Christus Dominus

Christus de Heer, de Zoon van de levende God, is gekomen om zijn volk te redden van de zonden (Mt. 1, 21)[[b:Mt. 1, 21]] en alle mensen te heiligen; en gelijk Hijzelf was gezonden door de Vader, zo zond Hij zijn apostelen (Joh. 20, 21)[[b:Joh. 20, 21]], die Hij daarom geheiligd heeft door hun de Heilige Geest te schenken, opdat ook zij op aarde de Vader zouden verheerlijken en de mensen tot het heil zouden brengen, "tot opbouw van het Lichaam van Christus" (Ef. 4, 12)[b:Ef. 4, 12], de Kerk.

In deze Kerk van Christus is de paus, als de opvolger van Petrus, aan wie Christus zijn schapen en lammeren te weiden heeft gegeven, krachtens goddelijke instellingen bekleed met de hoogste volledige, rechtstreekse en universele macht, tot heil van de zielen. Hij is dus op grond van zijn zending als herder van alle gelovigen, tot bevordering van het algemeen welzijn van de gehele Kerk en van het welzijn van de afzonderlijke Kerken, bekleed met de hoogste gewone macht over alle Kerken.

Maar ook de bisschoppen, aangesteld door de Heilige Geest, zijn de opvolgers van de apostelen als zielherders vgl: Pastor Aeternus, 12[[[116|12]]]; en samen met de Paus onder zijn gezag hebben zij de zending om het werk van Christus de eeuwige Herder, voor altijd te doen voortduren. vgl: Pastor Aeternus, 1[[[116|1]]]. Christus immers heeft aan de apostelen en hun opvolgers het bevel en de macht gegeven, alle volkeren te onderwijzen, de mensen te heiligen in de waarheid en hen te leiden. De bisschoppen zijn dus door de kracht van de heilige Geest, die hun gegeven is, ware en authentieke leraars van het geloof, hogepriesters en herders. vgl: Lumen Gentium, 21,24-25[[[617|21.24-25]]]

Dit bisschoppelijk ambt, zij dat door de bisschoppen, wijding hebben ontvangen vgl: Lumen Gentium, 21[[[617|21]]], oefenen de bisschoppen, als delend in de zorg voor alle Kerken, uit in gemeenschap met en onder het gezag van de paus, in alles wat leerambt en het herderlijk bestuur aangaat, allen verenigd in een College of lichaam met betrekking tot de gehele Kerk Gods.

De afzonderlijke bisschoppen oefenen hun ambt uit ten opzichte van de hun toegewezen delen van de kudde des Heren: elke bisschop nl. heeft de zorg voor de particuliere Kerk, die hem is toevertrouwd, en soms behartigen enkele bisschoppen tezamen bepaalde belangen, die verschillende Kerken gemeen hebben.

Daarom geeft de heilige Synode, ook met oog op de situatie van de menselijke samenleving die in onze tijd op weg is naar een nieuwe orde van dingen vgl: Humanae Salutis[[[697]]], de volgende bepalingen, waardoor zij het herderlijk ambt van de bisschoppen nader wil omschrijven.

De bisschoppen worden lid van het college van bisschoppen krachtens hun sacramentele wijding en door de hiërarchische gemeenschap met het Hoofd en de leden van het College. vgl: Lumen Gentium, 22[[[617|22]]] "De orde der bisschoppen, die het apostelcollege opvolgt in het leerambt en in het herderlijke bestuur, en die zelfs de voortdurende voortzetting is van het apostelcollege, samen met haar hoofd de Paus, en nooit zonder dit hoofd, is eveneens subject van de hoogste en volledige macht over de universele Kerk, al kan deze macht slechts met instemming van de paus worden uitgeoefend". vgl: Lumen Gentium, 22[[[617|22]]] Deze macht nu, "wordt op plechtige wijze uitgeoefend in een oecumenisch Concilie." vgl: Lumen Gentium, 22[[[617|22]]] Daarom bepaalt de heilige Synode, dat alle bisschoppen, die lid zijn van het bisschoppencollege, het recht hebben, een oecumenisch Concilie bij te wonen.

"Deze collegiale macht kunnen de bisschoppen, over heel de wereld verspreid, tezamen met de paus uitoefenen, mits het hoofd van het college hen uitnodigt tot een collegiaal handelen of minstens het gezamenlijk handelen van de overal verspreide bisschoppen goedkeurt of vrij aanvaardt, zodat er een echte collegiale akt ontstaat". vgl: Lumen Gentium, 22[[[617|22]]]

Een aantal bisschoppen, die uit de verschillende delen van de wereld worden gekozen op een wijze en volgens een procedure, door de paus vastgesteld of vast te stellen, staan de Opper-Herder van de Kerk op meer efficiënte wijze ter zijde in een Raad, die bisschoppensynode vgl: Apostolica Sollicitudo[[[785]]] wordt genoemd; als vertegenwoordigster van het gehele katholieke episcopaat brengt deze synode tevens tot uiting, dat alle bisschoppen in een hiërarchische gemeenschap mede de zorg dragen voor de universele Kerk. vgl: Lumen Gentium, 23[[[617|23]]]

Als de wettige opvolgers van de apostelen en als leden van het bisschoppencollege, moeten de bisschoppen zich altijd met elkander verbonden weten en zich bezorgd tonen voor alle Kerken, omdat krachtens goddelijke instelling en krachtens de opdracht van hun apostolisch ambt ieder van hen samen met de andere bisschoppen borg staat voor de Kerk. vgl: Fidei donum, 25[[[645|25]]] vgl: Maximum Illud, 1-2[[[641|1-2]]] vgl: Rerum Ecclesiae[[[642]]] In het bijzonder moeten zij zich bezorgd tonen voor de delen van de wereld, waar het woord Gods nog niet is verkondigd of waar, vooral vanwege het geringe aantal priesters, de gelovigen gevaar lopen, de christelijke levenspraktijk op te geven en zelfs het geloof te verliezen. Zij moeten daarom hun gelovigen met alle kracht ertoe brengen, de werken van evangelisatie en apostolaat met ijver te steunen en te bevorderen. Bovendien moeten zij zich moeite geven voor de opleiding van geschikte priesters en van hulpkrachten, religieuzen zowel als leken, voor de missies en voor de gebieden, waar priestergebrek heerst. Laten zij ook naar best vermogen ervoor zorgen, dat er van hun priesters enkelen naar de genoemde missiegebieden of diocesen vertrekken om daar, hetzij voor heel hun leven, hetzij minstens voor een bepaalde tijd, het priesterlijk ministerie uit te oefenen.

Daarenboven moeten de bisschoppen bij het besteden van de kerkelijke goederen er aan denken, dat zij rekening moeten houden niet alleen met de behoeften van hun eigen diocees, maar ook met die van andere particuliere Kerken, die immers delen zijn van de ene Kerk van Christus. Laten zij tenslotte oog hebben voor de rampen in andere diocesen of gebieden om deze naar vermogen te lenigen.

Bovenal zullen zij de bisschoppen, die om Christus’ naam het voorwerp zijn van laster en vervolging, in gevangenschap verkeren of hun ambt niet kunnen uitoefenen, met broederlijke liefde bejegenen en hun een echte en daadwerkelijke hulp verlenen, om zo hun leed door het gebed en de steun van hun medebroeders te lenigen en te verzachten.

