Divini Amoris Scientia

De kennis van de goddelijke liefde, die de Vader van barmhartigheid door Jezus Christus in de Heilige Geest uitstort, is een gave, geschonken aan de kleinen en nederigen, opdat zij de geheimen van het Koninkrijk, verborgen voor geleerden en wijzen, zouden kennen en verkondigen; hierover heeft Jezus gejubeld in de Heilige Geest, de Vader prijzend die het zo had beschikt. (Lc. 10, 21-22; Mt. 11, 25-26) [[b:Lc. 10, 21-22; Mt. 11, 25-26]]

Ook onze Moeder de Kerk verheugt zich over het feit dat de Heer zich in de loop der geschiedenis blijft openbaren aan de kleinen en nederigen, en dat Hij zijn uitverkorenen door de Geest die ‘alles doorgrondt, zelfs de diepste geheimen van God’ (1 Kor. 12, 10) [b:1 Kor. 12, 10], vaardig maakt te spreken over de zaken die “God ons in zijn genade gegeven heeft …, niet met woorden ontleend aan menselijke wijsheid, maar onderricht door de Geest, geestelijke gaven uitleggend aan geestelijke mensen” (1 Kor. 2, 12.13) [b:1 Kor. 2, 12.13].Op deze wijze leidt de Heilige Geest de Kerk naar de hele waarheid, voorziet haar van verschillende gaven, siert haar met zijn vruchten, verjongt haar met de kracht van het Evangelie en stelt haar in staat de tekenen van de tijd te onderzoeken, om steeds beter te beantwoorden aan de wil van God. vgl: Lumen Gentium [[[617|4.12]]] vgl: Gaudium et Spes [[[575|4]]]

Onder de kleinen aan wie de geheimen van het Koninkrijk op heel speciale wijze zijn geopenbaard, schittert Theresia van het Kind Jezus en het heilig Aanschijn, een geprofeste zuster van de orde der ongeschoeide karmelietessen, van wie wij dit jaar het eeuwfeest van haar intrede in het hemelse vaderland vieren.

Tijdens haar leven ontdekte Theresia ‘nieuwe inzichten, verborgen en geheimvolle betekenissen’ Ms. A 83v [[3958]] en ontving zij van de goddelijke Meester die “wetenschap van de liefde” die zij vervolgens met een bijzondere originaliteit in haar geschriften tentoonspreidde. vgl: Ms. B 1r [[[3958]]] Deze wetenschap is de lichtende uitdrukking van haar kennis van het geheim van het Koninkrijk en van haar persoonlijke ervaring van de genade. Deze wetenschap kan beschouwd worden als een bijzonder charisma van evangelische wijsheid die Theresia, net als andere heiligen en leraren van het geloof, heeft geput uit het gebed. vgl: Ms. C 36r [[[3958]]]

Het voorbeeld van haar leven en haar evangelische leer heeft in onze tijd spoedig wereldwijd een blijvend weerklank gevonden. Als het ware in navolging van haar vroege geestelijke volwassenheid werd haar heiligheid binnen enkele jaren door de Kerk erkend. Op 10 juni 1914 ondertekende Pius X het decreet ter inleiding van de zaak tot zaligverklaring; op 14 augustus 1921 verklaarde Benedictus XV de heldhaftigheid van de deugden van de dienares Gods, waarbij hij een gelegenheidstoespraak hield over de weg van het geestelijke kindschap, en op 29 april 1923 verklaarde Pius XI haar zalig. Iets later, op 17 mei 1925, werd zij door dezelfde paus ten overstaan van een immense menigte heiligverklaard [9100] in de Sint-Pietersbasiliek, waarbij hij de schittering van haar deugden alsook de originaliteit van haar leer beklemtoonde, en twee jaar later, op 14 december 1927, benoemde hij haar, op verzoek van vele missiebisschoppen, samen met de heilige Franciscus Xaverius tot patrones van de missies.

