Inhoudsopgave
- Inhoud
Het christelijk mensbeeld - een ongepubliceerd werk van Benedictus XVI-Ratzinger "emeritus"
Presentatie van de tekst door Sandro Magister: De hieronder weergegeven ongepubliceerde tekst is het laatste deel van een van de eigenhandige geschriften die Joseph Ratzinger / Benedictus XVI pas na zijn dood gepubliceerd wilde hebben. Hij schreef het tussen Kerstmis en Driekoningen van de winter van 2019-2020, en overhandigde het op 9 januari aan Don Livio Melina, samen met José Granados redacteur van de bundel "De waarheid van de liefde. Contouren van een weg”, nu in de boekwinkels van de uitgeverij Cantagalli, die het voor het eerst integraal uitgeeft.
Maar laten we het woord aan wijlen de paus. Wat volgt is het laatste deel van de twaalf handgeschreven pagina's van zijn bijdrage aan het “Veritas amoris” project.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
1
Het christelijk mensbeeld
door Joseph Ratzinger / Benedictus XVI
De sfeer die zich na Vaticanum II in het katholieke christendom wijd verspreidde, werd aanvankelijk eenzijdig opgevat als het afbreken van de muren, als het "neerhalen van de bastions", zodat in sommige kringen zelfs het einde van het katholicisme werd gevreesd, of beter gezegd met vreugde werd verwacht.
Referenties naar alinea 1: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
2
De ferme vastberadenheid van Paulus VI en de even duidelijke, maar vreugdevol openhartige vastberadenheid van Johannes Paulus II waren in staat om de Kerk –menselijkerwijs gesproken– opnieuw haar eigen ruimte in de daaropvolgende geschiedenis te verzekeren. Toen Johannes Paulus II, die uit een door het marxisme gedomineerd land kwam, tot paus werd gekozen, waren er zeker kringen die meenden dat een paus die uit een socialistisch land kwam noodzakelijkerwijs een socialistische paus moest zijn en dat hij daarom verzoening in de wereld zou brengen als "reductio ad unum" van het christendom en het marxisme. De dwaasheid van dit standpunt werd echter al snel duidelijk zodra men inzag dat een paus die uit een socialistische wereld kwam heel goed op de hoogte was van de onrechtvaardigheid ervan en zo kon bijdragen aan het verrassende keerpunt dat in 1989 plaatsvond met het einde van de marxistische regering in Rusland.
Referenties naar alinea 2: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
3
Het wordt echter steeds duidelijker dat de ondergang van de marxistische regimes verre van de geestelijke overwinning van het christendom heeft betekend. Radicale wereldsheid ontpopt zich echter steeds meer als de authentieke dominante visie die het christendom steeds meer berooft van levensruimte.
Referenties naar alinea 3: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
4
Vanaf aanvang begint de moderniteit met het beroep op de vrijheid van de mens: sinds Luthers nadruk op de vrijheid van de christen en sinds het humanisme van Erasmus van Rotterdam. Maar pas op het historische moment, geschokt door twee wereldoorlogen, waarbij het marxisme en het liberalisme dramatisch extremer werden, kwamen er twee nieuwe stromingen in beweging die het idee van vrijheid leidden tot een radicaliteit die voorheen niet voor te stellen was.
Referenties naar alinea 4: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
5
In feite wordt nu ontkend dat de mens, als vrij wezen, op de een of andere manier verbonden is met een natuur die de ruimte van zijn vrijheid bepaalt. De mens heeft geen natuur meer, maar "maakt" zichzelf. Er is niet langer een natuur van de mens: hij beslist zelf wat hij is, man of vrouw. Het is de mens zelf die de mens voortbrengt en zo beslist over het lot van een wezen dat niet langer uit de handen van een scheppende God komt, maar uit het laboratorium van menselijke uitvindingen. De afschaffing van de Schepper, evenals de afschaffing van de mens, wordt daarom de authentieke bedreiging voor het geloof. Dit is de grote taak waarvoor de theologie heden staat. Zij zal deze alleen kunnen voltooien als het voorbeeld van het christelijk leven sterker is dan de kracht van de ontkenningen die ons omringen en die een valse vrijheid beloven.
Referenties naar alinea 5: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
6
Het besef van de onmogelijkheid om een probleem van deze orde van grootte op een puur theoretisch niveau op te lossen, ontslaat ons er zeker niet van om ook op het niveau van het denken een oplossing voor te stellen.
