Onze dialoog met de Orthodoxe Kerk was en is bijzonder vruchtbaar

De liturgische herdenking van de apostel Andreas, patroon van het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel, biedt mij een passende gelegenheid om namens de gehele Katholieke Kerk en in mijn eigen naam mijn welgemeende beste wensen over te brengen aan Uwe Heiligheid, aan de leden van de Heilige Synode, aan de geestelijkheid, aan de monniken en aan alle gelovigen die bijeen zijn in de Patriarchale kathedraal van Sint Joris in Phanar. Ook stuur ik de verzekering van mijn vurige gebeden dat God de Vader, bron van elke gave, u overvloedige hemelse zegeningen zal schenken op voorspraak van de heilige Andreas, de eerste onder de geroepenen en de broer van de heilige Petrus. De delegatie die ik ook dit jaar opnieuw stuurde, toont de broederlijke genegenheid en het diepe respect dat ik blijf houden voor Uwe Heiligheid en voor de Kerk die aan uw pastorale zorg is toevertrouwd.

Een paar dagen geleden, op 21 november, was het zestig jaar geleden dat het Decreet Unitatis Redintegratio[618] werd afgekondigd, waarmee de katholieke kerk officieel toetrad tot de oecumenische beweging. Dit belangrijke document van het Tweede Vaticaans Concilie opende de weg voor de dialoog met andere Kerken. Onze dialoog met de Orthodoxe Kerk was en is bijzonder vruchtbaar. De eerste van de verkregen vruchten is zeker de hernieuwde broederschap die we vandaag met bijzondere intensiteit ervaren, en hiervoor dank ik God de Almachtige Vader. Maar wat Unitatis Redintegratio[618] uiteenzet als het uiteindelijke doel van de dialoog, volledige gemeenschap onder alle Christenen, delend in de ene eucharistische kelk, is zelfs met onze orthodoxe broeders en zusters nog niet gerealiseerd. Dit is niet verwonderlijk, want verdeeldheid die een millennium teruggaat, kan niet binnen een paar decennia worden opgelost. Tegelijkertijd heeft, zoals sommige theologen beweren, het doel van het herstel van volledige gemeenschap een onmiskenbare eschatologische dimensie in zoverre de weg naar eenheid samenvalt met die van het heil dat al gegeven is in Jezus Christus, waaraan de Kerk pas aan het einde der tijden volledig zal deelnemen. Dit wil niet zeggen dat wij het uiteindelijke doel waarnaar wij allen verlangen uit het oog moeten verliezen, noch mogen wij de hoop verliezen dat deze eenheid in de loop van de geschiedenis en binnen een redelijke tijd kan worden bereikt. Katholieken en Orthodoxen moeten nooit ophouden te bidden en samen te werken om ons gereed te maken het goddelijke geschenk van eenheid te aanvaarden.

De onomkeerbare toewijding van de Katholieke Kerk aan de weg van de dialoog werd opnieuw bevestigd door de recente Gewone Algemene Vergadering van de Bisschoppensynode[d:508], die van 2 tot 27 oktober 2024 in het Vaticaan werd gehouden. De impuls voor een hernieuwde uitoefening van de synodaliteit in de Katholieke Kerk zal zeker de betrekkingen bevorderen tussen de Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk, die deze constitutieve kerkelijke dimensie altijd levend heeft gehouden. Afgezien van de concrete besluiten die uit het werk van de Vergadering zullen voortvloeien, werd er tijdens deze dagen een sfeer van authentieke en openhartige dialoog ervaren. In een wereld die verscheurd wordt door oppositie en polarisatie waren de deelnemers aan de Vergadering, ondanks hun zeer verschillende achtergronden, in staat naar elkaar te luisteren zonder te oordelen of te veroordelen. Luisteren zonder te veroordelen zou ook de manier moeten zijn waarop Katholieken en Orthodoxen hun reis naar eenheid voortzetten. Ik ben vooral blij dat vertegenwoordigers van andere Kerken, waaronder metropoliet Job van Pisidië, een afgevaardigde van de Oecumenische Patriarch van Constantinopel, actief deelnamen aan het synodale proces. Zijn aanwezigheid en ijverige werk was voor iedereen verrijkend en een tastbaar teken van de aandacht en steun die u altijd aan het synodaalproces hebt gegeven.

Uwe Heiligheid, de nu naderende 1700ste verjaardag van het Eerste Oecumenische Concilie van Nicea[d:222] zal een nieuwe gelegenheid zijn om te getuigen van de groeiende gemeenschap die al bestaat tussen allen die gedoopt zijn in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Ik heb al verschillende keren mijn verlangen geuit om deze gebeurtenis samen met u te kunnen vieren, en ik dank oprecht allen die al begonnen zijn met hun werk om dat mogelijk te maken. Deze verjaardag betreft niet alleen de oude Zieners die actief deelnamen aan het Concilie, maar alle Christenen die hun geloof blijven belijden in de woorden van de geloofsbelijdenis van Nicea en Constantinopel[66]. De herinnering aan deze belangrijke gebeurtenis zal de reeds bestaande banden zeker versterken en alle Kerken aanmoedigen tot een hernieuwd getuigenis in de wereld van vandaag. De broederschap die Christenen beleven en het getuigenis dat ze afleggen zal ook een boodschap zijn voor onze wereld die geteisterd wordt door oorlog en geweld. In dit verband sluit ik mij graag aan bij uw gebed voor vrede in Oekraïne, Palestina, Israël en Libanon, en in al die regio's waar gevochten wordt om wat ik vaak een "wereldoorlog in stukjes" heb genoemd.

Met deze gevoelens hernieuw ik mijn hartelijke gelukwensen aan Uwe Heiligheid. U toevertrouwend aan de voorspraak van de heilige Broeders Petrus en Andreas, omhels ik u broederlijk in Christus onze Heer.