Vademecum voor biechtvaders over de huwelijksmoraal

Door zijn Kerk zet Christus de zending voort die Hij van de Vader ontvangen heeft. Hij zond de twaalf om het koninkrijk te verkondigen en de mensen op te roepen tot berouw en bekering, tot metanoia (Mc. 6, 12)[[b:Mc. 6, 12]].

De verrezen Heer gaf zijn eigen verzoeningsmacht aan hen door: 'Ontvangt de heilige Geest, wier zonden gij vergeeft, hun zijn ze vergeven' (Joh. 20, 22-23)[b:Joh. 20, 22-23]. Door de uitstorting van de Geest door Christus bewerkt zet de kerk de prediking van het evangelie voort, waarbij zij de mensen uitnodigt tot bekering en het sacrament van de vergeving van de zonden toedient, waardoor rouwmoedige zondaars verzoening met God en met de kerk verkrijgen en de weg van het heil voor zich zien opengaan.

Dit Vademecum dankt zijn ontstaan aan de bijzondere pastorale gevoeligheid van de heilige Vader, die de opdracht om dit hulpmiddel voor biechtvaders voor te bereiden heeft toevertrouwd aan de Pauselijke Raad voor het Gezin. Met de ervaring die hij zowel als priester en als bisschop opdeed stelde de paus het belang vast van duidelijke en zekere richtlijnen die de bedienaars van het sacrament van de verzoening kunnen raadplegen in hun dialoog met gelovigen. De rijkdom van de leer van het leergezag van de kerk over thema's van huwelijk en gezin, vooral sinds het Tweede Vaticaans Concilie, heeft de behoefte doen groeien aan een goede synthese aangaande enige moraalkwesties met betrekking tot het huwelijksleven.
Terwijl op leerstellig niveau de kerk zich terdege bewust is van wat vereist is bij het sacrament van boete en verzoening, valt niet te ontkennen dat zich een zekere leemte heeft gevormd met betrekking tot de toepassing van deze leer in de pastorale praktijk. De leerstellige gegevens vormen daarom de grondslag waarop dit Vademecum steunt, en het is niet onze taak die hier te herhalen, hoewel er in verschillende passages aan herinnerd wordt. Wij kennen allen goed de rijkdom die aan de christelijke gemeenschap geschonken is door de encycliek Humanae Vitae[34], later verder toegelicht door de encycliek Veritatis Splendor[83] en door de apostolische exhortaties Familiaris Consortio[267] en Reconciliatio et paenitentia[759]. We weten ook hoe de Catechismus van de Katholieke Kerk[1] een effectieve en synthetische samenvatting heeft verschaft van de kerkelijke leer over deze onderwerpen.
'Het opwekken van bekering en boete in het hart van de mens en hem het geschenk van de verzoening aanbieden is de specifieke zending van de kerk (...). Deze zending blijft niet beperkt tot theoretische uitspraken noch tot het voorhouden van een ethisch ideaal, dat niet gepaard zou gaan met de nodige krachten om het te verwezenlijken. Integendeel, ze moet gestalte krijgen in heel duidelijke functies van het ambt die gericht zijn op de concrete praktijk van boete en verzoening'. Reconciliatio et paenitentia, 23[[759|23]].
Wij zijn blij de priesters dit document ter hand te kunnen stellen, een document dat op verzoek van de heilige Vader is voorbereid met de hulp van de bekwame medewerking van professoren in de theologie alsook van enkele pastores.
Wij danken allen die ertoe hebben bijgedragen om dit document tot stand te brengen. Wij danken bijzonder de Congregatie voor de Geloofsleer[d:106] en de Apostolische Penitentiarie[d:208].

Het gezin, door het Tweede Vaticaans Concilie gedefinieerd als het 'huis-heiligdom van de kerk' en als 'de eerste levenskrachtige cel van de maatschappij' Apostolicam Actuositatem, 11[[653|11]] vormt een bevoorrecht voorwerp van de pastorale aandacht van de kerk. Op een historisch ogenblik, waarin het gezin onderhevig is aan talrijke krachten die het proberen te vernietigen of althans te misvormen, voelt de kerk, die zich ervan bewust is dat het welzijn van de maatschappij en van haarzelf nauw verbonden is met het welzijn van het gezin, nog levendiger en dringender haar zending om aan allen Gods plan met het huwelijk en met het gezin te verkondigen Familiaris Consortio, 3[[267|3]].

