Ware liefde vertaalt zich in gebaren die niemand uitsluiten

Heren kardinalen,
geëerde broeders in het episcopaat en priesterschap,
beminde broeders en zusters:

De boete-processie waarmee we deze viering zijn begonnen, heeft ons geholpen om het eigen karakter van de Vastentijd[d:455] te betreden, een persoonlijke en gemeenschappelijke pelgrimstocht van bekering en geestelijke vernieuwing. Volgens de oude Romeinse traditie van de Vasten-staties komen in deze tijd de gelovigen, samen met de pelgrims, elke dag bijeen en houden ze een stop -statio- in een van de vele "memoriae" van de martelaren, die de fundamenten van de Kerk van Rome vormen. In de basilieken waar hun relieken worden vereerd, wordt de heilige Mis gevierd voorafgegaan door een processie, waarbij de litanieën van de heiligen worden gezongen. Zo worden zij herdacht die met hun bloed een getuigenis van Christus hebben afgelegd, en hun gedachtenis brengt elke christen ertoe om hun naleving van het Evangelie te vernieuwen. Ondanks het voorbijgaan van de eeuwen, behouden deze riten hun waarde omdat ze in herinnering brengen hoe belangrijk het is, ook in onze tijd, de woorden van Jezus onverbloemd indachtig te zijn: "Wie mijn volgeling wil zijn, moet Mij volgen door zichzelf te verloochenen en elke dag opnieuw zijn kruis op te nemen" (Lc 9, 23)[b:Lc 9, 23].

Een ander symbolisch ritueel, een eigen en exclusief gebaar van de eerste dag van de Vastentijd, is de oplegging van as. Wat is de diepste betekenis ervan? Zeker, het is niet slechts een formalisme, maar iets dieper, dat ons hart raakt. Het helpt ons om de actualiteit te begrijpen van de waarschuwing van de profeet Joël, in de eerste lezing, een waarschuwing die ook voor ons zijn heilzame geldigheid behoudt: de externe gebaren moeten altijd overeenkomen met de oprechtheid van de ziel en de coherentie van de daden.

Want wat is het nut - vraagt de geïnspireerde auteur zich af - om zijn kleren te scheuren, als het hart nog ver van de Heer is, dat wil zeggen van het goede en de gerechtigheid? Wat in werkelijkheid telt, is terug te keren naar God met een oprecht berouwvol hart, om zijn genade te verkrijgen (Jl 2, 12-18)[[b:Jl 2, 12-18]]. Een nieuw hart en een nieuwe geest is wat we vragen in de boete-psalm bij uitstek, het Miserere dat we vandaag zingen met het keervers "God, ontferm U over mij in uw barmhartigheid, delg mijn zondigheid in uw erbarmen". De ware gelovige, die zich ervan bewust dat hij een zondaar is, verlangt met heel zijn zijn - geest, ziel en lichaam - naar goddelijke vergeving, zoals naar een nieuwe schepping, in staat om de vreugde en hoop terug te geven (Ps 51, 3. 5. 12. 14)[[b:Ps 51, 3. 5. 12. 14]].

Een ander aspect van de spiritualiteit van Vasten is wat we "agonistisch", strijdbaar kunnen noemen, en wordt weerspiegeld in het collecta-gebed van vandaag, waar we het hebben over "wapens" van boetedoening en "strijd" tegen de krachten van het kwaad. Elke dag, maar vooral in de Vastentijd, moet de christen strijd leveren, zoals die die Christus leverde in de woestijn van Juda, waar hij veertig dagen lang werd verleid door de duivel, en vervolgens in Getsemani, toen hij de laatste verleiding verwierp en ten einde toe de wil van de Vader aanvaardde.

Het is een geestelijke strijd die wordt geleverd tegen de zonde en in laatste instantie tegen satan. Het is een gevecht waarin de hele persoon is betrokken en die een alerte en constante waakzaamheid vereist. Heilige Augustinus meent dat wie wil wandelen in Gods liefde en in zijn barmhartigheid niet tevreden kan zijn met ernstige en doodzonden te vermijden, maar dat "hij waarheid doet als hij ook de zonden herkent die als minder ernstig worden beschouwd (...) en naar het licht gaat door waardige daden te doen. Ook de minder ernstige zonden, als we ze verwaarlozen, woekeren en brengen de dood" In Io. evang. 12, 13, 35In Io. evang. 12, 13, 35.