Met deze blijken van erkenning is de geestelijke uitstraling van Theresia van het Kind Jezus in de Kerk gegroeid en heeft zich verspreid over de hele wereld. Vele instituten van godgewijd leven en kerkelijke bewegingen, vooral in de jonge Kerken, hebben haar gekozen als hun patrones en lerares, geïnspireerd door haar geestelijke leer. Haar boodschap, vaak samengevat in de zogenaamde ‘kleine weg’, die geen andere is dan de evangelische weg van heiligheid voor allen, is voorwerp van studie door theologen en geestelijke schrijvers. Wereldwijd zijn kathedralen, basilieken, heiligdommen en kerken gebouwd en aan de Heer gewijd onder de patronage van de Heilige van Lisieux. Haar cultus wordt door de katholieke Kerk gevierd in de verschillende riten van Oost en West. Vele gelovigen hebben de kracht van haar voorspraak mogen ervaren. Velen die geroepen zijn tot het priesterambt of het godgewijde leven, vooral in de missies en in het klooster, schrijven de goddelijke genade van hun roeping toe aan haar voorspraak en voorbeeld.

De herders van de Kerk, te beginnen met mijn voorgangers, de pausen van deze eeuw, die haar heiligheid aan allen ten voorbeeld hebben gesteld, hebben ook benadrukt dat Theresia een lerares van het geestelijke leven is. Zij heeft haar leer, die eenvoudig en diepzinnig tegelijk is, geput uit de bronnen van het Evangelie, onder leiding van de goddelijke Meester, en deze vervolgens met de grootst mogelijk doeltreffendheid meegedeeld aan haar broeders en zusters in de Kerk. vgl: Ms. B 2v-3r [[[3958]]]

Deze geestelijke leer is ons vooral overgeleverd door haar autobiografie, bestaande uit de drie manuscripten die zij in haar laatste levensjaren heeft geschreven en die een jaar na haar dood zijn gepubliceerd onder de titel Histoire d'une ame (Lisieux 1898) [4023], welke tot op heden een buitengewone belangstelling heeft gewekt. Deze autobiografie, samen met haar andere geschriften vertaald in zo’n vijftig talen, heeft Theresia bekend gemaakt in alle delen van de wereld, zelfs buiten de katholieke Kerk. Een eeuw na haar dood wordt Theresia van het Kind Jezus nog altijd erkend als een van de grote leraressen van het geestelijke leven van onze tijd.

Het is daarom niet verwonderlijk dat er veel petities zijn ingediend bij de heilige Stoel om haar te onderscheiden met de titel van lerares van de universele Kerk.

Sinds enkele jaren, en vooral toen het vreugdevolle eerste eeuwfeest van haar dood naderde, kwamen dergelijke verzoekschriften in steeds grotere getalen, ook van bisschoppenconferenties. Daarnaast zijn er studiecongressen gehouden en talloze publicaties verschenen die benadrukken hoezeer Theresia van het Kind Jezus een buitengewone wijsheid bezit en met haar leer vele mannen en vrouwen van elke levensstaat helpt om Jezus Christus en zijn Evangelie te leren kennen en beminnen.

In het licht van deze feiten heb ik besloten om zorgvuldig te laten onderzoeken of de Heilige van Lisieux over de vereisten beschikt om met de titel van lerares van de universele Kerk onderscheiden te worden.

Graag wil ik in dit verband kort enkele momenten uit het leven van Theresia van het Kind Jezus in herinnering brengen. Zij wordt geboren in Alençon in Frankrijk op 2 januari 1873. Twee dagen later wordt zij gedoopt in de kerk van Notre-Dame en krijgt de namen Marie Françoise Thérèse. Haar ouders zijn Louis Martin en Zélie Guérin, van wie ik onlangs de heldhaftige deugden heb erkend. Na de dood van haar moeder, op 28 augustus 1877, verhuist Theresia met haar hele familie naar Lisieux waar zij, gedragen door de genegenheid van haar vader en zussen, een opvoeding krijgt die zowel veeleisend als vol tederheid is.