In de laatste jaren is door de woorden van de heilige Vader en een veelomvattende geestelijke mobilisering van pastores en leken de bezorgdheid van de kerk zeer toegenomen om de hele gemeenschap van de gelovigen te helpen om met dankbaarheid en groot geloof de gaven te beschouwen door God gegeven aan mannen en vrouwen met elkaar verbonden in het sacrament van het huwelijk, zodat zij in staat mogen zijn om een authentiek pad van heiligheid te bewandelen en een echt evangelisch getuigenis te geven in de concrete levensomstandigheden waarin zijn zich bevinden.

Het sacrament van de Eucharistie en het sacrament van boete en verzoening spelen een fundamentele rol op dit pad naar echtelijke en huiselijke heiligheid. Het eerste versterkt het verbond met Christus, de bron van genade en leven, en het tweede bouwt dit weer op, telkens wanneer het is tenietgedaan, of versterkt en vervolmaakt het huwelijksverbond en de gezinsgemeenschap Familiaris Consortio, 58[[267|58]], bedreigd en gewond door de zonde.

Om echtparen te helpen zich bewust te zijn van het pad van hun heiligheid en hun zending te volbrengen is het van fundamenteel belang dat hun geweten wordt gevormd, en dat Gods wil wordt vervuld op het specifiek gebied van het huwelijksleven, dat wil zeggen, in hun huwelijksverbond en hun dienst aan het leven. Het licht van het evangelie en de genade van het sacrament vormen de onmisbare elementen voor de verheffing en de volheid van de huwelijksliefde die haar bron heeft in God de Schepper. .Door een speciale gave van genade en liefde heeft de Heer deze liefde willen genezen, meer menselijk willen maken en verheffen Gaudium et Spes, 49[[575|49]].

Het ogenblik waarop de echtgenoten om het sacrament van de verzoening vragen en het ontvangen betekent een heilzaam gebeuren van het grootste belang voor het aanvaarden van de eisen van de authentieke liefde en van Gods plan in hun dagelijks leven. Het verschaft gelegenheid die bijdraagt aan de verdieping van hun geloof en concrete hulp geeft bij het uitvoeren van Gods plan in hun leven.

Het sacrament van de boetevaardigheid of verzoening effent voor ieder de weg, ook dan wanneer hij met zware schuld beladen is. Door dat sacrament kan iedere mens op unieke wijze barmhartigheid ondervinden, dat wil zeggen de liefde die sterker is dan de dood. Dives in Misericordia, 13[[755|13]]

Daar de bediening van het sacrament van de verzoening aan de priesters is toevertrouwd, is dit document speciaal tot de biechtvaders gericht en tracht het enige praktische richtlijnen te bieden voor de biecht en absolutie van de gelovigen inzake echtelijke kuisheid. Meer in het bijzonder bedoelt dit vademecum ad praxim confessariorum ook een referentiepunt te bieden voor getrouwde penitenten, zodat zij steeds groter voordeel kunnen trekken uit de praktijk van het sacrament van de verzoening, en hun roeping tot verantwoordelijk ouderschap kunnen beleven overeenkomstig de goddelijke wet zoals deze met gezag door de kerk wordt geleerd. Het zal ook als hulp dienen voor hen die zich op het huwelijk voorbereiden.

Het probleem van het op verantwoorde wijze kinderen krijgen is een bijzonder delicaat punt in de katholieke moraal met betrekking tot het huwelijksleven. Dit is vooral het geval aangaande de bediening van het sacrament van de verzoening, waarbij leerstellige verklaringen te maken krijgen met concrete menselijke situaties en de geestelijke wegen van de individuele gelovigen. Het is in feite noodzakelijk geworden om vaste referentiepunten in herinnering te roepen die het mogelijk maken om pastoraal om te gaan met nieuwe methodes van anticonceptie en de toegenomen ernst van het hele verschijnsel. vgl: Evangelium Vitae, 13[[[2|13]]] Dit document heeft niet de bedoeling om de hele leer van de encycliek Humanae Vitae[34], de apostolische exhortatie Familiaris Consortio[267] en andere documenten van het gewone leergezag van de Opperherder te herhalen, maar alleen om suggesties en richtlijnen te bieden voor het geestelijk welzijn van de gelovigen die hun toevlucht tot het sacrament van de verzoening nemen, en mogelijke tegenstrijdigheden en onzekerheden in de praktijk van de biechtvaders te overwinnen.