Bij de uitoefening van zijn hoogste, volledige en rechtstreekse macht over de gehele Kerk bedient de paus zich van de dicasteries van de Romeinse curie; deze vervullen bijgevolg hun taak in naam en op gezag van de paus, tot nut van de Kerken en ten dienste van de bisschoppen. De Vaders van het heilig Concilie spreken echter de wens uit, dat deze dicasteries, die ongetwijfeld uitstekende diensten hebben bewezen aan de paus en aan de herders van de Kerk, gereorganiseerd worden overeenkomstig de noden van onze tijd en van de verschillende streken en riten; deze reorganisatie zal vooral betrekking moeten hebben op hun aantal, hun naam, hun bevoegdheid, hun werkwijze en de coördinatie van hun werkzaamheden. vgl: A.A.S. 55 (1963) 793 ss. (Eccl. Doc. 0706, blz. 42 vv.).[[[3093]]] Tevens wensen de Vaders een nadere omschrijving van de taak van de pauselijke legaten met het oog op het eigen herderlijk ambt van de bisschoppen.

Omdat de genoemde dicasteries zijn ingesteld voor het welzijn van de universele Kerk, wordt bovendien gewenst, dat hun Leden, Officialen en Consultoren, alsook de pauselijke legaten, voor zover mogelijk, op grotere schaal worden gekozen uit de verschillende streken van de Kerk, om zo aan de centrale bureaus of organen van de katholieke Kerk een werkelijk universeel karakter te geven. Verder is het de wens, dat onder de Leden van de dicasteries ook enkele bisschoppen worden opgenomen, vooral diocesane bisschoppen, omdat dezen de paus vollediger kunnen inlichten omtrent de mentaliteit, de verlangens en de noden van alle Kerken.

Tenslotte achten de Concilievaders het uiterst nuttig, dat deze dicasteries zich, meer dan in het verleden, laten voorlichten door leken met deugd, wetenschap en ervaring, opdat ook dezen de hun toekomende rol krijgen in kerkelijke aangelegenheden.

Het diocees is een deel van het volk Gods, dat wordt toevertrouwd aan herderlijke zorg van de bisschop, bijgestaan door zijn priestercollege. Zo vormt het diocees in gemeenschap met zijn herder en door deze samengebracht in de H. Geest door middel van het Evangelie en de Eucharistie, een particuliere Kerk, waarin de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk van Christus werkelijk aanwezig en werkzaam is. De afzonderlijke bisschoppen, aan wie de zorg voor een particuliere Kerk is opgedragen, leiden hun schapen in de naam des Heren als de eigen, gewone en rechtstreekse herders ervan, onder het gezag van de paus, en zij oefenen over hen de taak uit van onderricht, heiliging en bestuur. Zij moeten echter de rechten erkennen, die rechtmatig toekomen aan de patriarchen of aan andere hiërarchische autoriteiten. vgl: Orientalium Ecclesiarum, 7-11[[[701|7-11]]]

De bisschoppen moeten hun apostolisch ambt behartigen als getuigen van Christus ten overstaan van alle mensen; en zij moeten daarbij niet alleen zorg dragen voor hen, die reeds de Opper-herder volgen, maar zich ook met heel hun hart wijden aan hen, die hoe dan ook van de weg der waarheid zijn afgeweken of die het Evangelie en de heilbrengende barmhartigheid van Christus nog niet kennen, opdat eens allen zullen leven "in alle goedheid, gerechtigheid en waarheid" (Ef. 5, 9)[b:Ef. 5, 9].

Bij de uitoefening van hun leraarsambt moeten de bisschoppen aan de mensen het Evangelie van Christus verkondigen, hetgeen een van hun voornaamste taken is Zie Concilie van Trente,...Zie Concilie van Trente, Sess. V, Decr. de reform., c. 2: Mansi 33, 30; Sess. XXIV, Decr. de reform., c. 4: Mansi 33, 159 vgl: Lumen Gentium, 25[[[617|25]]]. Zij moeten de mensen in de kracht van de Geest roepen tot het geloof of hen bevestigen in het levend geloof. Zij moeten hun gehele Christusmysterie voorhouden, de waarheden nl. die men noodzakelijk moet kennen, wil men Christus kennen, en hun ook de door God geopenbaarde weg wijzen, die voert tot de verheerlijking van God en daardoor tot het eeuwig geluk. vgl: Lumen Gentium, 25[[[617|25]]] Zij moeten hun bovendien duidelijk maken, dat ook de aardse waarden en de menselijke instellingen volgens het plan van God, de Schepper, mede gericht zijn op het heil van de mensen en daarom veel kunnen bijdragen tot de opbouw van het Lichaam van Christus.

Zij behoren dus de mensen te leren, hoe groot, volgens de leer van de Kerk, de waarde is van de menselijke persoon, met haar vrijheid en lichamelijk leven; van het gezin, zijn eenheid en hechtheid, van het voortbrengen en opvoeden van kinderen; van de burgerlijke samenleving met haar wetten en verschillende beroepen; van arbeid en vrije tijd, van kunst en techniek; van armoede en welvaart. Zij zullen tenslotte aangeven, langs welke weg men de ernstige problemen moet oplossen omtrent het bezit, de toename en de juiste verdeling van de stoffelijke goederen, omtrent vrede en oorlog, omtrent het broederlijk samenleven van alle volken. vgl: Pacem in Terris[[[53]]]

Bij het uiteenzetten van de christelijke leer moeten zij zich aanpassen aan de noden van de tijd en zich instellen op de moeilijkheden en problemen, die de mensen het meest beklemmen en verontrusten. Zij moeten deze leer ook beveiligen en de gelovigen zelf leren, haar te verdedigen en te verbreiden. Bij hun onderricht dienen zij blijk te geven van de moederlijke bezorgdheid van de Kerk voor alle mensen, gelovigen en ongelovigen, en een bijzondere zorg moeten zij koesteren voor de armen en zwakken, omdat de Heer hen juist tot deze mensen heeft gezonden ter verkondiging van de blijde boodschap. Omdat de Kerk geroepen is tot een dialoog met de maatschappij, waarin zij leeft vgl: Ecclesiam Suam, 67[[[91|67]]], is het allereerst de taak van de bisschoppen, de mensen te benaderen voor een dialoog en deze te intensiveren. Wil men in deze heilsdialoog de waarheid altijd laten samengaan met de liefde, het begrijpen met het liefhebben, dan moet hij gekenmerkt zijn door duidelijkheid van taal en tevens door nederigheid en zachtmoedigheid. Hij moet gevoerd worden met de nodige voorzichtigheid, maar altijd verbonden met vertrouwen, want het vertrouwen wekt de vriendschap en legt daardoor vanzelf een band tussen de partijen. vgl: Ecclesiam Suam, 73-79[[[91|73-79]]]

Laten zij voor de verkondiging van de christelijke leer zoveel mogelijk de verschillende middelen benutten van de moderne tijd; vooreerst de preek en het catechetisch onderricht, die altijd de voornaamste plaats moeten hebben; verder de behandeling van deze leer op scholen, universiteiten, in conferenties en bijeenkomsten van allerlei aard; tenslotte publieke verklaringen bij gelegenheid van bepaalde gebeurtenissen, door middel van de pers en van de verschillende publiciteitsmiddelen, waarvan men zich zeer zeker moet bedienen voor de verkondiging van het Evangelie van Christus. vgl: Inter Mirifica[[[496]]]

De bisschoppen moeten het catechetisch onderricht, dat tot doel heeft, het geloof bij de mensen levend, bewust en werkzaam te maken door een verhelderende uiteenzetting, met grote zorg doen geven aan de kinderen en de opgroeiende jeugd, aan de jonge mensen en de volwassenen. Zij moeten erop letten, dat hierbij de juiste orde en methode worden gevolgd, aangepast niet alleen aan te behandelen stof, maar ook aan de mentaliteit, het begrip, de leeftijd en de levensomstandigheden van de toehoorders; zij moeten erop toezien, dat dit onderricht zich baseert op de heilige Schrift, de traditie, de liturgie, het leerambt en het leven van de Kerk. Zij moeten er bovendien voor zorgen, dat de catecheten behoorlijk worden opgeleid voor hun taak: dat zij de leer van de Kerk grondig kennen, en dat zij zich theoretisch en praktisch inwerken in de wetten van de psychologie en in de pedagogische vakken.