Eind 1879 neemt zij voor het eerst deel aan het boetesacrament. Op Pinksterdag 1883 ontvangt zij de bijzondere genade van genezing van een ernstige ziekte, op voorspraak van Onze Lieve Vrouw van de Overwinningen. Opgeleid door de benedictinessen van Lisieux doet zij haar eerste Communie op 8 mei 1884, na een intense voorbereiding die bekroond wordt door een bijzondere genade-ervaring van de intieme vereniging met Jezus. Enkele weken later, op 14 juni van hetzelfde jaar, ontvangt zij het sacrament van het Vormsel, met een levendig besef van wat de gave van de Heilige Geest inhoudt in de persoonlijke deelname aan de genade van Pinksteren. Met Kerstmis 1886 beleeft zij een heel diepe geestelijke ervaring, die zij beschrijft als een “totale bekering”. Dankzij deze ervaring overwint zij de emotionele kwetsbaarheid die het gevolg was van het verlies van haar moeder en begint zij aan “een reuzentocht” op de weg der volmaaktheid. vgl: Ms. A 44v-45v [[[3958]]]

Theresia verlangt ernaar om net als haar zussen Pauline en Marie een contemplatief leven te leiden in de Karmel van Lisieux, maar wordt daarin belemmerd door haar jonge leeftijd. Bij gelegenheid van een pelgrimage naar Italië, na een bezoek aan het heilig Huisje van Loreto en de heiligdommen van de Eeuwige Stad, vraagt zij met kinderlijke vermetelheid toestemming aan Leo XIII, tijdens de audiëntie verleend door de paus aan de gelovigen van het bisdom Lisieux op 20 november 1887, om op 15-jarige leeftijd in te treden in Karmel.

Op 9 april 1888 treedt zij in de Karmel van Lisieux in, alwaar zij op 10 januari van het volgende jaar het habijt van de orde van de Maagd ontvangt en op 8 september 1890, het feest van Maria Geboorte, haar religieuze professie doet. In de Karmel begint zij met echte vurigheid en trouw aan de weg der volmaaktheid, uitgestippeld door de moeder-stichteres Teresa van Jezus, in het vervullen van de diverse gemeenschapstaken die haar zijn toevertrouwd. Verlicht door het Woord van God, bijzonder beproefd door de ziekte van haar teergeliefde vader Louis Martin, die op 29 juli 1894 overlijdt, trekt Theresia voort naar de heiligheid, waarbij zij insisteert op de centrale rol van de liefde. Zij ontdekt de kleine weg van het geestelijke kindschap en deelt deze met de novicen die aan haar zorg zijn toevertrouwd. Terwijl zij voortgang maakt op die weg, dringt zij steeds dieper door in het mysterie van de Kerk; aangetrokken door de liefde van Christus voelt zij in zichzelf de apostolische en missionaire roeping groeien die haar aanzet allen met zich mee te voeren, de goddelijke Bruidegom tegemoet.

Op 9 juni 1895, op het feest van de heilige Drie-eenheid, biedt zij zichzelf aan als brandoffer van Gods barmhartige liefde. Op 3 april van het jaar daarop, in de nacht van Witte Donderdag op Goede Vrijdag, krijgt zij een eerste teken van de ziekte die naar haar dood zal leiden. Theresia verwelkomt het als het geheimvolle bezoek van de goddelijke Bruidegom. Tegelijkertijd ondergaat zij de beproeving van haar geloof, die tot haar dood zal duren. Omdat haar gezondheid verslechtert, wordt zij op 8 juli 1897 overgebracht naar de ziekenafdeling. Met geduld draagt zij de steeds zwaardere pijnen en beproevingen, die hun hoogtepunt bereiken in haar dood op de middag van 30 september 1897; ondertussen tekenen haar zussen en de andere religieuzen haar woorden op. “Ik sterf niet, ik ga het leven binnen”, had zij geschreven aan één van haar geestelijke broers, de eerwaarde heer Bellière n. 244 [[3401]]. Haar laatste woorden, “Mijn God, ik houd van U”, zijn de bezegeling van haar bestaan.

Theresia van het Kind Jezus heeft ons geschriften nagelaten die haar terecht kwalificeren als lerares van het geestelijke leven. Haar belangrijkste werk is en blijft het verhaal van haar leven, verteld in de drie autobiografische manuscripten (Manuscrits autobiographiques A, B, C) [[3958]], die voor het eerst werden gepubliceerd onder de al snel vermaarde titel Histoire d'une ame [4023].

