Siamo Lieti

1 De betekenis en verantwoordelijkheid van de censoren
Met vreugde en met de grootste hartelijkheid heten wij u welkom, beminde zonen, die belast zijt met het censureren van boeken en die uw congres hebt willen besluiten met deze bijeenkomst te Rome. Wij begroeten in u een uitgelezen groep van ijverige priesters, aan wie een zeer delicate taak is toevertrouwd en die u daarom wilt onderscheiden door een gelukkige combinatie van beproefde deugden. Niet voor niets schrijft het kerkelijk wetboek voor, dat gij moet zijn: aetate, eruditione, prudentia commendati, d.i. dat gij als kenmerken moet hebben rijpe leeftijd, wetenschap en voorzichtigheid. § 3[[2620|(1393)]] Deze definitie is voor ons een reden om u onze hoge waardering te betuigen.

Gij verricht op het gebied van de literatuur een geduldige, stille en weloverwogen arbeid tot hulp en in afhankelijkheid van uw ordinarissen, die op de eerste plaats in geweten verantwoordelijk zijn voor het bewaren, verdedigen en verbreiden van de zuivere leer. Dit werk heeft in feite tot doel het ontdekken van de echte menselijke en christelijke waarden en het beslist en loyaal bestrijden van dwalingen en van schadelijke opvattingen.

Uw arbeid brengt voor u grote inspanning en voortdurende zorgen mee; niet alleen, omdat hij het offer vraagt van uw tijd en veel van uw fysieke krachten eist, maar vooral, omdat er een zware verantwoordelijkheid op rust die een voortdurende en sterke prikkel voor u is, bij de gedachte aan de velen, die zich in geweten verlaten op het oordeel van de kerkelijke overheid, om daarin een morele norm te vinden en een veilige maatstaf, waaraan zij zich kunnen houden. Uw taak is in dit opzicht van de grootste betekenis, omdat gij daardoor deelt in de moederlijke zorg van de Kerk bij het leiden en onderrichten van haar kinderen in de kennis van de waarheid en bij hun bescherming tegen alle gevaren.

Reeds onze voorganger Pius XII z.g. heeft bij de audiëntie van Februari 1956 voor de geestelijken, die belast waren met het censureren van boeken, hun positie als medewerkers van de Kerk in opus ministerii: voor het werk der bediening (Ef. 4, 11)[b:Ef. 4, 11] omschreven met de volgende woorden: „in ieder van u zien wij een krachtige en trouwe medewerker in ons herderlijk ambt" .3 Deze woorden gelden des te meer van u, die waardevolle werktuigen en getrouwe medewerkers moet zijn van uw ordinarissen en dus van de kerkelijke overheid, in dienst van de waarheid, voor het behoud van het erfgoed van geloof en zeden, dat ongeschonden aan de toekomstige geslachten moet worden doorgegeven.

Op het terrein van uw activiteit heeft zich de laatste jaren een voortdurende ontwikkeling voorgedaan, waar men met rustige waardering tegenover kan staan, al is men ook verplicht, te wijzen op de fouten, die hier gemaakt kunnen worden.

2 Gezond realisme en apostolisch élan
Beminde zonen! Wat is uw plicht in een situatie als deze, waarin licht en schaduw zo scherp tegenover elkaar staan? Wij kennen heel goed de moeilijkheden, die u bij uw werk zo dikwijls in de war kunnen brengen of ontmoedigen. Maar, is het van de ene kant voor u gevaarlijk, u door de minder aangename aspecten te laten neerslaan, het zou van de andere kant niet minder nadelig zijn, u over te geven aan een gemakkelijk optimisme, dat zou kunnen voeren tot gevaarlijk toegeven en gevaarlijke compromissen, met het risico, dat gij schade berokkent aan het heilig erfgoed van de leer en aan de zielen van de gelovigen.

Gij moet dus een gezond realisme bezitten, dat de toestand van de menselijke natuur, die door de erfzonde gewond is, niet vergeet. Maar dit moet gepaard gaan met apostolisch élan, ingegeven door oprechte ijver, waarbij gij het woord van de goddelijke Verlosser voor ogen moet houden: „Een geknakt riet zal Hij niet breken en een smeulende vlaspit niet doven, voordat Hij Gods Wet ter overwinning heeft gevoerd." (Mt. 12, 20)[b:Mt. 12, 20] (Jes. 42, 3)[[b:Jes. 42, 3]]

3 Juiste evenwichtigheid
De kerkelijke censor mag zich daarom niet laten verleiden tot een onverbiddelijke strengheid, die neerslaat, maar niet opbouwt, ontmoedigt, maar niet opwekt, bedroeft, maar niet tot berouw voert. Ook moet hij een te gemakkelijk en overijld oordeel vermijden, opdat zijn werk altijd gekenmerkt wordt door intelligentie, fijn aanvoelen en doorzicht, in het duidelijk besef van zijn taak, om zo de kerkelijke overheid trouw te dienen. In verband hiermee willen wij u herinneren aan de aangehaalde canon, die van de kerkelijke censoren verlangt, dat „zij bij het goed- en afkeuren van bepaalde opvattingen de veilige middenweg volgen". Uw werk zal dus voortdurend geïnspireerd moeten zijn door een gezonde evenwichtigheid om vastberaden en met goedheid de wegen van de rechtvaardigheid te tonen.

