Johannes Paulus II: Priester, rots in het geloof, en mysticus

Dierbare broeders en zusters!

Dezer dagen is in de Kerk en in de wereld de herinnering bijzonder levendig aan de Dienaar Gods Johannes Paulus II naar aanleiding van de eerste jaargetijde van zijn sterfdag. Met de Maria-wake van gisterenavond hebben we het exacte moment herleefd waarop een jaar geleden zijn godvruchtig heengaan heeft plaatsgevonden, terwijl we vandaag weer op ditzelfde Sint Pietersplein bijeenzijn om het eucharistisch offer op te dragen tot intentie van zijn uitverkoren ziel.

Met genegenheid begroet ik naast de Kardinalen, de bisschoppen, de priesters en de religieuzen, ook de talrijke pelgrims die van zoveel kanten gekomen zijn, speciaal die uit Polen, om getuigenis af te leggen van hun achting, hun liefde en hun diepe erkentelijkheid jegens hem. We willen voor deze geliefde Paus bidden, terwijl we ons laten verlichten door het Woord van God dat we zojuist hebben beluisterd.

In de eerste lezing, ontleend aan het Boek Wijsheid, werden wij eraan herinnerd wat de uiteindelijke bestemming is van de rechtvaardigen: een bestemming van overvloedig geluk, dat mateloos al het lijden en de beproevingen vergoedt die men tijdens het leven heeft doorstaan. “God heeft hen op de proef gesteld - zegt de gewijde schrijver - en bevonden dat zij Hem waardig zijn. Als goud in de smeltkroes heeft Hij hen gekeurd; als een brandoffer heeft Hij hen aanvaard” (Wijsh. 3, 5-6)[b:Wijsh. 3, 5-6]. De uitdrukking “brandoffer” verwijst naar het offerritueel waarbij het slachtoffer geheel werd verbrand, verteerd door het vuur; daardoor was het een teken van totale offergave aan God.



Deze bijbelse uitdrukking doet ons denken aan de zending van Johannes Paulus II, die zijn leven gegeven heeft aan God en aan de Kerk en die de offerdimensie van zijn priesterschap met name beleefde in de Eucharistie. Onder de aanroepingen die hem dierbaar waren, was er een die ontleend was aan de “litanie van Jezus, Priester en Slachtoffer”, die hij aan het einde van het boek “Geschenk en geheim” heeft willen plaatsen, dat verscheen bij gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van zijn priesterschap: “Iesu, Pontifex qui tradidisti temetipsum Deo oblationem et hostiam - Jezus, Hogepriester, die Uzelf aan God gegeven hebt als gave en offergave, ontferm U over ons”. Hoe vaak heeft hij deze aanroeping herhaald! Zij brengt het priesterlijk karakter van heel zijn leven goed tot uitdrukking. Nooit heeft Hij een geheim gemaakt van zijn verlangen steeds meer één te worden met Christus als Priester, door middel van zijn eucharistisch Offer, bron van zijn onvermoeibare apostolische toewijding.

Aan de basis van deze totale gave van zichzelf stond uiteraard het geloof. In de tweede lezing, die we zojuist beluisterd hebben, gebruikt ook Petrus het beeld van het goud dat in het vuur gelouterd wordt en past het toe op het geloof (1 Pt. 1, 7)[[b:1 Pt. 1, 7]]. Inderdaad wordt in de moeilijkheden van het leven vooral de deugdelijkheid van het geloof getoetst en geverifieerd: of het degelijk is, zuiver en in overeenstemming met het leven. Welnu, de betreurde Paus, die God had begiftigd met allerlei menselijke en geestelijke gaven is, toen hij door de smeltkroes ging van apostolische vermoeienissen en ziekte, steeds meer een “rots” gebleken in het geloof.

