alle gelovigen zijn krachtens het merkteke van het doopsel, dat hen voor altijd in de Kerk heel ingelijfd, bevoegd tot deelname aan de goddelijke en dienst die door Christus op absoluut volmaakte wijz aan zijn Vader word t bewezen; en zij zijn verplicht te getuigen van het geloof dat zij ontvangen hebben van God door bemiddeling van de Kerk. Maar op geheel bijzondere titel en die niet gedelegeerd kan worden, delen de leden van de Kerk, di het sacrament van het Priesterschap hebben ontvangen: de bisschoppen en de priesters in het priesterschap van Christus. Dit sacrament, inderdaad, dat een merkteken onderscheiden van dat van het doopsel indrukt, maakt hen die het ontvangen hebben, op een eigen en exclusieve wijze bevoegd bepaalde kerkelijke functies te vervullen en voor alles de viering van de Eucharistie, die door de anderen vervuld, noch wettig noch geldig zouden zijn.