Voor het feest van de heilige Apostelen Petrus en Paulus

I.
Al onze heilige feesten, zeer geliefden, zijn ongetwijfeld gemeengoed van de gehele wereld en de liefde voor het éne geloof vereist, dat alles, wat als heilsdaad voor de redding van allen herdacht wordt, overal met een gemeenschappelijke vreugde gevierd wordt. Maar toch moet het feest van heden, afgezien nog van den eerbied, waarop het over de gehele aarde aanspraak kan maken, geheel in het bijzonder door de vreugde van onze eigen stad geëerd worden, opdat daar, waar het afsterven van de belangrijkste Apostelen met roem omgeven is, ook op den dag van hun marteldood de grootste blijdschap heerse. Dit zijn immers de mannen, die het Evangelie van Christus in u, Rome, hebben doen stralen; en gij, die de leermeesteres der dwaling waart, zijt een leerlinge der waarheid geworden. Dit zijn uw heilige Vaderen en ware herders, die u ter inlijving in het hemelrijk op een veel voortreffelijker en veel gelukkiger wijze gesticht hebben, dan diegenen door wier ijver de eerste fundamenten van uw muren gelegd zijn: Romulus en Remus. Romulus...Romulus en Remus. Romulus vermoordde zijn broer bij de bouw van de stadsmuren. want een van dezen, die u zijn naam gegeven heeft, heeft u door zijn broedermoord geschandvlekt. Zij, de Apostelen, zijn het, die u tot deze eer hebben opgevoerd, dat gij een heilig geslacht, een uitverkoren volk, een priesterlijke en koninklijke stad en door den heiligen zetel van den zaligen Petrus de hoofdstad van het aardrijk geworden zijt en een uitgestrekter heerschappij uitoefent door uw goddelijke religie dan door uw wereldse overheersing. Hoewel gij immers, groot geworden door uw vele overwinningen, uw opperheerschappij over land en zee hebt uitgestrekt, heeft de moeizame oorlogvoering toch minder aan u onderworpen dan de christelijke vrede.

II.
Want de goede, rechtvaardige en almachtige God, Die Zijn barmhartigheid nooit aan het mensdom geweigerd heeft en Die alle stervelingen tot hun aller welzijn door Zijn overvloedige weldaden onderricht heeft, opdat zij Hem zouden kennen, heeft Zich door een nog geheimvoller raadsbesluit en een nog grotere lief de ontfermd over de vrijwillige blindheid der dwalenden en over hun naar nog groter kwaad geneigde boosheid, door Zijn Woord te zenden, Dat aan Hem gelijk en medeêeuwig met Hem is. Toen Dit mens geworden is, heeft Het de goddelijke natuur op zulk een wijze met de menselijke natuur verenigd, dat Zijn nederbuiging naar het allergeringste, ónze opheffing zou zijn tot het allerhoogste. Opdat de werking van deze onuitsprekelijke genade zich zou kunnen uitstrekken over de gehele wereld, heeft de goddelijke Voorzienigheid het Romeinse rijk voorbereid, dat al groeiend zijn grenzen zover heeft uitgestrekt, dat alle wijd en zijd bestaande volkeren zijn naburen en grensgebieden geworden zijn. Want het was het meest in harmonie met het door God verordende werk, dat veel koninkrijken in één groot rijk verenigd werden en de voor allen bestemde prediking snel toegang zou hebben tot al die volkeren, die het bestuur van één stad omvat hield. Deze stad echter, die den Bewerker van haar opkomst niet kende, was, hoewel zij bijna alle volkeren overheerste, de slavin van de dwalingen van al die volkeren, en zij verbeeldde zich een groten godsdienst te hebben aangenomen, omdat zij geen enkele dwaling versmaad had. Zij is dan ook des te wonderlijker door Christus verlost naarmate zij vaster door den duivel gebonden was.

III.
Toen immers de twaalf Apostelen, na van den Heiligen Geest het vermogen gekregen te hebben om alle talen te spreken, de verschillende delen der aarde onder elkander verdeeld hadden en de wereld in het Evangelie begonnen te onderrichten, werd de zalige Petrus, het hoofd van het Apostelcollege, voor den burg van het Romeinse rijk bestemd: opdat het licht der waarheid, dat tot heil van alle volkeren geopenbaard werd, vanaf het hoofd N.v.d.v.: Caput betekent...N.v.d.v.: Caput betekent zowel hoofd als hoofdstad. Corpus betekent zowel lichaam als geheel. Beide woorden gebruikt S. Leo hier in hun dubbelen zin, zodat dit taalspel in de Nederlandse vertaling verloren gaat. Het beeld komt hier meer naar de voorgrond dan in de Latijnse grondtekst. zelf doeltreffender over het gehele lichaam der wereld zou kunnen uitvloeien. Van welke natie waren er toen immers geen mensen in die stad aanwezig? Of welke volkeren zijn ooit onkundig gebleven van wat Rome geleerd heeft? Hier moesten wijsgerige meningen vertreden worden, hier moesten de ijdelheden van de wijsheid der wereld ontzenuwd worden, hier moest de verering der demonen tot zwijgen worden gebracht, hier moest de goddeloosheid van al die off ers te niet worden gedaan, omdat hier met het meest nauwgezette bijgeloof alles bij elkaar gebracht was, wat er ooit door alle mogelijke dwalingen vorm gekregen had.