Wie in de gelegenheid geweest is om hem dikwijls van nabij mee te maken, heeft dat zuivere en krachtige geloof om zo te zeggen met de hand kunnen aanraken. Heeft het indruk gemaakt op de kring van medewerkers, het heeft zeker ook gedurende een lang Pontificaat in stijgende mate zijn weldadige invloed verspreid in heel de Kerk, wat tot een hoogtepunt is gekomen in de laatste maanden en dagen van zijn leven. Een overtuigd, sterk en authentiek geloof, vrij van angsten en compromissen, dat het hart van zoveel mensen aangestoken heeft, wat ook te danken was aan de talrijke apostolische pelgrimstochten naar alle delen van de wereld, en vooral te danken aan die laatste “reis”, die zijn doodstrijd en zijn sterven geweest zijn.

De bladzijde uit het Evangelie die is voorgelezen; helpt ons een ander aspect te begrijpen van zijn menselijke en religieuze persoonlijkheid. Wij zouden kunnen zeggen dat hij, Opvolger van Petrus, onder de apostelen op een bijzondere manier Johannes heeft nagevolgd, “de geliefde leerling”, die naast Maria onder het kruis bleef, op het uur van de verlatenheid en het sterven van de Verlosser. Toen Hij ze daar dichtbij zag - vertelt de evangelist - vertrouwde Jezus de een aan de ander toe: “Vrouw, ziedaar uw zoon!... Ziedaar uw moeder” (Joh. 19, 26-27)[b:Joh. 19, 26-27]. Deze woorden van de stervende Heer waren Johannes Paulus II bijzonder dierbaar.

Zoals de apostel en evangelist zo besloot ook hij Maria bij zich in huis te nemen: “et ex illa hora accepit eam discipulus in sua - van dat ogenblik af nam de leerling haar bij zich in huis” (Joh. 19, 26-27)[b:Joh. 19, 26-27]. De uitdrukking “accepit eam in sua - nam haar bij zich in huis” is heel compact: zij duidt op de beslissing van Johannes om Maria deelgenoot te maken van zijn leven, zozeer dat hij de ervaring opdeed dat wie zijn hart opent voor Maria, in werkelijkheid door Haar ontvangen wordt en de Hare wordt. Het motto dat getekend staat in het wapen van het pontificaat van paus Johannes Paulus II, Totus tuus, is een goede samenvatting van deze geestelijke en mystieke ervaring in een leven dat door Maria geheel op Christus gericht is: “ad Iesum per Mariam” - door Maria tot Jezus.

Dierbare broeders en zusters,

met ontroering denken wij vanavond aan de dood van onze geliefde Paus, maar tegelijkertijd wordt ons hart ertoe gedreven om vooruit te kijken. We horen in ons hart weer zijn herhaalde uitnodiging klinken om zonder vrees voorwaarts te gaan op de weg van de trouw aan het Evangelie, om de herauten en getuigen te zijn van Christus in het derde millennium. Zijn onophoudelijke aansporingen komen ons weer voor de geest om edelmoedig samen te werken aan de verwezenlijking van een meer rechtvaardige en solidaire mensheid, om bewerkers te zijn van vrede en bouwers van hoop. Moge onze blik steeds gericht zijn op Christus: “dezelfde, gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid” (Hebr. 13, 8)[b:Hebr. 13, 8], die zijn Kerk leidt met vaste hand.



Wij hebben in zijn liefde geloofd, en het is de ontmoeting met Hem die “aan ons leven een nieuwe horizon en daarmee zijn definitieve richting geeft” vgl: Deus Caritas Est, 1[[[715|1]]]. De kracht van de Geest van Jezus moge voor allen, dierbare broeders en zusters, net zoals voor Paus Johannes Paulus II, een bron zijn van vrede en vreugde. En moge de Maagd Maria, de Moeder van de Kerk, ons helpen om net zoals hij onder alle omstandigheden onvermoeibare apostelen te zijn van haar goddelijke Zoon, en profeten van zijn barmhartige liefde.

Amen.