Met het motu proprio 'Mysterii Paschalis[1322]' van 14 februari 1969 heeft paus Paulus VI de nieuwe regeling voor het liturgisch jaar en de nieuwe 'Algemene Romeinse Kalender[2722]', voorbereid door de Raad ter uitvoering van de constitutie over de heilige liturgie, goedgekeurd. vgl. Kath. Arch. 24 (1969),...vgl. Kath. Arch. 24 (1969), 612-615 Het betreffende document is getiteld: 'Calendarium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum'. Editio typica. Typis...Editio typica. Typis Polyglottis Vaticanis MCMLXIX. 177 blz. Ter documentatie volgt hieronder uit deze uitgave de letterlijke vertaling van 'Commentarius in annum liturgicum instauratum, in novum calendarium generale et in litanias sanctorum' Cura et studio 'Consilii ad...Cura et studio 'Consilii ad exsequendum constitutionem de sacra liturgia'), hoofdstuk. II, 1, 2A: 'Sancti qui graves historicas difficultates praebent' (blz. 68-69; waarin de zogenaamde 'afgevoerde' heiligen staan vermeld); en van 'Calendarium Romanum Generale' (blz. 23-32). Voorafgaand geven we de letterlijke vertaling van 'Le nouveau calendarium liturgique', de tekst die op de persconferentie van 9 mei aan de pers werd verstrekt. De nieuwe 'Algemene Romeinse Kalender[2722] zal - met een voorlopige aanpassing aan de nu nog in gebruik zijnde liturgische boeken volgens de 'Algemene kalender die voorlopig moet worden gebruikt totdat het volgens het decreet van het Heilig Tweede Vaticaans Concilie herziene brevier en missaal zijn gepromulgeerd' (blz. 40-49) - op 1 januari 1970 voor de Latijnse ritus van kracht worden.

Bron: Katholiek Archief 24e jarg nr 34 p. 799-805

De nieuwe liturgische kalender (perscommuniqué)

I.

• De algemene regeling van het liturgisch jaar ondergaat geen radicale structurele wijzigingen: de bestanddelen van iedere tijd heeft men eerder beter tot hun recht laten komen. De Advent kreeg een benadrukking van de blijde afwachting van de dubbele komst van Christus: die van het einde der tijden en de zeer nabije van Kerstmis; de eerste wordt vooral onderstreept in de eerste twee weken, de tweede in de dagen van 17-24 december.
• De Kersttijd, die eindigt op de zondag na de verschijning, laat enkele veranderingen zien: het feest van de heilige naam van Jezus is vervallen; men gedenke de naamgeving van Jezus op 1 januari, die werd 'plechtige feestdag van de heilige Maria, moeder van God'; het feest van de Heilige Familie is verplaatst naar de zondag in het octaaf van Kerstmis, terwijl op de zondag na de verschijning het feest van de Doop des Heren is bepaald.
• De tijd van Septuagesima is vervallen en de drie weken die deze beslaat, zijn opgenomen in de tijd 'per annum'. De Passietijd is eveneens vervallen, als naam, teneinde aan de Vastentijd zijn volledige eenheid te geven, zelfs in het woordgebruik. De eigen elementen blijven evenwel behouden zowel in de mis als in het officie.
• De Paastijd hervindt zijn vijftig dagen die uitlopen op Pinksteren: het octaaf ervan is dus afgeschaft, maar men laat de dagen tussen Hemelvaart en Pinksteren meer uitkomen als tijd van afwachting van de Heilige Geest.
• De 34 weken die geen deel uitmaken van deze karakteristieke tijden vormen de tijd die 'per annum' wordt genoemd; men vindt deze voor een gedeelte voor de Vastentijd en verder na Pinksteren. De formulieren zullen worden gebundeld in één band, die men zal gebruiken in de loop van deze twee perioden. Voor deze periode moet worden genoteerd, dat het feest van Christus Koning is verplaatst van de laatste zondag van oktober naar de laatste zondag van het liturgisch jaar.
• De onderdelen die het karakter van iedere tijd meer zullen aangeven, zullen vooral de Bijbellezingen zijn (bijvoorbeeld Jesaja voor de Adventtijd, de Handelingen van de Apostelen en het Evangelie van Johannes in de Paastijd, de Evangelies over de doop en de boete in de Vastentijd ... ) en de gebeden van de Mis, waarvan het aantal zodanig wordt vermeerderd, dat iedere dag van de Advent, de Vasten en de Paastijd zijn eigen gebeden zal hebben.

