Il Religioso Convegno

Bezorgdheid voor de vrede
De vrome bijeenkomst die op zondag 10 September plaats vond te Castel Gandolfo, in tegenwoordigheid van een groot aantal kardinalen, prelaten, leden van het Corps Diplomatique en een talloze menigte gelovigen uit alle delen der wereld, heeft geheel en al in het teken gestaan van het zorgwekkende probleem van de wereldvrede. Met ernstige aandacht luisterden allen naar de woorden die Wij met bewogen stem tot hen richtten, en als een stralend middelpunt hebben Wij met onze gewijde handen het Eucharistisch Offer van Jezus onze Verlosser en Zaligmaker opgedragen; "Salvator et Redemptor mundi" "Vredeskoning van de volken en de eeuwen".

Alle volken waren hierbij vertegenwoordigd en gaven aan dit samenzijn een universeel karakter in de wijdste zin van het woord. Zo was er onder anderen een aanzienlijke delegatie van de studenten van het Romeinsch College van de Propaganda, als een getuigenis van de deelname van alle mensen die naar vrede verlangen, ook zij die geen christen zijn. Met ontroering en tegelijkertijd vol blijde verwachting hebben Wij op die betekenisvolle avond Ons voornemen bekend gemaakt om soortgelijke bijeenkomsten in het vervolg, wanneer zich daartoe passende gelegenheden voordoen, aan te moedigen, om aldus gezamenlijk te bidden voor het behoud van de vrede in de gehele wereld en tot redding van do beschaving.

Tot deze intentie, en, om als eerste het voorbeeld te geven, hebben Wij ons enkele dagen daarna naar de catacomben van Sint Callistus begeven, die het dichtst bij ons buitenverblijf gelegen zijn, om aldaar bij de geheiligde herinneringen aan hen die Ons zijn voorgegaan: veertien Pausen, vele bisschoppen en roemrijke martelaren, hun hemelse voorspraak in te roepen om aan alle volken en allen behoren immers op een of andere wijze aan Christus het grote goed van de vrede te verzekeren: ut cuncto populo Christian pace in et unitatem Dominus largiri dignetur. Vergl. Litaniae Sanctorum -...Vergl. Litaniae Sanctorum - Litanie van de heiligen

Wij zijn nu alweer in de maand oktober, die volgens de vertrouwde, vrome traditie in christelijke liefde is toegewijd aan de verering van de Allerheiligste Maagd van de Rozenkrans. Opnieuw wordt ons hier een waardevolle gelegenheid geboden om allen gezamenlijk te bidden voor deze zo belangrijke intentie die het welzijn aangaat van het individu, het gezin en alle volken.

De Devotie van de Heilige Rozenkrans
In mei j.l. hebben Wij, geïnspireerd door het grote werk van Paus Leo XIII, glorierijker gedachtenis, verwezen naar de onderrichtingen van Rerum Novarum[651] die Wij vervolgens verder uitgewerkt hebben in Onze encycliek Mater et Magistra[90], met het doel de katholieke leer telkens weer opnieuw aan te passen aan de veranderde omstandigheden van de menselijke en de christelijke samenleving. Wij herinneren Ons nog heel goed hoe deze grote Paus, die Ons reeds in Onze prille jeugd, toen in Ons de roeping tot het priesterschap begon te ontluiken als een lichtend voorbeeld voor de geest stond, bij het aanbreken van de oktobermaand altijd de christenwereld opwekte tot het bidden van de rozenkrans, dat de kinderen van de Kerk werd aanbevolen als een heilige en vruchtbare wijze van meditatie, een geestelijk voedsel voor de ziel en een middel om hemelse genaden af te smeken.

Zijn opvolgers hielden deze vrome en ontroerende gewoonte in ere en ook Wij volgen nederig het voorbeeld van deze grote eerbiedwaardige Herders van de kudde van Christus, niet alleen vanwege de steeds toenemende bezorgdheid omtrent de rechtvaardigheid en de broederlijke liefde in het leven hier op aarde, maar ook uit hoofde van Onze nooit aflatende zorg voor de heiliging der zielen. Hier ligt immers Onze ware taak die ook de zekerheid van het succes in zich draagt, als een antwoord uit de hemel op de roepstem van hier beneden, opstijgend uit het hart van de sterveling die dorst naar waarheid en liefde.