Zij zullen ook maatregelen nemen voor de wederinvoering of de vernieuwing van het onderricht aan de volwassenen catechumenen.

Bij de uitoefening van hun heiligende taak zullen de bisschoppen voor ogen houden, dat zij uit de mensen zijn genomen en voor de mensen worden aangesteld ten behoeve van hun verhouding tot God, om gaven en offers op te dragen voor de zonden. De bisschoppen bezitten immers de volheid van het Wijdingssacrament. Zowel de priesters, de eveneens gewijd tot echte priesters van het nieuwe verbond om zorgzame medewerkers te kunnen zijn van het te kunnen zijn van het Episcopaat, alsook de diakens, die krachtens hun wijding tot dienstbetoon, in gemeenschap met de bisschop te en zijn priestercollege ter beschikking staan van het volk Gods, zijn in de uitoefening van hun macht afhankelijk van de bisschoppen. De bisschoppen zelf zijn dus de voornaamste beheerders van Gods geheimen, en in de hun toevertrouwde Kerk zijn zij het, die heel het liturgisch leven regelen, bevorderen en er een waakzaam oog op houden. vgl: Sacrosanctum Concilium, 22-25[[[570|22-25]]] vgl: Sacram Liturgiam[[[1550]]] Zij moeten er daarom steeds voor werken, dat de gelovigen door de Eucharistie dieper doordringen in de kennis van het Paasmysterie en dit leren beleven, om zo één hecht verbonden Lichaam te vormen in de eenheid van Christus’ liefde. vgl: Mediator Dei et hominum[[[419]]] vgl: Mysterium Fidei[[[392]]] "Zich wijdend aan het gebed en de bediening van he woord" (Hand. 6,4.), moeten zij ernaar streven, dat al hun diocesanen eensgezind zijn in het gebed (Hand. 1, 14; Hand. 2, 46)[[b:Hand. 1, 14; Hand. 2, 46]], groeien in de genade door het ontvangen van de Sacramenten en trouwe getuigen zijn van de Heer. Omdat zij de gelovigen tot de volmaaktheid moeten voeren, zullen de bisschoppen hun geestelijkheid, de religieuzen en de leken tot heiligheid trachten te brengen volgens ieders bijzondere roeping vgl: Lumen Gentium, 44-45[[[617|44-45]]], in het besef dat zij de plicht hebben om zelf een voorbeeld van heiligheid te zijn door liefde, nederigheid en eenvoud van leven. Zij zullen de hun toevertrouwde Kerken zozeer trachten te heiligen, dat de geest van de universele Kerk van Christus daarin volledig tot uitdrukking komt. Daarom moeten zij de roepingen tot het priesterschap en het kloosterleven zo krachtig mogelijk stimuleren, met een bijzondere aandacht voor de roeping tot missionaris.

Bij de uitoefening van hun taak als vader en herder behoren de bisschoppen temidden van hun gelovigen te zijn als mensen, die dienen (Lc. 22, 26-27)[[b:Lc. 22, 26-27]]; als goede herders, die hun schapen kennen en door dezen worden gekend; als echte vaders, die zich kenmerken door een geest van liefde en bezorgdheid jegens allen, zodat allen zich graag onderwerpen aan het hun door God geschonken gezag. Laten zij heel hun kudde als een gezin rond zich verenigen en haar zulk een vorming geven, dat allen, in het besef van hun plichten, leven en werken in een gemeenschap van liefde.

Om dit doel inderdaad te kunnen verwezenlijken moeten de bisschoppen, "voor elk goed werk geschikt" (2 Tim. 2, 21)[b:2 Tim. 2, 21] en "bereid, alles te verdragen ter wille van de uitverkorenen" (2 Tim. 2, 10)[b:2 Tim. 2, 10], hun leven zo inrichten, dat het beantwoordt aan de eisen van onze tijd.

Zij dienen de priesters altijd met bijzondere liefde te behandelen, omdat dezen hun aandeel hebben in de taken en de zorg van de bisschop en zich hiervoor met dagelijkse zorg en ijver inzetten. Zij zullen hen beschouwen als zonen en vrienden (Joh. 15, 15)[[b:Joh. 15, 15]], en daarom bereid zijn, naar hen te luisteren, en zij moeten vertrouwelijk met hen omgaan om zo volledige pastorale activiteit in heel het diocees te bevorderen.

Zij moeten de geestelijke, intellectuele en stoffelijke belangen van hun priesters terdege behartigen, opdat deze in een heilig en vroom leven hun ambt getrouw en met vrucht kunnen vervullen. Daarom moeten zij instellingen en bijzondere bijeenkomsten organiseren, waarin de priesters af en toe samenkomen, hetzij voor ietwat langere geestelijke oefeningen tot levensvernieuwing, hetzij om een diepere kennis op te doen van de kerkelijke wetenschappen, vooral van de heilige Schrift en de theologie, van meer belangrijke sociale kwesties en van nieuwe methoden van zielzorg. Met barmhartigheid en daadwerkelijk hulp zullen zij de priesters opvangen, die hoe dan ook in gevaar verkeren of in bepaalde punten zwak zijn geweest.

Willen de bisschoppen het welzijn van de gelovigen volgens ieders situatie beter kunnen dienen, dan moeten zij zich een juist beeld trachten te vormen van hun noden, gezien tegen de sociale achtergrond ervan, en dit met de geëigende middelen, vooral door een sociale enquête. Voor allen moeten zij zich geïnteresseerd tonen, voor mensen van elke leeftijd, stand en nationaliteit, inwoners van het eigen diocees, mensen, die er nog maar kort verblijven, en vreemdelingen. Bij hun herderlijk bestuur moeten zij het aandeel, dat hun gelovigen in kerkelijke zaken toekomt, eerbiedigen, ook door een loyale erkenning van hun plicht en van hun recht, om actief mee te werken aan de opbouw van het mystieke Lichaam.

De gescheiden broeders zullen zij met liefde bejegenen en de gelovigen aansporen, hen met grote tegemoetkoming en genegenheid te behandelen; daarbij zullen zij ook de oecumenische beweging, gelijk de Kerk die opvat, bevorderen. vgl: Unitatis Redintegratio[[[618]]]. Ook de niet-gedoopten moeten zij zich aantrekken om ook voor hen de liefde van Christus Jezus zichtbaar te maken. De bisschoppen zijn immers Christus’ getuigen voor alle mensen.

De verschillende apostolaatvormen moeten zij stimuleren en in heel het diocees of in bepaalde gebieden ervan een coördinatie en samenbundeling van alle apostolaatwerken tot stand brengen onder de leiding van de bisschop, zodat alle initiatieven en instellingen: op het gebied van catechese, missie, caritas, sociale actie, het gezin, het onderwijs en alle andere werken met een pastoraal doel, een eensgezinde activiteit ontplooien, die tevens een duidelijk teken is van de eenheid van het diocees. De gelovigen moeten met nadruk herinnerd worden aan hun plicht van apostolaat, ieder volgens zijn situatie en geschiktheid, en men moet hen aansporen om deel te maken aan verschillende werken van lekenapostolaat, vooral de Katholieke Actie, of deze minstens te steunen. Ook zal men verenigingen in het leven roepen of begunstigen, die direct of indirect een bovennatuurlijk doel beogen, zoals: het bereiken van een volmaakter leven, de verkondiging van Christus’ blijde boodschap aan alle mensen, de verdieping van de christelijke leer, de bloei van de publieke eredienst, het behartigen van sociale belangen of het verrichten van werken van godsvrucht of naastenliefde.