In Manuscript A [3958], opgesteld op verzoek van haar zus Agnes van Jezus, toen priorin van het klooster, en aan haar overhandigd op 21 januari 1896, beschrijft Theresia de fasen van haar religieuze ervaring: de eerste jaren van haar kindertijd, met name de gebeurtenis van haar eerste Communie en haar Vormsel, en haar adolescentie, tot aan haar intrede in de Karmel en haar eerste professie.

Manuscript B [3958], geschreven tijdens haar geestelijke retraite van hetzelfde jaar, op verzoek van haar zus Maria van het heilig Hart, bevat enkele van de mooiste, bekendste en meest geciteerde bladzijden van de Heilige van Lisieux. Hierin komt de volle rijpheid van de heilige tot uiting, sprekend over haar roeping in de Kerk, de Bruid van Christus en Moeder van de zielen.

Manuscript C [3958], samengesteld in de maand juni en de eerste dagen van juli 1897, enkele maanden voor haar dood, en opgedragen aan de priorin Maria van Gonzaga die erom gevraagd had, vervolledigt de herinneringen in Manuscript A aan haar leven in de Karmel. Deze bladzijden openbaren de bovennatuurlijke wijsheid van de schrijfster. Theresia beschrijft enkele zeer diepe ervaringen uit deze laatste periode van haar leven. Zij wijdt ontroerende bladzijden aan de beproeving van haar geloof: een genade van zuivering die haar in een lange en pijnlijke donkere nacht dompelt, verlicht door haar vertrouwen in Gods barmhartige en vaderlijke liefde. Opnieuw, en zonder in herhaling te vallen, laat Theresia het sprankelende licht van het Evangelie schijnen. Wij vinden hier haar mooiste bladzijden, gewijd aan de vertrouwvolle overgave in de handen van God, aan de eenheid tussen de liefde tot God en de liefde tot de naaste, en aan haar missionaire roeping in de Kerk.

In deze drie manuscripten, die in hun verscheidenheid een thematische eenheid vormen en een doorlopende beschrijving geven van haar leven en haar geestelijke reis, heeft Theresia ons een originele autobiografie geleverd, welke de geschiedenis is van haar ziel. Daaruit blijkt hoe haar bestaan getekend is geweest door een welbepaalde boodschap van God aan de wereld, waarin Hij een evangelische weg wijst, de ‘kleine weg’, die iedereen kan volgen, omdat allen geroepen zijn tot heiligheid.

In de 266 brieven ( Lettres [3401]) die wij van haar bewaren, gericht aan familieleden, religieuze zusters en missionaire ‘broeders’, deelt Theresia haar wijsheid mee, waarbij zij een onderricht ontwikkelt dat in feite een diepgaande beoefening is van geestelijke begeleiding van de zielen.

Onder haar geschriften bevinden zich ook 54 gedichten (Poésies), sommige met een grote theologische en spirituele diepgang, geïnspireerd door de heilige Schrift. Een speciale vermelding verdienen Vivre d'amour!...(n. 17) en Pourquoi je t'aime, ô Marie! (n. 54), een originele synthese van de levenstocht van de Maagd Maria volgens het Evangelie. Aan deze werken moeten acht vrome voorstellingen (Récréations pieuses) worden toegevoegd: poëtische en theatrale werken, bedacht en uitgevoerd door de heilige voor haar gemeenschap op bepaalde feesten, volgens de traditie van de Karmel. Van haar andere geschriften is nog vermeldenswaardig een reeks van 21 gebeden (Prières). Ook moet men de verzameling woorden niet vergeten die zij gesproken heeft tijdens de laatste maanden van haar leven. Deze woorden, waarvan verschillende redacties bewaard zijn, bekend als Novissima verba, staan ook bekend onder de titel Derniers entretiens [6383].

Uit de zorgvuldige studie van de geschriften van de heilige Theresia van het Kind Jezus en uit de weerklank die deze hebben gehad in de Kerk, kan men de meest in het oog vallende aspecten van de “uitmuntende leer” destilleren die de basis vormt voor de toekenning van het kerkleraarschap.