IV.
Naar deze stad nu, allerzaligste Apostel Petrus, vreest gij niet te komen, en terwijl de deelgenoot in uw roem, de Apostel Paulus, nog bezig is de andere kerken in te richten, treedt gij binnen in dit woud vol brullende beesten en in dezen oceaan met zijn woelige diepten, standvastiger dan toen gij over het water wandeldet. (Mt. 14, 30)[b:Mt. 14, 30] Ook vreest gij de meesteres der wereld, Rome, niet, die in het huis van Caiphas bang geweest waart voor de dienstmaagd van den priester. (Mt. 26, 70)[[b:Mt. 26, 70]] Was er dan in vergelijking met Pilatus' rechtsmacht of met de verwoedheid der Joden soms minder macht in Claudius en minder wreedheid in Nero? De kracht der liefde heeft dan ook de bron van uw angst overwonnen; en gij waart dan ook van mening hén niet te moeten vrezen, die gij had aangenomen om te beminnen. Deze onverschrokken liefde hebt gij toen voorzeker reeds ontvangen, toen de belijdenis van uw genegenheid voor den Heer verstevigd werd door Zijn geheimvolle drievoudige ondervraging. (Joh. 21, 15-17)[[b:Joh. 21, 15-17]] En er werd niets anders van deze genegenheid van uw hart gevraagd dan aan de u ter hoeding toevertrouwde schapen van Hem, Dien gij liefhadt, dezelfde spijze te verstrekken, waarmee gij zelf rijkelijk gevoed waart.

V.
Uw moed werd ook versterkt door zoveel wondertekenen, door zoveel genadegaven, door zoveel ervaren wondermacht. Reeds hadt gij de menigte, die uit de besnijdenis tot het geloof gekomen was, onderwezen; reeds hadt gij de kerk van Antiochië, waar de eerbiedwaardige naam van Christen het eerst ontstaan is, (Hand. 11, 26)[[b:Hand. 11, 26]] gesticht; reeds hadt gij Pontus, Galatië, Cappadocië, Azië en Bithynië onderricht door de prediking van de leer van het Evangelie.

En terwijl gij niet in twijfel verkeerdet over den afloop van uw onderneming noch in onwetendheid over den levensduur, die u nog restte, droegt gij het zegeteken van Christus' kruis de Romeinse veste binnen, waarheen u door Gods voorbeschikking voorafging de eer van de macht en de roem van het lijden.

VI.
Hierheen kwam ook uw zalige medeapostel, Paulus, het uitverkoren werktuig (Hand. 9, 15)[b:Hand. 9, 15] en de bijzondere leermeester der heidenen, toesnellen en voegde zich bij u in den tijd toen reeds alle onschuld, alle zedelijk heid en alle vrijheid onder Nero's heerschappij verdrukt werd. Diens razernij, welke ontvlamd was door de buitensporigheden van allerlei misdrijven, wierp hem tenslotte in dien stortvloed van zijn uitzinnigheid, dat hij zich voor het eerst aan den christelijken naam vergreep door de wreedheid van een algemene vervolging, alsof door het vermoorden der heiligen Gods genade kon worden uitgedoofd: voor dezen echter was juist dit het grootste gewin, dat hun verachting van dit ten einde neigend leven, het verkrijgen werd van het eeuwig geluk. Kostbaar is dan ook in de ogen des Heren de dood van Zijn heiligen (Ps. 116, 15)[b:Ps. 116, 15] en door geen enkelen vorm van wreedheid kan de godsdienst vernietigd worden, die gegrondvest is door het geheim van Christus' kruis. De Kerk wordt niet verkleind door de vervolgingen maar groeit er door; en steeds weer wordt de akker des Heren bekleed met een rijker gewas, wanneer de graankorrels, die als eenlingen vallen, vermenigvuldigd opgroeien. Tot welk een nageslacht die twee roemrijke loten uit Gods zaad dan ook zijn uitgegroeid, wordt wel bewezen door duizenden zalige martelaren, die wedijverend met den triomf der Apostelen, onze stad omgeven hebben met een gepurperde en wijd en zijd stralende menigte, en haar als het ware gekroond hebben met een uit vele prachtige edelstenen samengevlochten diadeem. N.v.d.v.: Rome is geheel...N.v.d.v.: Rome is geheel omgeven door een menigte oud-christelijke begraafplaatsen, waar een ontelbare menigte martelaren rustte.

VII.
Over deze bescherming, N.v.d.v.: Misschien klinkt in...N.v.d.v.: Misschien klinkt in verband met het voorafgaande in dit praesidium nog de betekenis stadsmuur, gordel van versterkingen mee. zeer geliefden, die ons door God bereid is tot voorbeeld voor onze volharding en bevestiging van ons geloof, moet men zich zeker bij de herdenking van alle heiligen zonder uitzondering verheugen, maar moet men zich te recht toch met nog groter blijdschap beroemen, als het deze uitnemende Vaderen betreft, die Gods genade onder alle ledematen van de Kerk tot zo'n hoogtepunt verheven heeft, dat zij hen in het Lichaam, waarvan Christus het Hoofd is, als het ware tot de beide lichtende ogen gemaakt heeft. In beider verdiensten en deugden, die iedere mogelijkheid om er over te spreken te boven gaan, mogen wij geen verschil en onderscheid maken, omdat zowel hun uitverkiezing als hun zwoegen, als ook hun uiteinde hen tot volkomen gelijken gemaakt heeft. Op grond dan van onze eigen ondervinding en het bewijs van onze voorouders geloven en vertrouwen wij, temidden van alle moeilijkheden van dit leven, steeds door de gebeden van onze bijzondere patronen geholpen te worden om Gods barmhartigheid te verkrijgen, opdat wij, naarmate wij door onze eigen zonden worden terneergedrukt, door de verdiensten der Apostelen worden opgericht. Door onzen Heer Jesus Christus, Die samen met den Vader en den Heiligen Geest dezelfde macht en één Godheid bezit in de eeuwen der eeuwen. Amen.