Men passe de apostolaatvormen aan aan de noden van onze tijd, uitgaande van levensomstandigheden van de mensen, niet alleen op geestelijk en zedelijk gebied, maar ook op sociaal, demografisch en economisch vlak. Wil men dit efficiënt en met succes kunnen doorvoeren, dan zijn daarvoor van groot belang sociale en godsdienstige enquêtes door middel van pastorale-sociologische bureaus, die dringend worden aanbevolen.

Bijzondere aandacht bestede men aan de gelovigen, die vanwege hun levensomstandigheden niet voldoende kunnen profiteren van de gewone algemene zielzorg der pastoors of deze zelfs geheel moeten missen, zoals zeer veel immigranten, ballingen en vluchtelingen, zeevarenden en luchtvaartpersoneel, nomaden en dergelijken. Men zoeke ook naar geëigende pastorale methoden voor de geestelijke verzorging van de toeristen. De bisschoppenconferenties, vooral in nationaal verband, zullen een grondige studie maken van de meer urgente problemen betreffende de genoemde categorieën. Zij zullen door geschikte middelen en instellingen, eensgezind en met vereende krachten de geestelijke verzorging van deze mensen ter hand nemen en bevorderen, en daarbij allereerst rekening houden met de reeds uitgevaardigde vgl: A.A.S. 6 (1914) 147 ss.[[[877]]] vgl: Exsul Familia Nazarethana[[[400]]] Statuten voor het werk van...Statuten voor het werk van het apostolaat ter zee, opgesteld op last van Paus Pius XII 21 november 1957: A.A.S. 50 (1958) 375vv. of nog uit te vaardigen richtlijnen van de H. Stoel, aangepast aan de omstandigheden van tijd, plaats en personen.

Bij het vervullen van hun apostolisch ambt, dat gericht is op het heil van de zielen, hebben de bisschoppen uiteraard een volledige en volmaakte vrijheid en zijn zij volkomen onafhankelijk van elk burgerlijk gezag. Daarom mag men hen noch rechtstreeks noch zijdelings belemmeren in de uitoefening van hun kerkelijk ambt en hen evenmin beletten, vrij contact te onderhouden met de Apostolische Stoel, met andere kerkelijke autoriteiten of hun eigen onderdanen. Ongetwijfeld dragen de bisschoppen door de geestelijke zorg voor hun kudde feitelijk ook bij tot de sociale en burgerlijke vooruitgang en welvaart, en zij zullen, voorzover het overeenkomt met hun taak en hun bisschoppelijk decorum, tot dit doel hun actieve medewerking verlenen aan de publieke overheid, en opkomen voor gehoorzaamheid aan de rechtvaardige wetten en voor eerbied jegens het wettig gezag.

Omdat het apostolisch ambt van de bisschoppen door Christus, de Heer, is ingesteld en een geestelijk en bovennatuurlijk doel beoogt, verklaart de heilige oecumenische Synode, dat het recht tot het benoemen en aanstellen van bisschoppen het eigen, bijzonder en uiteraard en exclusief recht is van het bevoegde kerkelijk gezag.

Daarom spreekt het heilig Concilie de wens uit, dat er in de toekomst aan de burgerlijke autoriteiten geen rechten of privileges meer zullen worden verleend met betrekking tot de keuze, de benoeming, de voordracht of de aanwijzing van kandidaten voor het bisschopsambt, om zó de vrijheid van de Kerk naar behoren te beschermen en het welzijn van de gelovigen meer doeltreffend en ongehinderd te bevorderen. En tot de burgerlijke autoriteiten, wier welwillende houding jegens de Kerk zij dankbaar erkent en ten zeerste waardeert, richt de heilige Synode het vriendelijk verzoek om, na overleg met de Apostolische Stoel, uit eigen beweging afstand te willen doen van genoemde rechten of privileges, die zij eventueel thans nog zouden bezitten krachtens een overeenkomst of gewoonte.

Vanwege het grote belang en de zware verantwoordelijkheid van hun herderlijk ambt worden de diocesane bisschoppen en anderen, die krachtens het recht met hen op één lijn staan, dringend verzocht om, wanneer zij ten gevolge van hun vergevorderde leeftijd of wegens een andere ernstige reden, minder geschikt zijn geworden voor de vervulling van hun taak, hun ontslag aan te bieden, hetzij uit eigen beweging hetzij op verzoek van het bevoegde gezag. Neemt het bevoegde gezag dit ontslag aan, dan zal het voorzien in een passend onderhoud van de betrokkenen en ervoor zorgen, dat hun bijzondere rechten worden erkend.

Wil het eigen doel van het diocees worden verwezenlijkt, dan moet het wezen van de Kerk in het volk Gods van het diocees duidelijk tot uitdrukking komen; dan moeten de bisschoppen er hun herderlijke taken met succes kunnen vervullen; dan moet tenslotte het heil van het volk Gods zo volmaakt mogelijk worden verzorgd.

Dit vereist een juiste vaststelling van de grenzen van de diocesen en een redelijke verdeling van de geestelijkheid en de hulpbronnen, afgestemd op de eisen van het apostolaat. Dit alles komt ten goede niet alleen aan de betreffende geestelijkheid en gelovigen, maar ook aan heel de katholieke Kerk.

Met betrekking tot de afbakening van de diocesen bepaalt daarom de heilige Synode, dat, waar het geestelijk welzijn dit vereist, men zo spoedig mogelijk en tactvol zal overgaan tot een passende herziening, door de diocesen te verdelen, af te splitsen of samen te voegen, door hun grenzen te wijzigen, door de bisschoppelijke residenties naar een gunstiger plaats over te brengen of tenslotte, vooral bij diocesen, die grote steden omvatten, door ze innerlijk te reorganiseren.

Bij de herziening van de diocesane grenzen moet op de eerste plaats de organische eenheid van elk diocees worden verzekerd als van een goed functionerend lichaam, en dit met betrekking tot personen, functies en instellingen. In afzonderlijke gevallen moet men elke omstandigheden nauwkeurig in aanmerking, genomen de volgende meer algemene criteria voor ogen houden:

1. Bij de afbakening van de diocesane grenzen houde men zoveel mogelijk rekening met de verscheidenheid in de samenstelling van het volk Gods, een verscheidenheid, die veel kan bijdragen tot een vruchtbaarder uitoefening van de zielzorg; tevens zorge men ervoor, dat de demografische agglomeraties van deze bevolking zoveel mogelijk verbonden blijven met de burgerlijk organen en de sociale instellingen, die haar organische structuur uitmaken. Daarom behoort het gebied van elk diocees altijd een aaneengesloten geheel te vormen.
   
   Waar de mogelijkheid bestaat, lette men ook op de burgerlijke gebiedsgrenzen en op de bijzondere omstandigheden van personen of plaatsen, bijv. de psychologische, economische, geografische en historische factoren.
   
   
2. In het algemeen moet de grootte van het diocees en het aantal inwoners ervan zó zijn, dat de bisschop, eventueel geholpen door anderen, behoorlijk zijn pontificale functies kan uitoefenen en de herderlijke visitaties kan houden, alle apostolaatwerken in zijn diocees goed kan leiden en coördineren, dat hij vooral zijn priesters persoonlijk kan leren kennen en ook de religieuzen en leken, die op een of andere wijze deel hebben aan de diocesane activiteiten. Toch moet er ook een voldoende en geschikt arbeidsterrein zijn, waar zowel de bisschop als de geestelijkheid op nuttige wijze al hun krachten kunnen geven aan het dienstwerk, rekening houdend met de noden van de universele Kerk.
   
   
3. Wil tenslotte de heilsbediening in een diocees met meer vrucht worden uitgeoefend, dan moet als regel in ieder diocees minstens een voldoend aantal geschikte priesters zijn voor een goede leiding van het volk Gods. Ook moeten er de functies, instellingen en werken voorhanden zijn, die een particuliere Kerk pleegt te hebben en die uit de praktijk noodzakelijk zijn gebleken voor een doelmatig bestuur en voor het apostolaat. Tenslotte moeten de nodige fondsen voor het levensonderhoud van de personen en het instand houden van de instellingen ofwel reeds ter beschikking staan ofwel op goede gronden van elders verwacht kunnen worden.
   