II.

• 1. De nieuwe liturgische kalender is geordend volgens de volgende princiepen:
  • a) Aan iedere heilige als dag van viering zijn (haar) 'dies natalis' teruggeven, dat wil zeggen, de dag van zijn (haar) dood. Dit kan worden verwezenlijkt dank zij de algemene herziening van de feesten die worden gehandhaafd.
  • b) Die heiligen kiezen die, zoals het Concilie[570] vraagt, van groter belang zijn voor geheel de Kerk, de anderen overlatend aan de plaatselijke; nationale, regionale of diocesane verering.
  • c) Er zorg voor te dragen, dat de nieuwe kalender de uitdrukking is van de universaliteit van de heiligheid, hetzij in tijd, hetzij in ruimte. Naast talrijke heiligen die hebben geleefd in de loop van de oudste periode of in de wereld van het Middellandse Zeegebied, zijn er heiligen geplaatst uit een meer recente periode (bijvoorbeeld de heilige Maria Goretti), of afkomstig uit andere delen van de wereld (zoals de martelaren van Nagasaki voor het Verre Oosten, die van Oeganda voor Afrika, de heilige Petrus Chanel voor Oceanië, de Canadese martelaren voor Noord-Amerika, de heilige Turibius en de heilige Martinus van Porres voor Zuid-Amerika, de heilige Columbanus en Ansgar voor de gebieden van Noord-Europa).
  • d) Verzorgde historische herziening van de fundamenten van elk feest en van de gegevens van iedere heilige.
  • e) 'Een geheel nieuw princiep is de facultatieve viering van een groot aantal heiligen die in de kalender zijn opgenomen. Veel van deze heiligen tenslotte, die eveneens de uitdrukking zijn van de voortdurende bloei van de heiligheid en die in sommige gebieden nog een sterke traditionele verering genieten, zijn in de kalender opgenomen, maar hun verering is niet verplichtend gesteld voor heel de Kerk. Onder dezen zijn bijvoorbeeld te noemen de heilige Georgius, Maria Goretti, de heilige Lodewijk van Frankrijk, de heilige Elisabeth van Portugal, de heilige Januarius, de heilige Nicolaas enz .... ).
• 2, Een algemene blik op de nieuwe kalender levert het volgende op:
  • a) Feesten des Heren: de feesten die traditioneel zijn, uitgezonderd die van de heilige naam van Jezus en van het Kostbaar Bloed.
  • b) Feesten van de heilige Maagd: behalve de voornaamste feesten (Hemelvaart, Onbevlekte Ontvangenis, Geboorte, Aankondiging, goddelijk Moederschap, presentatie van de Heer in de tempel, Visitatie) blijven verplichtend: Maria Koningin (22 augustus), O.L.V. van zeven smarten (15 september), van de Rozenkrans (7 oktober) en Presentatie (21 november). Zijn facultatief: Onze Lieve Vrouw van Lourdes (2 februari), van de berg KarmeI (16 juli), de toewijding van de basiliek van heilige Maria de Meerdere (5 augustus) en het feest van het onbevlekt hart van Maria (zaterdag na het feest van het Heilig Hart).
  • c) Van de heilige Jozef blijft verplichtend het feest van 19 maart; dat van de eerste mei is facultatief.
  • d) Feesten van de Engelen: men hergroepeert in een enkele viering de feesten van de engelen Michaël, Gabriël en Rafaël (29 september) en men handhaaft het feest van de Engelbewaarders (2 oktober).
  • e) Van de apostelen behoudt men de traditionele feesten. Van de heilige Petrus blijft, behalve het feest op 29 juni, slechts die van Petrus' Stoel (22 februari) en van de heilige Paulus die van de bekering (25 januari).