De christelijke traditie heeft altijd de goedheid en deugdzaamheid van het huwelijksverbond en het gezin hooggehouden tegenover talrijke ketterijen die vanaf het allereerste begin van de kerk ontstonden. Door God bij de schepping zelf gewild, door Christus tot zijn oerbegin teruggebracht en tot sacrament verheven, bestaat het huwelijk uit een intieme vereniging van de echtgenoten in liefde en leven, intrinsiek geordend op het welzijn van de kinderen die God aan hen wenst toe te vertrouwen. Zowel voor het welzijn van de echtgenoten als dat van de kinderen, alsook voor het welzijn van de samenleving zelf, hangt de natuurlijke verbintenis niet langer uitsluitend af van een louter menselijke beslissing maakt Gaudium et Spes, 48[[575|48]].
De deugd van de echtelijke kuisheid omvat zowel de gaafheid van de persoon als de volledigheid van de gave Catechismus van de Katholieke Kerk, 2337[[1|2337]] , en daardoor wordt de seksualiteit echt persoonlijk en menswaardig beleefd, wanneer ze wordt opgenomen in de relatie tussen twee personen, in de volledige wederzijdse overgave van man en vrouw, onbeperkt van duur. Catechismus van de Katholieke Kerk, 2337[[1|2337]] Inzoverre ze verwijst naar de intieme relaties van de echtgenoten, vereist deze deugd dat de integrale zin van de wederzijdse zelfgave en van de menswaardige gezinsstichting in een context van waarachtige liefde. Gaudium et Spes, 51[[575|51]] wordt gehandhaafd. Daarom is het, als een van de fundamentele morele beginselen van het huwelijksleven, noodzakelijk de onverbrekelijke band, die God heeft vastgesteld en die de mens niet uit eigen beweging kan breken, tussen de beide betekenissen die in de huwelijksdaad liggen besloten -éénwording en voortplanting- Humanae Vitae, 12[[34|12]] voor ogen te houden.

Deze hele eeuw door hebben de pausen verscheidene documenten gepubliceerd die de voornaamste morele waarheden over de echtelijke kuisheid uiteenzetten. Daarom verdienen speciale vermelding de encycliek Casti Connubii[526] (1930) van Pius XI, talrijke toespraken van Pius XII, Vegliare con sollecitudine[1882] (1951), Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen[1433] (1951), de encycliek Humanae Vitae[34] (1968) van Paulus VI, de apostolische exhortatie Familiaris Consortio[267] (1981), de brief aan de gezinnen Gratissimam sane[565] van Johannes Paulus II (2 februari 1994) en de encycliek Evangelium Vitae[2] (1995) van Johannes Paulus II. Samen hiermee verdienen de pastorale constitutie Gaudium et Spes[575] (1965) en de Catechismus van de Katholieke Kerk[1] (1992) bijzondere vermelding. Belangrijk zijn ook, in overeenkomst met deze leer, enige documenten van de bisschoppenconferenties, als ook die van pastores en theologen die dit onderwerp verder hebben uitgewerkt en er een dieper begrip aan hebben gegeven. Ook moet het voorbeeld worden vermeld van veel gehuwden, wier toewijding om de menselijke liefde op christelijke wijze te beleven een zeer effectieve bijdrage vormt voor de nieuwe evangelisering van het gezin.

Door middel van het sacrament van het huwelijk ontvangen de echtparen van Christus de verlosser de gave der genade die de gemeenschap in trouwe en vruchtbare liefde versterkt en verheft. De heiligheid waartoe zij worden geroepen is bovenal een gegeven genade. De personen die geroepen zijn om te leven in de huwelijkse staat verwezenlijken hun roeping om lief te hebben Gaudium et Spes, 24[[575|24]] in de volledige zelfgave, die de taal van het lichaam adequaat tot uitdrukking brengt Familiaris Consortio, 32[[267|32]]. Uit de wederzijdse gave van de echtgenoten komt, als de vrucht ervan, de gave van het leven aan de kinderen, die een teken en bekroning van hun huwelijksliefde zijn. vgl: Catechismus van de Katholieke Kerk, 2378[[[1|2378]]] vgl: Gratissimam sane, 11[[[565|11]]]
Anticonceptie, direct tegengesteld aan het doorgeven van het leven, verraadt en vervalst de zelfopofferende liefde die eigen is aan het huwelijk, de waarde van totale zelfgave ervan veranderend Familiaris Consortio, 32[[267|32]] en strijdig met Gods liefdesplan, waarin het echtparen vergund is te delen.