   Tot ditzelfde doel moet, waar in het diocees gelovigen van een een andere ritus wonen, de diocesane bisschop in hun geestelijke behoeften voorzien ofwel door middel van priesters of parochies van dezelfde ritus ofwel door een bisschoppelijke vicaris met de nodige volmachten en eventueel ook met de bisschoppelijke waardigheid, ofwel door zelf als ordinaris van verschillende ritussen op te treden. Is dit alles om bijzondere redenen, volgens het oordeel van de Apostolische Stoel, niet uitvoerbaar, dan moet er een eigen hiërarchie voor iedere ritus worden opgericht. vgl: Orientalium Ecclesiarum, 4[[[701|4]]]
   
   In soortgelijke omstandigheden moet de bisschop voor gelovigen met een andere taal zorgen hetzij door priesters of parochies die deze taal spreken, of door een bisschoppelijk vicaris, die de taal goed machtig is en eventueel ook de bisschoppelijke waardigheid bezit, of op een andere geschikte wijze.

Voor het doorvoeren van de wijzigingen en vernieuwingen, waarover in nr. 22[al:22] en nr. 23[al:23], verdient het – met eerbiediging van de praktijk in de Oosterse Kerken – aanbeveling, dat de bevoegde bisschoppenconferenties deze aangelegenheden voor hun eigen territorium in studie nemen, desgewenst met de hulp van een bijzondere bisschoppelijke Commissie, waarbij zij altijd het advies zullen vragen vooral van de bisschoppen van de betreffende provincies of streken; tenslotte zullen zij hun voorstellen en wensen voorleggen aan de Apostolische Stoel.

Bij het bestuur van de diocesen moet de uitoefening van het herderlijk ambt van de bisschoppen altijd zijn afgestemd op het welzijn van de kudde des Heren als hoogste maatstaf. Voor de juiste behartiging van dit welzijn zullen in veel gevallen wijbisschoppen moeten worden aangesteld, omdat de diocesane bisschop vanwege de te grote uitgestrektheid van het diocees of het te groot aantal inwoners of vanwege bijzondere omstandigheden van het apostolaat of om andere redenen van verschillende aard, niet persoonlijk alle bisschoppelijke functies zo kan waarnemen als het geestelijk heil van zijn diocesanen dit vereist. Soms kan zelfs een bijzondere behoefte de aanstelling van een hulpbisschop vereisen tot steun van de diocesane bisschop. Deze hulp- en wijbisschoppen zullen de nodige bevoegdheden moeten ontvangen, waardoor hun activiteit vruchtbaarder kan zijn en hun waardigheid als bisschop beter wordt gewaarborgd, altijd echter met behoud van de eenheid van het diocesaan bestuur en van het gezag van de diocesane bisschop. Omdat nu de hulpbisschoppen en wijbisschoppen geroepen zijn om de zorgen van de diocesane bisschop te delen, zullen zij hun taak zó uitoefenen, dat zij in alle aangelegenheden handelen in volkomen eensgezindheid met de bisschop. Ook zullen zij zich altijd volgzaam en eerbiedig tonen jegens de diocesane bisschop, en deze van zijn kant zal de hulp- of wijbisschoppen al broeders liefhebben en hen met hoogachting bejegenen.

Wanneer het in het belang is van het zielenheil, mag de diocesane bisschop niet aarzelen, aan het bevoegde gezag één of meerdere wijbisschoppen te vragen, die voor het diocees worden aangesteld zonder recht van opvolging. Indien de benoemingsbrief hierin nog niet heeft voorzien, moet de diocesane bisschop zijn wijbisschop of wijbisschoppen aanstellen tot vicaris-generaal of tenminste tot bisschoppelijk vicaris, afhankelijk alleen van zijn gezag, en hij zal hun advies inwinnen bij het beraad over meer belangrijke kwesties, vooral van pastorale aard.

De volmachten en bevoegdheden die de wijbisschoppen krachtens het recht bezitten, blijven van kracht, ook wanneer de diocesane bisschop zijn ambt niet langer uitoefent, tenzij door het bevoegde gezag anders is bepaald. Het is zelfs wenselijk, dat bij het vacant worden van de bisschoppelijke zetel, het bestuur van het diocees wordt toevertrouwd aan de wijbisschop of, wanneer er meerdere zijn, aan één van hen, tenzij ernstige redenen dit afraden.

De hulpbisschop, die nl. wordt benoemd met recht van opvolging, moet door de diocesane bisschop altijd worden aangesteld tot vicaris-generaal. In bijzondere gevallen kunnen hem door het bevoegde gezag ook ruimere volmachten worden verleend.

Ter bevordering van het tegenwoordige en toekomstige welzijn van het diocees zullen de diocesane bisschop en zijn coadjutor elkaar altijd raadplegen in meer belangrijke zaken.

In de diocesane curie neemt het ambt van vicaris-generaal de voornaamste plaats in. Wanneer het echter voor het goed functioneren van het bestuur van het diocees nodig is, kan de bisschop een of meerdere bisschoppelijke vicarissen aanstellen; dezen hebben dan rechtens in een bepaald gedeelte van het diocees of in bepaalde aangelegenheden of voor de gelovigen van een bepaalde ritus dezelfde macht, die het algemeen recht aan de vicaris-generaal toekent. Tot de medewerkers van de bisschop bij het bestuur van het diocees behoren ook de priesters, die zijn senaat of raad vormen, zoals het kathedraal kapittel, het college van consultoren of andere raden, naar gelang van de plaatselijke omstandigheden of het karakter van het diocees. Deze instellingen, vooral de kathedrale kapittels, moeten, waar het nodig is, gereorganiseerd en gemoderniseerd worden.

De priesters en leken, die tot de diocesane curie behoren, moeten goed beseffen, dat zij medewerkers zijn van de bisschop in zijn herderlijk ambt.

De diocesane curie dient zo te worden ingericht, dat ze voor de bisschop een geschikt hulpmiddel is niet alleen voor het bestuur van het diocees, maar ook voor de werken van apostolaat.

Het is zeer gewenst, dat ieder diocees een speciale pastorale raad wordt ingesteld, waarvan de diocesane bisschop zelf de voorzitter is en waarin zitting moeten hebben geestelijken, religieuzen en leken, die hiervoor apart worden gekozen. Deze raad zal tot taak hebben, alles wat op het pastorale werk betrekking heeft, na te gaan, te bespreken en daaromtrent praktisch voorstellen te doen.

Omdat alle priesters, diocesane en de reguliere, samen met de bisschop delen in het ene priesterschap van Christus en dit met hem uitoefenen, zijn zij de zorgzame medehelpers van het bisschopsambt. Bij het verrichten echter van de zielzorg nemen de diocesane priesters de eerste plaats in, omdat zij, als zijnde geïncardineerd in een particuliere Kerk of daaraan verbinden, zich geheel wijden aan de dienst daarvan voor de zielzorg van een bepaald deel van Christus’ kudde. Zij vormen daarom samen één priestercollege en één gezin, waarvan de bisschop de vader is. Om het heilig dienstwerk juister en billijker onder zijn priesters te kunnen verdelen moet de bisschop de nodige vrijheid hebben bij het verleden van ambten en beneficies; daarom worden de rechten en privileges, die deze vrijheid hoe dan ook beperken, afgeschaft. De verhouding tussen de bisschoppen en de diocesane priesters moet vooral gedragen worden door bovennatuurlijke liefde; zó zal door het eensgezinde streven van de priesters en de bisschop hun pastorale activiteit een grotere vruchtbaarheid krijgen. Daarom zal de bisschop met het oog op een steeds sterkere intensivering van de zielzorg zijn priesters nu en dan bijeenroepen voor een gesprek bij voorkeur een gemeenschappelijk gesprek, vooral over pastorale kwesties, en dit niet alleen bij toevallige gelegenheden, maar zoveel mogelijk ook op geregelde tijden.