Daarom herinnert de Vastentijd ons eraan dat het christelijke leven een strijd is zonder onderbreking, waarin de "wapens" van gebed, vasten en boete moeten worden ingezet. Strijden tegen het kwaad, tegen elke vorm van egoïsme en haat, en sterven aan zichzelf om in God te leven, dat is de ascetische route waartoe alle leerlingen van Jezus worden geroepen om af te leggen met nederigheid en geduld, met edelmoedigheid en volharding.

Het toegewijde volgen van de goddelijke Meester maakt de christenen tot getuigen en vredesapostelen. We zouden kunnen zeggen dat deze innerlijke houding ons ook helpt om te benadrukken wat de christelijke reactie op het geweld dat de wereldvrede bedreigt, zou moeten zijn. Zeker, het is niet de wraak, noch de haat, noch de vlucht tot een verkeerd spiritualisme. Het antwoord van Christus' leerlingen bestaat eerder in het afleggen van het door Hem gekozen pad, Hij die voor het kwaad van zijn tijd en alle tijden, het kruis vastberaden omarmde, door het langere maar effectieve pad van de liefde te volgen. In zijn voetspoor en verenigd met Hem, moeten we allen inspannen om ons te verzetten tegen het kwaad met het goede, de leugen met de waarheid, de haat met liefde.

In de encycliek Deus Caritas Est[715] wilde ik deze liefde voorhouden als het geheim van onze persoonlijke en kerkelijke bekering. De woorden van heilige Paulus aan de Korinthiërs becommentariërend: "De liefde van Christus laat ons geen rust" (2 Kor 5, 14)[b:2 Kor 5, 14], stelde ik dat "Het inzicht dat in Hem God zelf zich voor ons gegeven heeft tot in de dood, moet ons ertoe brengen niet meer voor ons zelf te leven, maar voor Hem en met Hem voor de anderen" Deus Caritas Est, 33[[715|33]].

De liefde, zoals Jezus herbevestigt in Evangelie van vandaag, moet vervolgens worden vertaald in concrete gebaren ten gunste van de naaste, en vooral ten gunste van de armen en de behoeftigen, door de waarde van de "goede werken" altijd ondergeschikt te maken aan de oprechtheid van de relatie met de "hemelse Vader" die "ziet in het verborgene" en "Hij zal vergelden" degenen die het goede doen met nederigheid en belangeloosheid (Mt 6, 1. 4. 6. 18)[[b:Mt 6, 1. 4. 6. 18]].

Het verwezenlijking van de liefde vormt een van de wezenlijke elementen van het leven van christenen, die Jezus stimuleert om het licht van de wereld te zijn, zodat de mensen, die hun "goede werken" zien, God verheerlijken (Mt 5, 16)[[b:Mt 5, 16]]. Deze aanbeveling komt zeer actueel naar ons aan het begin van de Vastentijd, zodat we beter en beter begrijpen dat "De dienst van de liefde is (...) niet een soort welzijnswerk (...), maar hoort tot haar wezen en is een onmisbare uitdrukking van haar wezen" Deus Caritas Est, 25[[715|25]]. Ware liefde vertaalt zich in gebaren die niemand uitsluiten, naar het voorbeeld van de barmhartige Samaritaan, die, met grote openheid van geest een behoeftige onbekende hielp, die hij "bij toeval" aan de kant van de weg aantrof (Lc 10, 31)[[b:Lc 10, 31]].

Heren kardinalen, geëerde broeders in het bisschopsambt en in priesterschap, beminde religieuzen en lekengelovigen, die ik met grote hartelijkheid begroet, betreden we de typische ambiance van deze liturgische tijd met deze gevoelens, waarin Gods Woord ons verlicht en leidt. In de Vastentijd zullen we vaak de uitnodiging horen om ons te bekeren en in het Evangelie te geloven, en we zullen ons voortdurend uitgenodigd worden om de geest te openen voor de kracht van de goddelijke genade.

Laten we profiteren van deze onderrichtingen die de Kerk ons ​​in deze weken overvloedig zal bieden. Aangemoedigd door een vermeerderde toewijding aan gebed, vastbesloten tot een toenemende inspanning van boete, vasten en liefdevolle zorg voor de broeders, laten we naar Pasen optrekken, vergezeld door de Maagd Maria, Moeder van de Kerk en voorbeeld voor elke waarachtige leerling van Christus.