Dit vademecum bestaat uit een aantal stellingen waaraan biechtvaders moeten denken, wanneer zij het sacrament van de verzoening bedienen, om echtparen beter te kunnen helpen om hun roeping tot vader- of moederschap op christelijke wijze te beleven, in hun eigen persoonlijke en sociale omstandigheden.

Alle christenen moeten op een passende manier bewust gemaakt worden van hun roeping tot heiligheid. De uitnodiging om Christus te volgen, die in feite aan elk en ieder lid van de geloofsgemeenschap wordt gericht, moet leiden tot de volheid van het christelijke leven en tot de vervolmaking van de naastenliefde in ieders eigen levensstaat Lumen Gentium, 41[[617|41]].

De liefde is de ziel van de heiligheid. Uit haar natuur zelf neemt de naastenliefde -een gave die de Geest in het hart stort- de menselijke liefde aan, verheft haar en maakt haar bekwaam tot de volmaakte zelfgave. Naastenliefde maakt zelfverloochening aanvaardbaarder, verlicht de geestelijke strijd en maakt de zelfgave vreugdevoller Catechismus van de Katholieke Kerk, 826[[1|826]] Gratissimam sane, 11[[565|11]] .

Mensen kunnen niet uit eigen kracht alleen tot volmaakte zelfgave komen. Zij worden hierdoor bekwaam door de genade van de heilige Geest. Feitelijk is het Christus die de oorspronkelijke waarheid omtrent het huwelijk openbaart door de mens van alle hardheid van hart te bevrijden en die hem in staat stelt om deze ten volle te verwezenlijken vgl: Familiaris Consortio, 13[[[267|13]]] vgl: Veritatis Splendor, 102[[[83|102]]] vgl: Tot de deelnemers van een cursus over verantwoord ouderschap[[[3834]]].

Op het pad naar de heiligheid ervaart een Christen zowel menselijke zwakheid als de welwillendheid en de barmhartigheid van de Heer. Daarom rust de hoeksteen van de beoefening van de christelijke deugden - en zo ook van de echtelijke kuisheid - op het geloof dat ons bewust maakt van Gods barmhartigheid, en op het berouw dat nederig de goddelijke vergeving verkrijgt Reconciliatio et paenitentia, 13,22[[759|13.22]].

De echtgenoten voltrekken de volledige zelfgave in huwelijksleven en in huwelijksvereniging die, voor christenen, wordt bezield door de genade van het Sacrament. Hun specifieke vereniging en het doorgeven van het leven zijn opdrachten die eigen zijn aan hun echtelijke heiligheid Familiaris Consortio, 56[[267|56]] Gaudium et Spes, 48[[575|48]].

De echtgenoten moeten worden gesterkt in hun zicht op de onschatbare waarde en de kostbaarheid van het menselijk leven, en worden geholpen zodat zij zich eraan mogen wijden om van hun eigen gezin een heiligdom van het leven te maken: Familiaris Consortio, 30[[267|30]] Centesimus Annus, 9[[3|9]] "God zelf is in het menselijk vader- en moederschap heel anders aanwezig dan Hij aanwezig is in alle gevallen van verwekking 'op aarde' ". Gratissimam sane, 9[[565|9]]

Ouders moeten hun opdracht als een eer en een verantwoordelijkheid beschouwen, aangezien zij medewerkers van de Heer worden bij het in het bestaan roepen van een nieuwe mens, gemaakt naar Gods beeld en gelijkenis, verlost en bestemd, in Christus, voor een leven van eeuwig geluk. (Gen. 2, 18; Mt. 19, 4; Gen. 1, 28)[[b:Gen. 2, 18; Mt. 19, 4; Gen. 1, 28]] Gaudium et Spes, 50[[575|50]] Catechismus van de Katholieke Kerk, 2205[[1|2205]] Gratissimam sane, 8[[565|8]] "De echtgenoten werken mee met God die zijn beeld doorgeeft aan het nieuwe schepsel: precies in deze rol bevindt zich hun verhevenheid: zij zijn 'bereid mee te werken met de liefde van de Schepper en de Verlosser, die door hen van dag tot dag zijn gezin uitbreidt en verrijkt'." Evangelium Vitae, 43[[2|43]] Gaudium et Spes, 50[[575|50]]