Bovendien behoren alle diocesane priesters in een grote eensgezindheid met elkaar te leven en een diep besef te hebben van hun verantwoordelijkheid voor het geestelijk welzijn van het gehele diocees. Ook mogen zij niet vergeten, dat de stoffelijke goederen, die zij ontvangen uit hoofde van hun kerkelijke ambt, nauw samenhangen met hun heilige bediening; en daarom zullen zij ook naar vermogen royaal bijdragen tot leniging van de stoffelijke noden van het diocees, volgens de bepaling van de bisschop.

Tot de meer rechtstreekse medewerkers van de bisschop behoren ook de priesters, die hij heeft belast met een pastorale taak of apostolaatwerken van interparochieel karakter, voor een bepaalde streek van het diocees of voor speciale groepen van gelovigen of voor een bijzonder werkterrein. Een uitstekende hulp voor de bisschop zijn ook de priesters, aan wie de bisschop verschillende apostolaatstaken toevertrouwt, op scholen, in andere instellingen of in verenigingen. Ook de priesters, die bestemd zijn voor interdiocesane werken en die daardoor een zeer verdienstelijk apostolaat verrichten, hebben recht op een bijzondere zorg, vooral van kant van de bisschop, in wiens diocees zij verblijven.

De voornaamste medewerkers echter van de bisschop zijn de pastoors, die als de eigen herders worden belast met de zielzorg in een bepaald gedeelte van het diocees onder het gezag van de bisschop.

1. Bij het uitoefenen van deze zielzorg moeten de pastoors, samen met hun medehelpers, de taak van onderricht, heiliging en bestuur zo vervullen, dat gelovigen en de parochiegemeenschappen zich werkelijk leden gaan voelen van het diocees en van heel de universele Kerk. Daarom dienen zij samen te werken met de andere pastoors en ook met de priesters, die in dat gebied een pastorale taak hebben (zoals bijv. de dekens) of die bestemd zijn voor interparochiële werken, om zo aan de pastorale zorg in het diocees de nodige eenheid te geven en ze doeltreffender te maken.
   
   Bovendien moet de zielzorg altijd gedragen worden door een missionaire geest, waardoor ze op de vereiste manier alle inwoners van de parochie zal omvatten. Zouden de pastoors bepaalde groepen van mensen niet kunnen bereiken, dan zullen zij een beroep doen op anderen, ook leken, die hen kunnen helpen op het terrein van het apostolaat.
   
   Met het oog op een grotere vruchtbaarheid van de zielzorg wordt aan de priesters, vooral wanneer zij aan eenzelfde parochie zijn verbonden, het gemeenschappelijk leven ten zeerste aanbevolen. Dit bevordert immers het apostolisch werk en is voor de gelovigen een voorbeeld van liefde en eenheid.
   
   
2. Bij het vervullen van hun leraarsambt hebben de pastoors tot taak: het woord van God te prediken aan alle gelovigen, opdat dezen, geworteld in het geloof, de hoop en de liefde, groeien in Christus, en de christengemeenschap het getuigenis van liefde kan geven, waartoe de Heer heeft aangespoord (Joh. 13, 35)[[b:Joh. 13, 35]]; verder: de gelovigen door catechetisch onderricht, aangepast aan iedere leeftijd, te brengen tot de volle kennis van het heilsmysterie. Voor dit onderricht zullen zij niet alleen de hulp inroepen van de religieuzen, maar ook de medewerking van de leken, eventueel door de oprichting van de "Broederschap van de christelijke leer".
   
   Bij hun werk van heiliging zullen de pastoors ervoor zorgen, dat de viering van het eucharistisch offer het middelpunt en het hoogtepunt vormt van heel het leven van de christengemeenschap. Zij zullen ernaar streven, dat de gelovigen geestelijk worden gesterkt door het godvruchtig en veelvuldig ontvangen van de sacramenten en door de bewuste en actieve deelname aan de liturgie. Laten de pastoors ook niet vergeten, hoezeer het sacrament van boetvaardigheid bijdraagt tot de verdieping van het christelijk leven. Daarom moeten zij de gelovigen graag gelegenheid geven, hun biecht te spreken, en, als het nodig is, hiervoor ook de hulp inroepen van andere priesters, die meerdere talen machtig zijn.
   
   Bij het vervullen van hun taak als herder moeten de pastoors op de eerste plaats hun parochianen leren kennen. En omdat zij de dienaars van alle gelovigen zijn, moeten zij het christelijk leven stimuleren bij iedereen afzonderlijk, in de gezinnen, in de verengingen, vooral in die met een apostolisch doel, en in de gehele parochiegemeenschap. Daarom behoren zij huisbezoek en schoolbezoek te houden volgens de eisen van hun herderlijke taak; zij zullen grote aandacht besteden aan de opgroeiende jeugd en jonge mensen; zij zullen een vaderlijke liefde tonen voor de armen en de zieken; zij zullen tenslotte een bijzondere zorg hebben voor de arbeiders, en de gelovigen aansporen tot het steunen van de apostolaatwerken.
   
   
3. De kapelaans verlenen als medewerkers van de pastoor dagelijks een voortreffelijke en daadwerkelijke hulp aan het pastorale dienstwerk, onder het gezag van de pastoor. Daarom moeten de pastoor en de kapelaans broederlijk met elkaar omgaan en moet er altijd tussen hen een wederzijdse liefde en hoogachting bestaan. Zij zullen elkaar door raad, daad en voorbeeld tot steun zijn, en eensgezind en met gezamenlijke inspanning de zorg voor de parochie behartigen.

Bij het oordeel, dat de bisschop zich wil vormen over de vraag, of een priester de geschiktheid bezit om een parochie te besturen, zal hij niet alleen letten op diens leer, maar ook op zijn vroomheid, zijn apostolische ijver en op de andere gaven en kwaliteiten, die een behoorlijke uitoefening van de zielzorg vereist. Omdat bovendien het geestelijk welzijn van de gelovigen heel de bestaansreden uitmaakt van het parochiële ambt, moeten met behoud van het recht van de religieuzen, alle rechten van voordracht, benoeming of reservatie en ook, waar ze bestaat, de wet, die mededinging toestaat, hetzij in het algemeen hetzij in en bijzonder geval, worden afgeschaft, om zo de bisschop in staat te stellen, gemakkelijker en beter in de bezetting van de parochies te voorzien.

Wat de pastoors betreft, zij behoren elk in hun parochie de stabiliteit in hun ambt te bezitten, die door het geestelijk welzijn van de gelovigen wordt vereist. Daarom wordt het onderscheidt tussen verplaatsbare en onverplaatsbare pastoors opgeheven en moet de procedure van het verplaatsen en verwijderen van pastoors worden herzien en vereenvoudigd, zodat de bisschop, met eerbiediging van de natuurlijke en canonieke billijkheid, juister kan tegemoet komen aan de behoeften van het geestelijk heil der gelovigen.

De pastoors die vanwege hun vergevorderde leeftijd of een andere ernstige reden niet meer in staat zijn, hun ambt naar behoren en met vrucht waar te nemen, worden dringend verzocht om uit eigen beweging of op suggestie van de bisschop, hun ontslag aan te bieden. De bisschop zal dan voorzien in een passend levensonderhoud voor de afgetredenen.