4 Een motto
Deze kwaliteiten kan men samenvatten in een 9 motto, dat aan verschillende auteurs wordt toegeschreven, maar dat daarom niet minder kostbaar en nuttig is. Wij hebben het vermeld in onze eerste encycliek en wij menen, dat het zich zeer goed laat toepassen ook op uw arbeid: in necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas: eenheid in het noodzakelijke, vrijheid in wat niet zeker is, en in alles de liefde.

5 Eenheid in het noodzakelijke
Deze eenheid wortelt in de onschendbare heiligheid van het geloof, dat men moet beschermen en verdedigen tegen elke wisselende mode van de tijd en tegen elke onbetrouwbare schommeling van het denken. Ze is daarom een waarborg voor orde en zekerheid, maar schenkt tevens aan onze initiatieven een wonderbare en onweerstaanbare kracht.

In het bewustzijn van deze plicht tot eenheid, moet de kerkelijke censor op de eerste plaats, voor zover mogelijk, een gedegen kennis bezitten van de katholieke theologie en moraal, van de patristiek en de kerkelijke traditie en van de leer van de pausen, en hij moet zich consequent daaraan houden bij de toepassing ervan op concrete gevallen, met ernst, zelfbeheersing en nauwgezetheid, en wel met het oog op het algemeen welzijn. Zo zal men een verschil in beoordeling voorkomen, dat aanleiding zou kunnen geven tot gevaarlijke verwarring en twijfels.

6 Vrijheid in wat niet zeker is
Wat de genoemde vrijheid betreft, deze verlaat zich op het geweten en het gezond verstand van de censor, op zijn rijpheid van oordeel en op zijn snel doorzicht. Op een zo gevarieerd en rekbaar terrein als de culturele en literaire productie, waar zich, in het schitterend kleed van de artistieke vorm, de meest verscheidene en onvoorziene gevallen van het menselijk bestaan voordoen, is het van groot belang, zich gemakkelijk te kunnen bewegen, niet alleen om de positieve aspecten te onderkennen en de negatieve te signaleren, maar ook om zich verstandig te oriënteren bij het onderzoek van datgene, wat inzake de leer en de moraal niet zo scherp is omschreven.

7 In alles de liefde
Tenslotte en boven alles de liefde, de koningin der deugden, waarin heel de leer en de vervulling van de Wet ligt opgesloten. (Rom. 13, 8)[[b:Rom. 13, 8]] Ze bewaart het oordeel voor het gevaar van koelheid en minachting, en ze tempert de eventuele hardheid ervan door de milde zachtheid, waarmede ze de mens bezielt. Ook voor uw werk gelden dus ten volle de kenmerken, die St. Paulus in zijn onsterfelijk loflied aan deze deugd toekent: „de liefde is lankmoedig en goedertieren; de liefde is niet afgunstig, zij praalt niet, zij beeldt zich niets in..., zij laat zich niet kwaad maken en rekent het kwade niet aan. Zij verheugt zich niet over onrecht, maar vindt haar vreugde in de waarheid." (1 Kor. 13, 4-6)[b:1 Kor. 13, 4-6] De liefde, waardoor gij u laat inspireren, zal zeker uw liefde voor de waarheid niet verzwakken; en zo kan de aansporing van St. Paulus: Veritatem facientes in caritate: zich in liefde aan de waarheid houden (Ef. 4, 15)[b:Ef. 4, 15] u ook hier een veilige gids zijn.

Dit, beminde zonen, zijn de gedachten en aansporingen, die deze audiëntie bij ons heeft gewekt en die wij u met alle eenvoud hebben willen voorhouden. Wij zijn er zeker van, dat gij ze reeds volgt en dat gij, gesterkt in uw goede voornemens, daaruit nieuwe kracht zult putten om met kalmte en voorzichtigheid uw moeilijke en delicate taak te blijven vervullen.

Ons gebed begeleidt u onophoudelijk, en wij smeken Gods overvloedig en voortdurend licht af over uw geest en over uw moeitevolle arbeid. En met de wens, dat uw congres alle gewenste resultaten moge opleveren voor uw toekomstige activiteit, schenken wij u, als onderpand van Gods genaden, de gunst van onze vaderlijke apostolische zegen.