Hieruit komen de vreugde van de Christen en zijn achting voor vaderschap en moederschap voort. Dit ouderschap wordt in recente documenten van de kerk verantwoord genoemd om het bewustzijn en de edelmoedigheid van de echtgenoten te benadrukken met betrekking tot hun opdracht om het leven door te geven, dat eeuwigheidswaarde in zich heeft, en aandacht te vragen voor hun rol als opvoeders. Het is zeker een plicht van echtparen - die wat dat aangaat geschikte raad zouden moeten inwinnen - diepgaand in een geest van geloof over de grootte van hun gezin te overleggen en te besluiten tot de concrete wijze om die te verwezenlijken met eerbied voor de morele criteria van het huwelijksleven. Gaudium et Spes, 51[[575|51]] Humanae Vitae, 10[[34|10]]

De Kerk heeft altijd het intrinsieke kwaad van de anticonceptie geleerd, dat wil zeggen, van elke huwelijksdaad die opzettelijk onvruchtbaar wordt gemaakt. Deze leer moet voor definitief en onveranderlijk gehouden worden. Anticonceptie is ernstig in strijd met de echtelijke kuisheid; ze is strijdig met het goed van het doorgeven van het leven (het voortplantingsaspect van het huwelijk); ze schaadt de ware liefde en loochent de soevereine rol van God bij het doorgeven van het menselijk leven. Humanae Vitae, 14[[34|14]] Familiaris Consortio, 32[[267|32]]

Een specifiek en ernstiger moreel kwaad is gelegen in het gebruik van middelen die een abortief effect hebben, door de inplanting te verhinderen van het embryo dat net bevrucht is of door zelfs de afdrijving ervan te veroorzaken in een vroeg stadium van de zwangerschap. Donum Vitae[[72]] Evangelium Vitae, 13[[2|13]]

Grondig verschillend van elke anticonceptionele praktijk is echter het gedrag van echtparen die, terwijl ze altijd fundamenteel open blijven staan voor de gave van het leven, hun intimiteit alleen beleven in de onvruchtbare perioden, wanneer zij tot deze gedragslijn zich laten leiden door ernstige motieven van verantwoord ouderschap. Dit is waar zowel vanuit antropologisch als vanuit moreel gezichtspunt, omdat ze is geworteld in een andere opvatting van de persoon en van de seksualiteit. Humanae Vitae, 16[[34|16]] Familiaris Consortio, 32[[267|32]] Evangelium Vitae, 97[[2|97]]
Het getuigenis van paren die jaren in harmonie met het plan van de Schepper hebben geleefd, en die om naar verhouding ernstige redenen op geoorloofde wijze de methoden gebruiken die terecht 'natuurlijk' worden genoemd, bevestigt dat het voor echtgenoten mogelijk is aan de eisen van de kuisheid en van het huwelijksleven te voldoen, in eenstemmigheid en volledige zelfgave.

Bij het omgaan met penitenten inzake verantwoord ouderschap moet de biechtvader aan vier aspecten denken:

1. het voorbeeld van de Heer die zich over iedere verloren zoon kan buigen en over iedere menselijke ellende, en vooral over de morele ellende, dat wil zeggen de zonde; Dives in Misericordia, 6[[755|6]]
2. een prudente terughoudendheid bij het onderzoeken van deze zonden;
3. hulp aan en bemoediging van de penitenten zodat zij tot voldoende berouw kunnen komen en zich volledig van zware zonden beschuldigen;
4. raad die geleidelijk allen moge inspireren om het pad van de heiligheid te bewandelen.

