Vertrouw op God zoals het kind op zijn moeder - Psalm 131

Lezing: Psalm 131 [b:Ps. 131, 1-3] Kinderlijk vertrouwen Vrede in God. (Een pelgrimslied van David)
1 Heer, mijn hart is niet hoogmoedig, mijn ogen zijn niet trots, ook wandel ik niet in dingen die te groot en te wonderlijk voor mij zijn.
2 Ik heb mijn ziel tot rust en tot stilte gebracht, als een kind dat de borst ontwend is, bij zijn moeder; mijn ziel is in mij als een kind dat de borst ontwend is.
3 Israël, hoop op de Heer, vanaf nu tot in de eeuwigheid.

Beste broeders en zusters!

Wij hebben zojuist enkele woorden gehoord uit psalm 131. In het Hebreeuwse origineel zijn het slechts ongeveer dertig woorden. En toch zijn het woorden met veel betekenis omdat ze over een onderwerp gaan dat in de religieuze literatuur een grote waarde heeft: het geestelijke kindschap. Bij dit thema denken wij spontaan aan de Heilige Theresia van Lisieux, aan haar "kleine weg", aan haar "klein zijn" om "te rusten in de armen van Jezus" vgl: C, 2r- 3v: Opere complete, Vaticaanstad 1997, p. 235f. [[[3958]]]

In het middelste gedeelte van de psalm wordt gebruik gemaakt van het beeld van de moeder met haar kind, een symbool van Gods tedere en moederlijke liefde. De profeet Hosea heeft zich reeds hierover uitgelaten: "Toen Israël een kind was, had Ik hem lief, ... Ik trok hen met menselijke touwen, met koorden van liefde." (Hos. 11,1-4) [b:Hos. 11,1-4]

Aan het begin van de psalm wordt een innerlijke houding beschreven die tegengesteld is aan de houding van een kind. Een kind is zich bewust van de eigen zwakheid en steunt vol vertrouwen op de hulp van anderen. In deze psalm wordt daarentegen gesproken over het hart dat hoogmoedig is, over de blik die trots is en over zaken die te wonderlijk en te groot zijn. (Ps. 131, 1) [[b:Ps. 131, 1]] Het is de trotse mens die wordt gekenmerkt door Hebreeuwse woorden die 'hoogmoed' en 'arrogantie' betekenen. Wat daarmee wordt bedoelt is de laatdunkende houding van degenen die op hun medemensen neerkijken met een gevoel van superioriteit en hen als minderwaardig beschouwen.

De grote verleiding van de hoogmoedige, die als God wil zijn en goed en kwaad wil kennen (Gen. 3, 5) [[b:Gen. 3, 5]], wordt vastbesloten weerstaan door de bidder die ervoor kiest om een nederig en onbeschroomd vertrouwen in de ene Heer te hebben.

Dit brengt ons bij het onvergetelijke beeld van de moeder met haar kind. De originele Hebreeuwse tekst spreekt niet van een pasgeboren kind, maar van een kind dat de borst ontwend is. (Ps. 131, 2) [[b:Ps. 131, 2]] Het is bekend dat het de conventie was in het Nabije Oosten in de klassieke oudheid dat het stoppen met borstvoeding plaatsvond wanneer het kind drie jaar oud was. Dit werd gevierd met een eigen feest. (Gen. 21, 8; 1 Sam. 1, 20-23; 2 Makk. 7, 27) [[b:Gen. 21, 8; 1 Sam. 1, 20-23; 2 Makk. 7, 27]]

Het kleine kind waarover de psalmist spreekt heeft inmiddels een meer persoonlijke en meer innige relatie met de moeder, die niet uitsluitend berust op dat lichamelijke contact vanwege de behoefte van het kind om voedsel te krijgen. Het is dan een meer bewuste band, ook al blijft het verder nog steeds een rechtstreekse en spontane relatie. Dit is de ideale analogie van het ware 'kindschap' van de geest, waarbij men zichzelf niet blindelings en ondoordacht aan God overgeeft maar dit doet op een kalme en verantwoorde wijze.

Op dit punt in de psalm breidt de op vertrouwen gebaseerde geloofsbelijdenis van de bidder zich uit tot de gehele gemeenschap: "Israël, hoop op de Heer, vanaf nu tot in de eeuwigheid!" (Ps. 131, 3) [b:Ps. 131, 3]. Deze hoop vervult nu het gehele volk, dat veiligheid, leven en vrede ontvangt van God. Deze hoop zal vanaf het heden tot in de toekomst blijven bestaan, " vanaf nu tot in de eeuwigheid ".