Reeds in het begin van oktober 1959 richtten Wij Ons tot de katholieke wereld met de encycliek Grata Recordatio[1093], en het jaar daarop zonden Wij met hetzelfde doel een brief naar de Kardinaal-Vicaris van Ons Romeins Diocees. L'ottobre che ci sta innanzi[[1634]]

Ook dit jaar, mijn Eerbiedwaardige Broeders en geliefde kinderen over de gehele wereld, willen Wij u wederom enkele eenvoudige en praktische gedachten in overweging geven, gedachten die Ons worden ingegeven door de verering voor het rozenkransgebed. Mogen Onze woorden strekken tot voedsel voor uw zielen, mogen zij de onmisbare beginselen die ten grondslag liggen aan uw geestelijk leven en uw gebed in u versterken en moge dit alles tenslotte leiden tot één groot getuigenis van de volmaakte christelijke liefde die tot uitdrukking komt in een universele smeekbede van alle zielen en alle volken voor de vrede. Bij de gelovigen van de latijnse ritus, die een aanzienlijk deel van het grote katholieke gezin uitmaken, neemt de Rozenkrans als godvruchtige oefening een zeer belangrijke plaats in; voor de geestelijken komt zij na de Heilige Mis en het Brevier, voor de leken na de deelname aan de sacramenten. Zij is een gewijde vorm van vereniging met God en in hoge mate geestelijk verheffend.

Woord en inhoud
Het is waar dat sommige zielen, die niet voldoende geleerd hebben zich boven het mondgebed te verheffen, er licht toe zullen vervallen het rozenkransgebed op te dreunen als een monotone opeenvolging van Onze Vaders, Weesgegroeten en Glorie zij de Vaders, in de traditionele volgorde van vijftien tientjes. Zeker, dit is al iets. Maar, Wij moeten dit steeds weer herhalen het is slechts een begin en op de eerste plaats een uiterlijke weerklank van een vertrouwvol gebed, en héél iets anders dan een vurige verheffing van de geest in een gesprek met de Heer, een gebed dat doordringt in de verheven schoonheid van Zijn mysteriën van barmhartige liefde voor de gehele mensheid.

In wezen bestaat de Rozenkrans, wanneer zij goed gebeden en overwogen wordt, uit een drievoudig element dat aan de mondelinge gebedsvorm eenheid en samenhang geeft. Zo vat zij in een boeiende opeenvolging de episoden samen die betrekking hebben op het leven van Jezus en Maria maar betrekt hierbij tevens de persoonlijke omstandigheden van iedere ziel afzonderlijk die de Rozenkrans bidt en eveneens tegelijkertijd de bijzonder intenties van de gehele Kerk. Zo is dus ieder tientje afgerond en heeft een drievoudig accent: mystieke contemplatie, innerlijke overweging en godvruchtige intentie.

Mystieke contemplatie
Voor alles, zuivere contemplatie, die ons in een stralende vervoering brengt voor de mysteriën, d.w.z. die geloofswaarheden die ons spreken over het verlossingswerk van Jezus. Tijdens de contemplatie bevinden wij ons in een intieme gemeenschap van gedachten en gevoelens met de leer en het leven van Jezus, de Zoon van God en de Zoon van Maria, die op aarde geleefd heeft om te verlossen, te leren en te heiligen, in de stilte van Zijn verborgen leven dat bestond uit gebed en arbeid, in de smarten van Zijn gezegend Lijden, in de triomf van Zijn Opstanding en in de glorie van de hemel, waar Hij zetelt aan de rechterhand van de Vader en zonder ophouden de door Hem gestichte Kerk bijstaat door de levendmakende Heilige Geest en haar geleidt op haar weg door de eeuwen.

Innerlijke overweging
Het tweede element is de bezinning vanuit de volheid van de mysteriën van Christus ontvangt de geest van hem die bidt de verlichting die hem in staat stelt in elk van de geheimen van de Rozenkrans de goede en toepasselijke onderrichting te vinden voor de persoonlijke heiliging, in overeenstemming met de eigen levensomstandigheden. Onder de voortdurende verlichting van de Heilige Geest die uit het diepste van de ziel die in genade is "smeekt voor ons met onuitsprekelijke verzuchtingen" ((Rom. 8, 2 vv))[b:Rom. 8, 2], vindt een ieder de juiste instelling tegenover zijn leven, gesterkt door de onderrichtingen die de heilige geheimen ons bieden en waaruit een onmetelijke rijkdom te putten is die toepasselijk is op onze persoonlijke geestelijke behoeften en op de omstandigheden van ons dagelijks leven.

Godvruchtige intentle
Dan is er als derde punt de intentie. Hieronder moeten verstaan worden personen, instellingen en persoonlijke of maatschappelijke belangen die de ware godvruchtige en ijverige katholiek betrekt in de beoefening van de naastenliefde, de liefde die alle goede christenen bezielt als een levendige uitdrukking van ons gezamenlijk deelgenootschap aan het Mystieke Lichaam van Christus. Zó wordt het rozenkransgebed een universele smeekbede van de zielen afzonderlijk en van de onmetelijke gemeenschap der verlosten die vanuit alle uithoeken der aarde elkander ontmoeten in een gemeenschappelijk gebed, zowel in een persoonlijke smeekbede am genade en hulp in individuele omstandigheden als in de deelname aan het onmetelijke eenstemmige koor van de gehele kerk om Gods hulp in te roepen voor de belangen van het gehele mensdom. De Kerk leeft, gelijk de Goddelijke Verlosser dit gewild heeft, temidden van de bitterheden, tegenstellingen en stormen van een maatschappelijke wanorde die menigniaal angstig dreigende vormen aanneemt, maar zij houdt de blik onafwendbaar gericht op haar verheven bestemming en met Gods genade streeft zij met al haar krachten naar het eeuwig einddoel.