Het geestelijk heil van de gelovigen zal tenslotte de enige grond zijn voor het nemen van beslissingen of het aanbrengen van wijzigingen inzake oprichting of opheffing van parochies of voor andere soortgelijke veranderingen, die de bisschop overigens op eigen gezag kan doorvoeren.

Alle religieuzen, tot wie hier ook gerekend worden de leden van de andere instituten, die de Evangelische raden beleven, hebben, ieder volgens hun eigen roeping, de plicht om met energie en ijver zich in te zetten voor de opbouw en de bloei van het gehele Mystieke Lichaam van Christus en voor het welzijn van de particuliere Kerken. Deze doelstellingen dienen zij vooral te verwezenlijken door gebed, door werken van boetvaardigheid en door het voorbeeld van hun leven. En deze heilige Synode spoort hen dringend aan om de waardering voor de toeleg op dit alles steeds meer in zich te doen groeien. Maar tevens moeten zij zich intenser wijden aan het apostolaatswerk naar buiten, daarbij rekening houdend met het eigen karakter van ieder instituut.

De religieuzenpriesters, die met het priesterlijk ambt worden bekleed om eveneens de zorgzame medewerkers te zijn van het episcopaat, kunnen tegenwoordig nog meer dan in het verleden een grote steun zijn voor de bisschoppen, gezien de steeds toenemende geestelijke noden van de mensen. Daarom kunnen zij werkelijk tot op zekere hoogte beschouwd worden als behorend tot de geestelijkheid van het diocees, voor zover zijn nl. onder het gezag van de bisschoppen deelnemen aan de zielzorg en de weken van apostolaat. Ook de andere religieuzen, mannen zowel als vrouwen, behoren op bijzondere wijze tot de diocesane familie. Zij betekenen daarom een krachtige hulp voor de hiërarchie en zij kunnen en moeten dit steeds meer zijn, nu het apostolaat altijd hogere eisen stelt.

Om te komen tot een eensgezinde uitoefening van het apostolaat in de verschillende diocesen en om de eenheid van leven en orde in het diocees veilig te stellen worden de volgende fundamentele beginselen opgesteld.

1. Alle religieuzen zullen de bisschoppen, als opvolgers van de apostelen, steeds met toegewijde volgzaamheid en eerbied bejegenen. Bovendien moeten zij, wanneer hun rechtmatig een apostolaatwerken wordt opgedragen, hun taak vervullen als medehelpers van de bisschop en onder zijn leiding. vgl: Tot de religieuzen, (8)[[[748|(8)]]] vgl: A.A.S. 56 (1964) 571 (Eccl. Doc. 0718, blz. 101, n. 24)[[[3039|(24)]]] Zelfs zullen de religieuzen bereidwillig en loyaal gehoor geven aan de verzoeken en wensen van de bisschoppen om nog krachtiger aan de zielzorg deel te nemen, met behoud evenwel van het eigen karakter van het instituut en met eerbiediging van de Constituties; deze laatste zullen zo nodig aan dit doel worden aangepast, waarbij de beginselen van dit conciliedecreet als richtlijn zullen dienen.
   
   Gezien de dringende geestelijke nood van de mensen en het gering aantal diocesane priesters, kunnen de religieuze instituten, die geen louter contemplatief leven leiden, door de bisschoppen worden gevraagd vooral om hun medewerking bij de verschillende pastorale bedieningen, waarbij men rekening moet houden met het eigen karakter van elk instituut. En de Oversten zullen hun onderhorigen zoveel mogelijk hiertoe stimuleren, ook tot het aannemen van parochies, eventueel slechts voor een bepaalde tijd.
   
   
2. De religieuzen, die worden bestemd voor apostolaatwerk naar buiten, moeten de geest van hun eigen instituut bewaren, trouw blijven aan hun regel en steeds aan hun oversten gehoorzamen. De bisschoppen van hun kant zullen de religieuzen op deze verplichting wijzen.
   
   
3. De exemptie, die de religieuzen stelt onder het gezag van de paus of een andere kerkelijke overheid en hen onttrekt aan de jurisdictie van de bisschoppen, heeft eerst en vooral betrekking op de interne aangelegenheden van de instituten. Ze heeft tot doel in de religieuze instellingen bij alles een harmonische samenhang te waarborgen en de bloei en vervolmaking van het religieuze leven te bevorderen. vgl: Acta Leonis XIII, vol. II, 1882, p. 234[[[3038]]] De exemptie heeft ook tot doel, dat de paus over de religieuzen kan beschikken voor het welzijn van de universele Kerk vgl: A.A.S. 56 (1964) 570-571 (Eccl. Doc. 0718, blz. 99-101, nn. 23 en 24)[[[3039|(23-24)]]], en dat een ander bevoegd gezag zich van hen kan bedienen voor het welzijn van de kerken, die aan zijn jurisdictie onderworpen zijn.
   
   Deze exemptie neemt echter niet weg, dat de religieuzen in de verschillende diocesen onderworpen zijn aan de jurisdictie van de bisschoppen overeenkomstig het recht, voor zover het pastorale ambt van de bisschoppen en een goed geordende zielzorg dit eisen. vgl: Tot de religieuzen, (8)[[[748|(8)]]]
   
   
4. Alle religieuzen, exempt of niet exempt, staan onder het gezag van de plaatselijke ordinarissen in alles, wat betreft de publieke uitoefening van de goddelijke eredienst, met eerbiediging van het verschil in ritus, wat betreft de zielzorg, de prediking voor het volk, de godsdienstige en zedelijke vorming van de gelovigen, vooral van de kinderen, het catechetisch onderricht, de liturgische vorming, het decorum van de geestelijke stand en de verschillende werken van apostolaat. Ook de katholieke scholen van religieuzen staan onder het gezag van de plaatselijke ordinarissen inzake de algemene inrichting en de controle, ofschoon daarbij het recht van de religieuzen inzake het bestuur van de scholen gehandhaafd blijft. Ook zijn de religieuzen verplicht, alle bepalingen te onderhouden, die door bisschoppelijke concilies of bisschoppenconferenties rechtmatig voor allen worden uitgevaardigd.
   
   
5. Er moet gestreefd worden naar een harmonische samenwerking tussen de verschillende religieuze instituten onderling en tussen deze instituten en de diocesane geestelijkheid. Ook moet er een hechte coördinatie tot stand komen van alle apostolische werken en activiteiten; deze coördinatie zal vooral afhangen van een bovennatuurlijke instelling van geest en hart, geworteld en gegrondvest in de liefde. Het doorvoeren van deze coördinatie voor de gehele Kerk is de taak van de Apostolische Stoel. De bisschoppen hebben deze taak voor hun eigen diocees, en de patriarchale synoden en bisschoppenconferenties voor hún respectieve territorium.
   
   De bisschoppen of bisschoppenconferenties en de religieuze oversten of conferenties van hogere oversten zullen er goed aan doen, vooraf onderling overleg te plegen waar het gaat over apostolaatwerken, die door religieuzen zullen worden verricht.
   
   
6. Ter bevordering van een eensgezinde en vruchtbare onderlinge verhouding tussen de bisschoppen en de religieuzen, zal het goed zijn, dat de bisschoppen en de religieuze oversten op geregelde tijden en zo vaak dit wenselijk lijkt, bijeenkomen om zaken te bespreken, die in het algemeen betrekking hebben op het apostolaat in het betrokken gebied.

Vanaf de eerste eeuwen van de Kerk hebben de bisschoppen, hoewel belast met de leiding van particuliere Kerken, krachtens hun onderlinge verbondenheid in broederlijke liefde en uit ijver voor de universele zending, die aan de apostelen was toevertrouwd, hun moeiten en streven gebundeld om zowel het gemeenschappelijk welzijn als dat van de particuliere kerken te bevorderen. Met dit doel kwam men tot het houden van Synoden of provinciale Concilies of plenaire Concilies, waarin de bisschoppen besloten tot het volgen van eenzelfde gedragslijn in de verschillende kerken, zowel voor het onderricht in de geloofswaarheden als voor de regeling van het kerkelijk leven. Deze heilige oecumenische Synode spreekt de wens uit, dat het eerbiedwaardige instituut van de Synoden en Concilies in ere hersteld wordt om zo beter en doeltreffender te kunnen zorgen voor de bloei van het geloof en de instandhouding van het kerkelijke leven in de verschillende kerken, overeenkomstig en eisen van de tijd.