De bedienaar van de verzoening moet er altijd aan denken dat dit sacrament is ingesteld voor mannen en vrouwen die zondaars en zondaressen zijn. Daarom zal hij, behalve in het geval van een duidelijk bewijs van het tegendeel, de penitenten die tot de biechtstoel komen ontvangen in de vanzelfsprekende aanname van hun goede wil om met de genadige God verzoend te worden, een goede wil die, ofschoon in verschillende graden, geboren uit een vermorzeld en vernederd hart (Ps. 50, 19)[b:Ps. 50, 19]. Reconciliatio et paenitentia, 29[[759|29]] Catechismus van de Katholieke Kerk, 1465[[1|1465]]

Wanneer bij bepaalde gelegenheden penitenten tot dit sacrament naderen, die een lange tijd niet hebben gebiecht en in algemene bewoordingen te kennen geven dat ze zwaar gezondigd hebben, is het nodig alvorens directe en concrete vragen te stellen met betrekking tot verantwoorde voortplanting en kuisheid in het algemeen, hun voorlichting te geven zodat zij deze plichten kunnen begrijpen in een gelovige visie. Zo zal het nodig zijn om, als de beschuldiging van zonden te beknopt of mechanisch is geweest, de penitenten te helpen om hun leven vóór God te plaatsen, en, met algemene vragen over verschillende deugden en/of verplichtingen in overeenstemming met hun persoonlijke omstandigheden Congregatie voor het Heilige...Congregatie voor het Heilige Officie, Normae quaedam de agendi ratione confessariorum circa sextum Decalogi praeceptum (16 mei 1943), hen op een positieve wijze te herinneren aan de uitnodiging tot de heiligheid van de liefde, en aan het gewicht van hun plichten op het gebied van de voortplanting en de opvoeding van kinderen.

Wanneer de penitent vragen stelt en opheldering verlangt over bepaalde punten, ook al is het maar impliciet, zal de biechtvader adequaat moeten antwoorden, maar altijd met prudentie en tact Codex Iuris Canonici, 979[[30|979]] Familiaris Consortio, 33[[267|33]], zonder verkeerde meningen goed te keuren.

De biechtvader is verplicht penitenten te vermanen betreffende objectief zware overtredingen van Gods wet en zich ervan te verzekeren dat zij echt de absolutie en Gods vergeving verlangen met het vaste voornemen om hun gedrag te herzien en te verbeteren. Veelvuldig terugvallen in zonden van anticonceptie vormt op zichzelf nog geen motief om de absolutie te weigeren; de absolutie kan echter niet verleend worden, als voldoende berouw ontbreekt of de vaste wil om niet meer te zondigen. vgl: DH 3187[[[6467|(2)]]]

De penitent die regelmatig bij dezelfde priester biecht zoekt dikwijls nog iets anders dan de absolutie alleen. De biechtvader moet hem of haar weten te begeleiden en helpen om vooruit te komen in alle christelijke deugden, en ten gevolge daarvan in de heiliging van het huwelijksleven Catechismus van de Katholieke Kerk, 1456[[1|1456]]. Dit zal zeker gemakkelijker zijn waar een relatie bestaat van echte geestelijke leiding, ook al wordt deze benaming niet gebruikt.

Van de kant van de penitent vereist het sacrament van de verzoening oprechte spijt, een formeel volledige beschuldiging van doodzonden en het vaste voornemen om met de hulp van God niet meer te zondigen. Over het algemeen is het niet nodig, dat de biechtvader navraag doet naar zonden die bedreven zijn in niet te voorkomen onwetendheid van het kwaad, of te wijten zijn aan een onschuldige beoordelingsfout. Ofschoon deze zonden niet zijn aan te rekenen, blijven ze toch een kwaad en een vorm van wanorde. Dit geldt ook voor het objectieve kwaad van de anticonceptie, dat een verderfelijke gewoonte binnenbrengt in het huwelijksleven van het paar. Het is daarom noodzakelijk om er op de meest geschiktte wijze naar te streven om het geweten van die dwalingen Catechismus van de Katholieke Kerk, 1793[[1|1793]] Veritatis Splendor, 63[[83|63]] te bevrijden die in strijd zijn met de natuur van het huwelijksleven als totale gave.
Hoewel men eraan moet denken dat de gewetensvorming bovenal afgerond moet worden in de catechese voor echtparen, zowel in de algemene als in de specifieke, is het toch altijd noodzakelijk de echtgenoten te helpen, ook op het ogenblik van het sacrament van de verzoening om zichzelf te onderzoeken aangaande de specifieke plichten van het huwelijksleven. Telkens wanneer de biechtvader het nodig acht om de penitent vragen te stellen behoort hij dit met discretie en respect te doen.