In de psalmen zijn ook andere stemmen te horen die vervuld zijn van hetzelfde vertrouwen in God: "Vanaf mijn geboorte ben ik geworpen op U, vanaf de moederschoot bent U mijn God" (Ps. 22, 11) [b:Ps. 22, 11]. "Ook als mijn vader en moeder mij verlaten zal de Heer mij aannemen" (Ps. 27, 10) [b:Ps. 27, 10]. "Heer, mijn God, U bent mijn vertrouwen, mijn hoop vanaf mijn jeugd. Vanaf de moederschoot steun ik op U, vanaf de baarmoeder bent U mijn Helper..." (Ps. 71, 5-6) [b:Ps. 71, 5-6].

Wij hebben gezien dat nederig vertrouwen tegengesteld is aan trots. Johannes Cassianus, een christelijke schrijver uit de 4e en 5e eeuw, leert de gelovigen over de ernst van deze ondeugd. Hoogmoed "vernietigt alle deugden ten gehele en treft niet alleen de middelmatige en de zwakke mensen, maar vooral degenen die middels hun eigen krachten de top hebben bereikt". En hij vervolgt: "Dit is de reden waarom de gezegende David zijn hart bewaakt en zelfs aan Hem die zeker op de hoogte is van de geheimen van zijn hart durft te verkondigen: "Heer, mijn hart is niet hoogmoedig, mijn ogen zijn niet trots, ook wandel ik niet in dingen die te groot en te wonderlijk voor mij zijn" ... En hoewel hij weet dat ook voor volmaakte mensen deze bescherming van het eigen hart erg moeilijk is veronderstelt hij niet uitsluitend op zijn eigen krachten te kunnen vertrouwen, maar bidt hij tot de Heer om hem te helpen, zodat hij erin zal slagen om aan de pijlen van de vijand te ontkomen en niet door hen verwond te worden: "Laat de voet van de hoogmoedigen niet over mij heen komen (Ps. 36, 12) [b:Ps. 36, 12]" XII, 6, Abbazia di Praglia, Brasseo di Teolo - Padua 1989, p. 289 [[7634]]

Op vergelijkbare wijze heeft een anonieme woestijnvader ons de volgende woorden overgeleverd die ons doen denken aan Psalm 131: "Ik heb mij nooit boven mijn stand verheven om hoger te zijn, en vernederingen konden mij nooit bezeren, want mijn enige gedachte was om de Heer te verzoeken mij te bevrijden van de oude mens." I Padri del deserto, Detti,.. I Padri del deserto, Detti, Rome 1980, p. 287

Samenvatting voor Duitstalige pelgrims

Aan het begin van de audiëntie van vandaag hoorden wij Psalm 131. In slechts drie verzen deelt dit lied ons op een gedenkwaardige manier mee wat de innerlijke houding is die wij als mensen dienen in te nemen voor God: "Als een klein kind bij zijn moeder" (Ps. 131, 2) [b:Ps. 131, 2], zo kan onze ziel rust vinden bij God; want Hij tilt ons op, Hij buigt Zich naar ons neer en reikt ons voedsel toe. (Hos. 11, 4) [[b:Hos. 11, 4]] De psalmist leeft als een kind van God. Daarom kan hij, aan het einde van zijn gebed, ook heel Israël ertoe uitnodigen om onder alle omstandigheden op de Heer te vertrouwen.

Vanaf het begin van de mensheid bestaat de verleiding om voor de zelfoverschatting te kiezen in plaats van voor het kindschap Gods. De trotse mens gelooft niet dat hij aangewezen is op God. Vaak worstelt hij tevergeefs om zijn doelen op zijn eigen kracht te bereiken. Het kinderlijk vertrouwen op God vergt een krachtige afwijzing van de trots. Alleen op deze manier kan onze ziel vrede vinden bij God.

Begroeting van pelgrims na de catechese

{...} {.. in het Duits}
Van harte begroet ik de pelgrims uit de Duitstalige landen. Niemand is te groot om een kind van God te zijn. Zoek uw vrede en uw geluk niet in uw eigen verdienste, maar zoek het in Gods barmhartige liefde. In anticipatie op de Wereldjongerendagen gaan mijn gedachten nu al uit naar Keulen. Ondersteun deze belangrijke bijeenkomst met ook uw gebeden. Ik wens u een gezegend verblijf in Rome en een rustgevende vakantietijd toe!