Het persoonlijk mondgebed
Wij moeten het rozenkransgebed ter ere van de heilige Maagd Maria zien in de verschillende elementen waaruit het is opgebouwd en die, tesamengevoegd onder de vleugelen van het mondelinge gebed, verweven worden tot een schoon en betekenisvol patroon, vol warmte en geestelijke bekoring. Daarom is ook het mondgebed van groot belang. Vooral bij het gezamenlijk bidden van de Rozenkrans op zondag. Wanneer na de aankondiging van telkens weer een geheim het ene tientje zich schaart achter het andere, wanneer in de begroeting van de engel de verrukking van hemel en aarde weerklinken in de versehillende episoden uit het leven van Jezus en Maria, en, tenslotte in het driewerf heilig de diepe aanbidding van de Allerheiligste Drieëenheid ligt uitgedrukt, dan krijgt dit gebed een heel bijzondere sfeer en betekenis. Welk een verrukking is dit telkens weer opnieuw, wanneer de Rozenkrans gebeden wordt door onschuldige kinderen en door zieken, door aan God gewijde vrouwen in de verborgenheid van het klooster of in het apostolast van de naastenliefde, altijd in de geest van nederigheid en offer, door vaders en moeders die zich bewust zijn van hun verheven christelijke verantwoordelijkheid, door eenvoudige huisgezinnen die de aloude zondagstraditie zijn trouw gebleven, door zielen die in stille afzondering verzameld zijn, die als kluizenaars leven in de wereld met zijn onzekerheden en bekoringen, waarvan zij afstand hebben gedaan. Dit is het rozenkransgebed van de godvruchtigen die zich inspannen voor hun persoonlijke heiliging en die van bezorgdheid en liefde voor hun medemensen vervuld zijn.

Gezamenlijk en plechtig gebed
In ons streven om deze aloude, vertrouwde en ontroerende vorm van verering van de Heilige Maagd, die aangepast is aan de persoonlijke omstandigheden van elk een, te blijven eerbiedigen, mogen Wij hierbij wel opmerken dat de moderne, veranderde toestanden, die doorgedrongen zijn in alle sectoren van de menselijke samenleving, de wetenschappelijke ontdekking en de hechtere banden waarmede allen die arbeiden zich onderling verbonden voelen en waardoor de mens met een bredere en meer omvattender blik de huidige wereld beziet, nieuwe gevoelens en opvattingen hebben wakker geroepen, ook omtrent de betekenis en de vorm van het christelijk gebed. Ieder mens die bidt is zich tegenwoordig bewust dat hij niet langer een eenling is die zich uitsluitend mag bezig houden met zijn eigen geestelijke en tijdelijke belangen; meer en beter dan in het verleden weet hij thans dat hij deel uit maakt van een grote maatschappij, waarin ook hij verantwoordelijkheid draagt, waarvan hij de voordelen geniet, maar ook een aandeel heeft in de onzekerheden en gevaren die haar bedreigen. Ook in het liturgisch gebed van de Heilige Mis en het brevier komt, met name in het "Oremus", dit karakter van algemeenheid tot uitdrukking, het veronderstelt veelvoudigheid, zowel bij degenen die bidden als wel bij hen die gunsten van boven hopen te ontvangen en voor wie de gebeden verricht worden. Het is de gehele christengemeenschap die bidt in een gezamenlijk smeekgebed voor de gehele mensheid, die in onderlinge broederschap verbonden is.

Op deze wijze wordt het rozenkransgebed verheven tot een groot, algemeen en openlijk smeekgebed ten behoeve van de gewone en buitengewone noden van de Heilige Kerk, de volkeren en de gehele wereld. Er zijn moeilijke tijden geweest in de geschiedenis, zéér moeilijke tijden. Vele droevige gebeurtenissen volgden elkaar op in een spoor van bloed en tranen bij het voltrekken van de veranderingen die plaatsgrepen in vele machtige staten van Europa. Maar degenen die de historische gebeurtenissen der politieke omwentelingen aandachtig gadeslaan ontgaat het ook niet hoe de liefdevolle voorspraak van Maria een machtige invloed heeft ter bescherming tegen rampzalige dreigingen en voor het herstel van de welvaart en de sociale orde, als een getuigenis van de behaalde geestelijke overwinning.