Referenties naar alinea 6: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
7
Natuur en vrijheid lijken op het eerste gezicht onverenigbaar tegengesteld: en toch is de natuur van de mens gedacht, dat wil zeggen, zij is schepping, en als zodanig is zij niet eenvoudigweg een werkelijkheid zonder geest, maar draagt zij zelf de "Logos" in zich. De Kerkvaders –in het bijzonder Athanasius van Alexandrië– vatten de schepping op als het naast elkaar bestaan van de ongeschapen "sapientia" en de geschapen "sapientia". Hier raken we aan het mysterie van Jezus Christus, die geschapen en ongeschapen wijsheid in zichzelf verenigt en ons als vleesgeworden wijsheid oproept om samen met Hem te zijn.
Referenties naar alinea 7: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
9
Aan de ene kant wordt ons verteld dat de mens, de mens Adam, de geschiedenis vanaf het begin slecht begon, zodat de geschiedenis de mens, de menselijkheid van elke persoon, nu een verkeerd origineel gekregen geeft. "Erfzonde" betekent dat elke handeling bij voorbaat op een verkeerd spoor wordt gezet.
Referenties naar alinea 9: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
10
Hieraan wordt echter de figuur toegevoegd van Jezus Christus, de nieuwe Adam, die de losprijs voor ons allen tevoren heeft betaald en daarmee een nieuw begin in de geschiedenis heeft gelegd. Dit betekent dat de "natuur" van de mens aan de ene kant ziek is en correctie behoeft ("spoliata et vulnerata"). Dit plaatst haar in contrast met de geest, met de vrijheid, zoals wij voortdurend ervaren. Maar in algemene termen is ze ook al verlost. En dit in een tweeledige zin: omdat er over het algemeen al veel is gedaan voor alle zonden en omdat tegelijkertijd deze correctie altijd aan ieder kan worden teruggeschonken in het sacrament van de vergeving. Aan de ene kant is de geschiedenis van de mens een geschiedenis van steeds nieuwe zonden, aan de andere kant staat genezing altijd weer klaar. De mens is een zijnde dat genezing en vergeving nodig heeft. Het maakt deel uit van de kern van het christelijke mensbeeld dat deze vergeving bestaat als een realiteit en niet alleen als een mooie droom. Hier vindt de leer van de sacramenten haar rechtmatige plaats. De noodzaak van het Doopsel en de Boete, de Eucharistie en het Priesterschap, evenals het sacrament van het Huwelijk, wordt duidelijk.
Referenties naar alinea 10: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
11
Vanaf hier kan de kwestie van het christelijke mensbeeld concreet worden benaderd. In de eerste plaats is de observatie van de heilige Franciscus van Sales belangrijk: "het" christelijk mensbeeld bestaat niet, maar er zijn vele mogelijkheden en wegen waarop het mensbeeld zich aandient: van Petrus tot Paulus, van Franciscus tot Thomas van Aquino, van broeder Konrad tot kardinaal Newman, enzovoort. Waar onmiskenbaar een bepaald accent aanwezig is dat spreekt ten gunste van een voorliefde voor de "geringen".
Referenties naar alinea 11: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
12
Uiteraard moet ook de wisselwerking tussen "Torah" en Bergrede, waarover ik iets heb gezegd in mijn boek over Jezus, in deze context worden beschouwd.
*
Noot van Sandro Magister
Het boek waarnaar Ratzinger in deze laatste twee regels verwijst, is het eerste deel van zijn trilogie over "Jezus van Nazareth", gepubliceerd in het voorjaar van 2007.
In het vierde hoofdstuk van het boek, gewijd aan de Bergrede, verschijnt Jezus als de "nieuwe Mozes" die de "Torah", de wet, tot voltooiing brengt. De Zaligsprekingen zijn de hoekstenen van de nieuwe wet en tegelijkertijd een zelfportret van Jezus. De wet is Hij zelf: "Dit is het punt dat een beslissing vereist en daarom is het het punt dat naar het kruis en de verrijzenis leidt."
In ditzelfde hoofdstuk zijn vijftien pagina's gewijd aan een vergelijking met de Amerikaanse rabbijn Jacob Neusner, die zich in een eerder boek uit 1993 verbeeldde dat ook hij tot de toehoorders van de Bergrede had behoord, maar dat hij niet in Jezus had geloofd, trouw blijvend aan wat hij het "eeuwige Israël" noemde.
Neusner gaf commentaar op het boek van Benedictus XVI in de “Jerusalem Post” van 29 mei 2007. In een "overwegen met de paus", dat nog steeds een van de hoogste momenten van dialoog tussen joden en christenen blijft.
Referenties naar alinea 12: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
https://rkdocumenten.nl/toondocument/9377-het-christelijk-mensbeeld-nl
Naar de oude site