Het beginsel op grond waarvan het de voorkeur verdient de penitent te laten veronderstellen dat hij te goeder trouw gehandeld heeft in het geval van dwaling die te wijten is aan subjectieve niet te voorkomen onwetendheid, moet zeker altijd als geldig beschouwd worden, zelfs inzake echtelijke kuisheid. En dit gaat ook op als wordt voorzien, dat de penitent, hoewel gericht op een leven binnen de grenzen van het geloofsleven, niet bereid zou zijn om zijn eigen gedrag te veranderen, maar eerder formeel zou beginnen te zondigen. Niettemin moet in deze gevallen de biechtvader proberen zulke penitenten steeds dichterbij de aanvaarding van Gods plan in hun leven te brengen, zelfs wat deze eisen, betreft door middel van gebed, vermaning en aansporing om hun geweten te vormen, en door de leer van de kerk.

De pastorale 'wet van de geleidelijkheid', niet te verwarren met de 'geleidelijkheid van de wet', die ertoe zou neigen om de eisen die deze aan ons stelt te verminderen, bestaat erin dat hij/zij een beslissende breuk met de zonde eist tezamen met een vooruitgang in de richting van algehele vereniging met de wil God en met zijn liefdevolle eisen Familiaris Consortio, 34[[267|34]].

Aan de andere kant is het onaanvaardbaar te veronderstellen dat eigen zwakheid het criterium van morele waarheid maakt. Vanaf de allereerste verkondiging van het woord van Jezus beseffen christenen dat er een "onevenredigheid" bestaat tussen de morele wet, natuurlijk en evangelisch, en het menselijk vermogen. Zij begrijpen eveneens dat de erkenning van eigen zwakheid de noodzakelijke en veilige weg is waarlangs de deuren naar Gods genade geopend zullen worden. Veritatis Splendor, 104[[83|104]]

De sacramentele absolutie mag men niet weigeren aan hen die na zwaar tegen de echtelijke kuisheid gezondigd te hebben berouwvol blijk geven van het verlangen ernaar te streven om niet meer te zondigen ondanks terugval. Overeenkomstig de goedgekeurde leer en praktijk door heilige leraren en biechtvaders met betrekking tot regelmatige penitenten gevolgd, moet de biechtvader vermijden om gebrek aan vertrouwen te laten blijken ofwel in de genade van God of in de gesteltenis van de penitent, door menselijk onmogelijke absolute garanties te eisen voor onberispelijk toekomstig gedrag Codex Iuris Canonici, 980[[30|980]].

Wanneer de penitent bereidheid toont om de zedelijke lering aan te nemen, vooral in het geval van iemand die regelmatig te biechten komt en vertrouwen toont met betrekking tot de geestelijke hulp die het biedt, is het goed om vertrouwen in de goddelijke Voorzienigheid in te boezemen en ondersteunend op te treden om de penitent te helpen om zich oprecht voor God te onderzoeken. Daarvoor zal het nodig zijn om de degelijkheid van de motieven te verifiëren die bewegen tot de beperking van vader- of moederschap en de geoorloofdheid van de methodes die gekozen zijn om ruimte te scheppen tot de volgende geboorte of om een nieuwe geboorte te vermijden.

Bijzondere moeilijkheden doen zich voor in gevallen van samenwerking met een echtgeno(o)t(e) die vrijwillig de daad van vereniging onvruchtbaar maakt. In de eerste plaats is het nodig samenwerking in eigenlijke zin te onderscheiden van geweld of dwang van de kant van een van de echtgenoten, waartegen de ander zich in feite niet kan verzetten. AAS 561[[526]] Deze samenwerking kan geoorloofd zijn, als aan de drie volgende voorwaarden wordt voldaan:

1. als de handeling van de samenwerkende echtgenoten niet reeds in zichzelf ongeoorloofd is; vgl: DH 2795[[[6469]]] vgl: DH 3634[[[3693]]]
2. als er evenredig ernstige redenen bestaan voor medewerking in de zonde van de andere echtgeno(o)t(e);
3. als de ene echtgeno(o)t(e) probeert de ander te helpen om van zulk gedrag af te zien (geduldig, met gebed, liefde en dialoog; hoewel niet noodzakelijk op dat moment, en ook niet bij elke afzonderlijke gelegenheid).