Wat eerst en vooral blijkt, is de aanwezigheid van een bijzonder charisma van wijsheid. Deze jonge karmelietes, zonder enige speciale theologische vooropleiding, maar verlicht door het licht van het Evangelie, voelt zich onderwezen door de goddelijke Meester die, zoals zij zegt, “de Leraar der leraren” is Ms. A 83v [[3958]], van wie zij de “goddelijke leringen” ontvangt Ms. B 1 r [[3958]] Zij voelt dat in haar de woorden van de Schrift in vervulling zijn gegaan: “Als iemand heel klein is, laat hem dan bij Mij komen…; aan de kleinen wordt barmhartigheid betoond” Ms. B 1v [[3958]] (Spr. 9, 4; Wijsh. 6, 6) [[b:Spr. 9, 4; Wijsh. 6, 6]]; zij weet ook dat ze onderwezen is in de wetenschap van de liefde, verborgen voor wijzen en verstandigen, die de goddelijke Meester zich verwaardigd heeft aan haar te openbaren, zoals aan de kleinen. Ms. A 49 r [[3958]] (Lc. 10, 21-22) [[b:Lc. 10, 21-22]]

Pius XI, die Theresia van Lisieux beschouwde als de ‘Ster van zijn pontificaat’, aarzelde niet om in zijn homilie op de dag van haar heiligverklaring, 17 mei 1925, te bevestigen: “Dezelfde Geest van waarheid onthulde en verklaarde aan haar wat Hij voor wijzen en verstandigen verborgen pleegt te houden en te openbaren aan kleinen; zo genoot zij een dusdanige kennis van de hemelse zaken dat zij – zoals onze onmiddellijke voorganger getuigt – aan anderen een betrouwbare weg naar het heil kon tonen” AAS 17 (1925) p. 213) [[9100]]

Haar onderricht is niet alleen in overeenstemming met de Schrift en met het katholieke geloof, maar munt uit (‘eminet’) door de diepte en de synthese qua wijsheid die zij bereikt. Haar leer is tegelijk een belijdenis van het geloof van de Kerk, een ervaring van het christelijke mysterie en een weg naar de heiligheid. Theresia biedt een volwassen synthese van de christelijke spiritualiteit; zij verenigt theologie en geestelijk leven, drukt zich krachtig en gezagvol uit, met een groot vermogen om te overtuigen en mee te delen, zoals blijkt uit de ontvangst en de verspreiding van haar boodschap onder het Volk van God.

Het onderricht van Theresia drukt op coherente wijze de dogma’s van het christelijk geloof uit en verenigt deze in een harmonieus geheel als waarheidsleer en levenservaring. In dit verband mag men niet vergeten dat het begrip van het door de apostelen overgeleverde geloofsgoed, zoals het Tweede Vaticaans Concilie leert, zich in de Kerk ontwikkelt onder de bijstand van de Heilige Geest: “Het inzicht in de overgeleverde zaken en woorden wordt groter door de beschouwing en studie van de gelovigen, die dit alles in hun hart overwegen (Lc. 2, 19.51) [[b:Lc. 2, 19.51]], door een diep inzicht in de geestelijke dingen dat zij ervaren en door de prediking van hen die met de opvolging in het bisschopsambt het charisma van de waarheid met zekerheid hebben ontvangen” Dei Verbum [[576|8]]

In de geschriften van Theresia van Lisieux vinden we misschien niet, zoals bij andere kerkleraren, een wetenschappelijk uitgewerkte voorstelling van de dingen van God, maar we kunnen er een verlicht geloofsgetuigenis in ontwaren dat, terwijl het met vertrouwvolle liefde de neerdalende barmhartigheid van God verwelkomt en de verlossing in Christus, het mysterie en de heiligheid van de Kerk onthult.