Vooral tegenwoordig is het de bisschoppen vaak niet mogelijk, hun ambt naar behoren en met vrucht uit te oefenen zonder een eendrachtige en steeds nauwere samenwerking met de andere bisschoppen. Omdat nu de bisschoppenconferenties, zoals die reeds in vele landen bestaan, voortreffelijke bewijzen hebben geleverd van meer succes in het apostolaat, acht deze heilige Synode het van het hoogste belang, dat over heel de wereld de bisschoppen van eenzelfde land of eenzelfde gebied zich aaneensluiten tot een werkgemeenschap en op geregelde tijden samenkomen, om door uitwisseling van ideeën en ervaringen en door gemeenschappelijk overleg te komen tot een goede samenwerking, ter verhoging van het gemeenschappelijk welzijn van betreffende kerken. Daarom stelt zij het volgende vast omtrent de bisschoppenconferenties.

Het geestelijk welzijn van de gelovigen vereist een goede afbakening niet alleen van de diocesen, maar ook van de kerkprovincies en maakt zelfs de oprichting van kerkelijke gebieden gewenst; want hierdoor zal men beter kunnen voorzien in de behoeften van het apostolaat volgens de sociale en plaatselijke omstandigheden en zullen er gemakkelijker en vruchtbaarder contacten worden gelegd tussen de bisschoppen onderling, tussen hen en de metropolieten en ook de andere bisschoppen van het land, tussen de bisschoppen en de burgerlijke autoriteiten.

Ter bereiking van de genoemde doeleinden bepaalt daarom de heilige Synode het volgende:

1. Het zal goed zijn, de afbakening van de kerkprovincies te herzien en de rechten en privileges van de metropolieten door nieuwe en geëigende richtlijnen te omschrijven.
   
   
2. Als regel zullen alle diocesen en de andere territoriale eenheden, die rechtens gelijk staan met diocesen, worden opgenomen in een kerkprovincie. Daarom zullen de diocesen, die thans rechtstreeks onderworpen zijn aan de apostolische Stoel en met geen ander bisdom zijn verbonden, ofwel, zo mogelijk, met een ander bisdom worden samengevoegd tot een nieuwe kerkprovincie of worden opgenomen in de dichtst bijzijnde of meest in aanmerking komende kerkprovincie en, overeenkomstig het algemeen recht, geplaatst worden onder het metropolitane recht van de aartsbisschop.
   
   
3. Waar het zin heeft, zullen de kerkprovincies worden samengevoegd tot grotere kerkelijke gebieden, waarvoor een juridische regeling moet worden getroffen.

Het is aan te bevelen, dat de bevoegde bisschoppenconferenties het vraagstuk van de afbakening van deze provincies of van de oprichting van de kerkelijke gebieden in studie nemen volgens de richtlijnen, in nr. 23[al:23] en nr. 24[al:24] reeds gegeven voor de afbakening van de diocesen; en dat zij hun adviezen en wensen voorleggen aan de apostolische Stoel.

Omdat de noden van de zielzorg steeds meer vragen, dat er één lijn wordt gevolgd bij het leiden en stimuleren van bepaalde pastorale taken, is het goed om ten behoeve van alle of meerdere diocesen van een bepaald gebied of land enkele functies in het leven te roepen, die ook aan bisschoppen kunnen worden toevertrouwd. Volgens de wens van de heilige Synode moet tussen de prelaten of bisschoppen, die deze functies vervullen, en de diocesane bisschoppen en de bisschoppenconferenties steeds een broederlijke harmonie bestaan en eensgezindheid bij de pastorale activiteit. Bepalingen hieromtrent moeten ook in het algemeen recht worden opgenomen.

Omdat de geestelijke verzorging van de militairen de grootste aandacht vraagt vanwege hun bijzondere levenssituatie, moet er in ieder land, voor zover mogelijk een legervicariaat worden opgericht. Zowel de vicaris als de aalmoezeniers moeten zich met alle ijver en wijden aan dit moeilijke werk, in eendrachtige samenwerking met de diocesane bisschoppen. Zie de Congregatie van de...Zie de Congregatie van de Consistorie, Instructie over de legervicarissen van 23 april 1951: A.A.S. 43 (1951) 562-565; Formule voor het verslag omtrent de situatie van het legervicariaat van 20 oktober 1956: A.A.S. 49 (1957) 150-163; Decreet over het bezoek ad limina door de leger-vicarissen van 28 februari 1959: A.A.S. 51 (1959) 272-274; Decreet omtrent de uitbreiding van de biechtjurisdictie van de militaire aalmoezeniers van 27 november 1960: A.A.S. 53 (1961) 49-50. Zie ook de Congregatie van de Religieuzen, Instructie over de religieuzen-aalmoezeniers van 2 februari 1955: A.A.S. 47 (1955) 93-97. Daarom zullen de diocesane bisschoppen aan de leger-vicaris een voldoend aantal priesters, die voor dit verantwoordelijk ambt berekend zijn, ter beschikking stellen, en zullen zij de initiatieven steunen, die een hoger geestelijk welzijn van de militairen beogen. Zie Congregatie van het...Zie Congregatie van het Consistorie, Brief aan de kardialen, aartsbisschoppen, bisschoppen en andere ordinarissen van Spanje, van 21 juni 1951: A.A.S. 43 (1951) 566.

De heilige Synode bepaalt, dat er bij de herziening van het Kerkelijke Wetboek aangepaste wetten zullen worden gemaakt overeenkomstig de beginselen, die in dit decreet zijn opgesteld, waarbij men tevens rekening moet houden met de opmerkingen van de commissies of de vaders van het Concilie. Verder bepaalt de heilige Synode, dat er algemene handleidingen zullen worden samengesteld voor de zielzorg ten gebruike zowel van de bisschoppen als van de pastoors, om hun duidelijke methodes aan de hand te doen voor een gemakkelijkere en een meer aangepaste uitoefening van hun pastorale ambt.

Ook zal er een speciale handleiding worden samengesteld voor de zielzorg van bijzondere groepen van gelovigen, een handleiding, waarin rekening wordt gehouden met de verschillende situaties van de afzonderlijke landen of gebieden; verder een handleiding voor het catechetisch onderricht van het christenvolk, waarin gehandeld moet worden over de grondbeginselen en de opzet van dit onderricht en over de wijze, waarop de boeken over deze stof moeten worden geschreven. Bij het samenstellen van deze handelingen zal men eveneens rekening houden met de opmerkingen van de commissies en de vaders van het Concilie.

In de naam van de allerheiligste en onverdeelde Drie-eenheid, Vader, Zoon en Heilige Geest.

Het decreet over het pastorale ambt van de bisschoppen in de Kerk, dat in deze heilige en algemene Tweede Vaticaanse Synode, wettig bijeen, zo juist is voorgelezen, heeft de instemming van de Vaders.

En wij, krachtens het apostolisch gezag, door Christus aan ons verleend, geven, samen met de Concilievaders, in de Heilige Geest daaraan onze goedkeuring, bepalen het en stellen het vast, en wij beleven datgene, wat door de Synode is vastgesteld, tot Gods glorie te promulgeren.

Rome, bij Sint-Pieter, 28 oktober 1965

Ik, PAULUS, bisschop van de katholieke Kerk.

Hier volgen de handtekeningen van de Vaders.