Verder is het nodig zorgvuldig de kwestie van samenwerking in het kwaad te beoordelen, wanneer iemand zijn toevlucht neemt tot middelen die een vruchtafdrijvende uitwerking kunnen hebben. Evangelium Vitae, 74[[2|74]]

Christelijke paren zijn getuigen van Gods liefde in de wereld. Zij moeten er daarom van overtuigd zijn, met de hulp van het geloof en zelfs ondanks hun ervaring van menselijke zwakheid, dat het mogelijk is om met Gods genade de wil van de Heer in het huwelijksleven te volbrengen. Veelvuldig en volhardend zijn toevlucht nemen tot het gebed, tot de Eucharistie en tot het sacrament van de verzoening zijn onmisbaar om tot zelfbeheersing te komen. Humanae Vitae, 21[[34|21]]

Van de priesters wordt, in hun catechese en in hun voorbereiding van paren op het huwelijk, gevraagd uniforme criteria aan te houden met betrekking tot het kwaad van de anticonceptieve daad, zowel in hun onderricht als bij de bediening van het sacrament van de verzoening, in volledige trouw aan het leergezag van de kerk. In dit opzicht moeten de bisschoppen er bijzonder voor zorgen waakzaam te zijn; want niet zelden wordt aan de gelovigen ergernis gegeven door dit gebrek aan eenheid, zowel op het terrein van de catechese als in de bediening van het sacrament van de verzoening. Evangelium Vitae, 28-29[[2|28-29]]

De pastorale praktijk van het biechthoren zal doeltreffender zijn als deze verbonden is met een voortgezette en degelijke catechese over de christelijke roeping tot de huwelijksliefde en over de verblijdende en veeleisende dimensie ervan, de genade ervan en de persoonlijke inzet Familiaris Consortio, 35[[267|35]], en als er raadgevers en centra beschikbaar komen waarheen biechtvaders penitenten gemakkelijk zouden kunnen verwijzen om adequate kennis te verkrijgen over de natuurlijke methoden.

Om de morele richtlijnen aangaande verantwoorde voortplanting in concreto toepasbaar te maken is het noodzakelijk dat het mooie werk van de biechtvaders wordt aangevuld door catechese. Catechismus van de Katholieke Kerk, 2271[[1|2271]] vgl: De abortu procurato - Declaratio[[[795]]] Evangelium Vitae, 58[[2|58]] Nauwgezette voorlichting van de gewetens met betrekking tot de zonde van abortus vormt zeker een integraal deel van deze taak.

Aangaande de absolutie voor de zonde van abortus bestaat altijd de verplichting om de canonieke normen in acht te nemen. Als de spijt serieus is en het is moeilijk om de penitent naar de bevoegde autoriteit te sturen aan wie de absolutie van de censuur is voorbehouden, kan elke biechtvader absolveren volgens can. 1357 Codex Iuris Canonici, 1357[[30|1357]], waarbij hij een evenredige penitentie voorstelt en wijst op de noodzaak recursie te houden waarbij hij mogelijk aanbiedt om die zelf op te stellen en op te sturen. par. 2[[30|508.566]]

Vooral in deze tijd beschouwt de Kerk het als een van haar voornaamste plichten om het mysterie van barmhartigheid te verkondigen, in hoogste mate geopenbaard in de persoon van Jezus Christus, en barmhartigheid te brengen in het leven. Dives in Misericordia, 14[[755|14]]
Het kader bij uitstek voor deze verkondiging en verwezenlijking van de barmhartigheid is de viering van het sacrament van de verzoening.
Dit jaar kan een prachtige gelegenheid bieden voor het werk van de pastorale vernieuwing en de catechetische verdieping in de bisdommen, en vooral in heiligdommen die door veel pelgrims worden bezocht en waar het sacrament van de vergeving wordt toegediend met een overvloedige beschikbaarheid aan biechtvaders.
Mogen de priesters altijd ten volle beschikbaar zijn voor deze bediening waarvan de eeuwige zaligheid van echtparen afhangt, en waarop ook, goeddeels, hun gemoedsrust en geluk in dit tegenwoordige leven berust. Mogen de priesters waarlijk voor hen levende getuigen zijn van Vaders barmhartigheid.