Men kan dus terecht het charisma van kerklerares herkennen in de Heilige van Lisieux, zowel vanwege de gave van de Heilige Geest die zij heeft ontvangen om haar geloofservaring te beleven en uit te drukken, als vanwege haar bijzondere begrip van het mysterie van Christus. In haar komen de gaven van de nieuwe Wet samen, namelijk de genade van de Heilige Geest die zich openbaart in het levende geloof dat werkzaam is door de liefde. vgl: Ia-IIae q. 106, a. 1 [[[t:Ia-IIae q. 106, a. 1]]] vgl: Ia-IIae q. 108, a. 1 [[[t:Ia-IIae q. 108, a. 1]]]

We kunnen op Theresia van Lisieux toepassen wat mijn voorganger Paulus VI wist te zeggen van een andere jonge heilige, tevens kerklerares, Catharina van Siena: “Wat het meest opvalt aan deze heilige is haar ingestorte wijsheid, dat wil zeggen de heldere, diepe en bruisende wijze waarop zij zich de goddelijke waarheden en de geheimen van het geloof eigen maakte …: een zich eigen maken dat zeker geholpen werd door bijzondere natuurlijke gaven, maar dat toch duidelijk wonderbaar was, te danken aan een charisma van wijsheid afkomstig van de Heilige Geest” AAS 62 (1970) p. 675 [[1804]]

Met haar kenmerkende leer en onmiskenbare stijl verschijnt Theresia als een authentieke lerares van het geloof en het christelijke leven. Door haar geschriften, zoals door de uitingen van de heilige Vaders, stroomt dat levenwekkende sap van de katholieke traditie waarvan de rijkdom, zoals nogmaals Vaticanum II bevestigt, “de praktijk en het leven van de gelovende en biddende Kerk doordringt” Dei Verbum [[576|8]]

De leer van Theresia van Lisieux, mits begrepen in het literaire genre eigen aan haar opvoeding en cultuur en gemeten aan de bijzondere omstandigheden van haar tijd, verschijnt in een providentiële eenheid met de zuiverste traditie van de Kerk, zowel voor de belijdenis van het katholieke geloof als voor de bevordering van het meest authentieke geestelijke leven, voorgehouden aan alle gelovigen in een levendige en toegankelijke taal.

Zij heeft in onze tijd de aantrekkingskracht van het Evangelie doen schitteren; zij heeft de zending gehad om de Kerk, het Mystieke Lichaam van Christus, bekend en bemind te maken; zij heeft geholpen om de zielen te genezen van de gestrengheden en benauwenissen van het jansenisme, dat meer geneigd was Gods rechtvaardigheid te benadrukken dan de goddelijke barmhartigheid. Zij heeft in Gods barmhartigheid alle goddelijke volmaaktheden beschouwd en aanbeden. “Zelfs de Rechtvaardigheid (en die misschien wel meer dan de andere) is voor mij met liefde bekleed” Ms. A 83v [[3958]] Zo is zij een levende icoon geworden van die God die, aldus het gebed van de Kerk, ‘vooral zijn grootheid toont als Hij ons genadig is en barmhartigheid bewijst’ vgl. Romeins Missaal,.. vgl. Romeins Missaal, openingsgebed van de 26e zondag door het jaar.

Al bezit Theresia niet echt een leerstellig corpus in de eigenlijke zin van het woord, toch springen er uit haar geschriften bepaalde schitteringen van de leer die, als door een charisma van de Heilige Geest, de kern zelf van de openbaringsboodschap vatten in een originele, ongeziene visie en zo een kwalitatief uitmuntend onderricht vormen.

De kern van haar boodschap is het mysterie zelf van God die Liefde is, God die Drie-eenheid is, oneindig volmaakt in zichzelf. Als de echte christelijke geestelijke ervaring moet samenvallen met de geopenbaarde waarheden waarin God zichzelf en het geheim van zijn wil meedeelt vgl: Dei Verbum [[[576|2]]], dan moet worden bevestigd dat Theresia de goddelijke openbaring heeft ervaren, waarbij zij zo ver kwam dat zij de fundamentele werkelijkheden van ons geloof beschouwde, verenigd in het mysterie van het trinitaire leven. Aan de top, als bron en einde, staat de barmhartige liefde van de drie goddelijke Personen, zoals zij het uitdrukt, vooral in haar Akte van overgave aan de barmhartige Liefde. Aan de basis, van de kant van het subject, staat de ervaring van aangenomen kinderen van de Vader te zijn in Jezus; dat is de meest authentieke betekenis van het geestelijke kindschap, dat wil zeggen de ervaring van de goddelijke zoon- of dochterwording onder de stuwing van de Heilige Geest. Ook aan de basis en vóór ons staat de naaste, staan de anderen, aan wier redding wij moeten meewerken met en in Jezus, met dezelfde barmhartige liefde die Hij ons betoont.