  • f) Wat de heiligen betreft die niet tot de voorgaande categorieën behoren, bevat de kalender 58 verplichte feesten en 92 facultatieve.
  • g) Een algemene blik op de verdeling van deze feesten op chronologisch en historisch plan: 64 behoren tot de tien eerste eeuwen, 79 tot de tien volgende. De eeuwen die het sterkst zijn vertegenwoordigd, zijn de 4e (25), de 12e (12), de 16e (17) en de 17e (17). Geografisch: 126 feesten betreffen- heiligen uit Europa, 8 uit Afrika, 14 uit Azië, 4 uit Noord-Amerika, 1 uit Oceanië.
• Men heeft dan totaal genomen een verlichting van het aantal heiligen die in de kalender blijven opgenomen, dank zij de verwijdering van bepaalde feesten om historische redenen, of dank zij het feit, dat andere vieringen louter lokaal of zelfs facultatief zijn, en terzelfder tijd een meer algemene vertegenwoordiging, die beter beantwoordt aan de tegenwoordige verbreiding van de Kerk.
• Heiligen die ernstige historische moeilijkheden geven
  • Grotere moeilijkheden leveren: hl. Paulus, kluizenaar (15 jan.), hl. Maurus (15 jan.), hl. Martina (30 jan.), hl. Domitilla (12 mei), hl. Bonifatius van Tarsus (14 mei), hl. Venantius (18 mei), hl. Pudentiana. (19 mei), hl. Modestus en Crescentia (15 juni), hl. Joannes en Paulus (26 juni), hl. Alexius (17 juli), hl. Symforosa en zonen (18 juli), hl. Margarita (20 juli), hl. Christoforus (25 juli), hl. Susanna (11 aug.), hl. Hippolytus (22 aug.), twaalf hl. broeders (1 sept.), hl. Lucia en Geminianus (16 sept.), hl. Eustachius en gezellen (20 sept.), hl. Thecla (23 sept.), hl. Cyprianus en Justina (26 sept.), hl. Placidus en gezellen (5 okt.), hl. Tryfon, Bacchus en Apuleius (8 okt.), hl. Ursula en gezellinnen (21 okt.), hl. Respicius en Nymfa (10 nov.), hl. Felix van Valois (20 nov.), hl. Cecilia (22 nov.), hl. Catharina (25 nov.), hl. Bibiana (2 dec.), hl. Barbara (4 dec.).
  • Ofschoon de hagiografen niet kunnen bevestigen, dat deze heiligen niet hebben bestaan, kunnen ze in feite niet de historische fundamenten van hun verering aangeven, zoals gemakkelijk kan worden begrepen uit de gegevens in de bekende werken die over iedere heilige afzonderlijk zijn verzameld. De namen derhalve van deze heiligen, met uitzondering van de naam van de hl. Cecilia, worden in de nieuwe kalender niet meer gehandhaafd.
  • Over de hl. Cecilia bestaan er niet weinig historische moeilijkheden. 'De Depositio Martyrum, de Carthaagse kalender, Damasus, Prudeatius, Ambrosius kennen Cecilia niet. Een ding staat genoegzaam vast, dat namelijk te Rome de naam Cecilia heeft bestaan, welke tegen het einde van de Ve eeuw reeds op monumenten wordt aangetroffen, en dat onder dezelfde naam het reeds rond het midden van de Vle eeuw gewoonte was op 22 november het feest van de hl. Cecilia te vieren'. H. Delehaye, Commentarius...H. Delehaye, Commentarius perpetuus in Martyrologium hieronymianum, blz. 613 Vanwege de volksdevotie heeft zij daarom haar plaats in de kalender behouden.

Algemene Romeinse Kalender

Januari

Februari

Maart

April

Mei

Juni

Juli

Augustus

September

Oktober

November

December