Historisch monument van kunstzinnige godsvrucht te Venetië
Een blijvende dierbare herinnering in Onze geest zijn de zes jaren van herderlijke arbeid die Wij mochten doorbrengen in Onze geliefde stad Venetië. Daarom is het voor Ons een grote vreugde te kunnen mededelen dat de restauratie van de schitterende kapel van de Allerheiligste Rozenkrans, die tot een der schoonste sieraden van de Basiliek van de H.H. Joannes en Paulus van de Paters Dominicanen in deze stad, behoort, thans geheel voltooid is. Het is een monument dat met ere een plaats inneemt temidden van de vele schitterende getuigenissen van de triomf van het geloof, die in de loop der eeuwen in Venetië zijn opgericht. Het dateert uit de jaren die volgden op het Concilie van Trente[d:21] van 1563 tot 1575 en is een indrukwekkend bewijs van de vurige verering die in de gehele christenheid gekoesterd werd voor de Rozenkrans van de Heilige Maagd Maria, die van toen af in de litanie werd aangeroepen onder de titel "Auxilium Christianorum".

Nu en altijd is de Rozenkrans hèt smeekgebed voor de vrede
O, gezegende Rozenkrans, hoe liefelijk en ontroerend is het U te zien in de handen van onschuldige kinderen, van heilige priesters, zuivere zielen, tussen de vingers van oude en jonge mensen, de vingers van al degenen die de waarde en de vruchten van het gebed erkennen, U te zien opgeheven in de handen van een ontelbare menigte van vrome christenen als een embleem en een gelukbrengend vaandel voor de vrede des harten en vrede voor het gehele menselijke geslacht! Het woord vrede, in menselijke en christelijke zin, houdt in, het doordringen in de zielen van de geest van waarheid, rechtvaardigheid en broederlijke liefde, waardoor ieder gevaar voor disharmonie en verwarring wordt weggevaagd, waardoor de wil van alle mensen gevormd wordt in het spoor van de leer van het Evangelie, door de beschouwing van de mysteriën en de voorbeelden van Jezus en Maria die een alom verbreide verering genieten. Ieder van ons afzonderlijk en allen tesamen moeten wij onze krachten inspannen om te komen tot de volmaakte beleving van de heilige wetten en ons streven richten op het verwerven van de ware christelijke vrede, het hoogste geluk voor het leven hier op aarde en de voorsmaak van de eeuwige en onvergankelijke vreugde hiernamaals.

Het bidden van de Rozenkrans
Dierbare broeders en kinderen, over dit onderwerp, het rozenkransgebed als wereldomvattende smeekbede voor de vrede en het geluk, ook het geluk hier op aarde, voor de mensen, zouden Wij nog vele andere vrome, ontroerende en overtuigende beschouwingen kunnen houden. Wij hebben er echter de voorkeur aan gegeven om in deze apostolische brief u een kleine uiteenzetting aan te bieden over de godvruchtige gedachten bij het bidden van de tientjes van de Rozenkrans, door u te wijzen op het drievoudige accent:

• de mysteries,
• de innerlijke beschouwing en
• de intentie.

Deze spontane en eenvoudige gedachten kunnen misschien voordelig zijn voor velen die er naar streven de eentonigheid van het eenvoudig hardop bidden te overwinnen. Het is een nuttige en geschikte manier om de persoonlijke heiliging te bevorderen en om in een vurig gebed Gods hulp af te smeken voor het heil der mensen en de vrede der wereld.

Onze laatste gedachte is voor Sint Jozef; zijn liefelijke figuur komt meerdere malen voor in de Blijde Geheimen. Wij herinneren Ons hoe de grote Paus Leo XIII, die hem bijzonder vereerde, drie keer, in 1885, in 1886 en in 1889[1217], de gelovigen van de gehele wereld aanspoorde tot verering van de Heilige Jozef, en hen het gebed leerde: "Aan U, 0 Sint Jozef..." dat Ons zo dierbaar is omdat Wij het leerden in Onze jeugd.

Wij bevelen dit gebed nogmaals van harte aan en smeken de Voedstervader van Jezus en de allerzuiverste Bruidegom van Maria, dat door zijn voorspraak en hulp Onze wensen en verwachtingen in vervulling mogen gaan.

Tenslotte hopen Wij uit geheel Ons hart dat deze oktobermaand, zoals de bedoeling is, alle vrome en godvruchtige zielen elke dag weer opnieuw op mystieke wijze nader brengt tot Haar die wordt aangeroepen als "Beata Mater, et intacta Virgo gloriasa, Regina mundi" om aan de wereld vrede en verstroosting te schenken.

Paus Johannes XXIII Castel Gandolfo, 29 September 1961
Op het feest van de Aartsengel Michaël.