Door het geestelijke kindschap ervaart men dat alles van God komt, naar Hem terugkeert en in Hem woont, tot heil van allen, in een mysterie van barmhartige liefde. Dat is de leerstellige boodschap die deze heilige heeft onderwezen en voorgeleefd.

Zoals voor de heiligen van de Kerk van alle tijden is ook voor haar, in haar geestelijke ervaring, Christus het middelpunt en de volheid van de openbaring. Theresia heeft Jezus gekend, bemind en doen beminnen met de passie van een bruid. Zij drong door in de geheimen van zijn kindschap, in de woorden van zijn Evangelie, in de passie van de lijdende Dienstknecht gekerfd in diens heilig Aanschijn, in de luister van zijn verheerlijkte bestaan, in zijn eucharistische aanwezigheid. Zij heeft alle uitingen van Christus’ goddelijke liefde bezongen, zoals die in het Evangelie worden gevonden (vgl. Poésies n. 24, Jésus, mon Bien-Aimé, rappelle-toi!).

Theresia is op bijzondere wijze verlicht geweest aangaande de werkelijkheid van het Mystieke Lichaam van Christus, de verscheidenheid van zijn charisma’s – gaven van de Heilige Geest –, en de ontzagwekkende kracht van de liefde, die als het ware het hart van de Kerk is, waarin zij haar roeping als contemplatief en missionaris heeft gevonden. vgl: Ms. B 2r-3v [[[3958]]]

Wat betreft de meest originele onderdelen van haar geestelijke wetenschap moet ten slotte de diepzinnige verkenning genoemd worden die Theresia heeft ontwikkeld van het mysterie en de levenstocht van de Maagd Maria, met resultaten die heel dicht liggen bij de leer van het Tweede Vaticaans Concilie, uiteengezet in hoofdstuk VIII van de constitutie Lumen Gentium [617], en bij wat ik zelf heb geschreven in mijn encycliek Redemptoris Mater [713] van 25 maart 1987.

De belangrijkste bron van haar geestelijke ervaring en onderricht is het Woord van God in het Oude en Nieuwe Testament. Zij zelf erkent dit, vooral door haar hartstochtelijke liefde voor het Evangelie te benadrukken. vgl: Ms. A 83v [[[3958]]] Haar geschriften tellen meer dan duizend Bijbelcitaten: meer dan vierhonderd uit het Oude Testament en meer dan zeshonderd uit het Nieuwe.

Ondanks haar ontoereikende vooropleiding en gebrek aan hulpmiddelen voor de studie en uitleg van de heilige boeken heeft Theresia zich ondergedompeld in de meditatie van het Woord van God met een geloof en directheid die opmerkelijk genoemd mogen worden. Onder de stuwing van de Geest heeft zij voor zichzelf en voor de anderen een diepe kennis van de openbaring verworven. Door haar liefdevolle concentratie op de Schrift – zij wilde zelfs Hebreeuws en Grieks leren om de geest en de letter van de heilige boeken beter te begrijpen – heeft zij het belang van de Bijbelse bronnen voor het geestelijk leven laten zien, heeft zij de originaliteit en de frisheid van het Evangelie doen laten uitkomen en heeft zij op sobere wijze de geestelijke uitleg van het Woord van God beoefend, zowel van het Oude als het Nieuwe Testament. Zo heeft zij verborgen schatten ontdekt door woorden en episodes op zichzelf toe te passen – soms niet zonder bovennatuurlijke stoutmoedigheid –, zoals toen zij bij het lezen van de brieven van Paulus (1 Kor. 12-13) [[b:1 Kor. 12-13]]intuïtief haar roeping tot de liefde ontwaarde. vgl: Ms. B 3r-3v [[[3958]]] Verlicht door het geopenbaarde Woord schreef Theresia geniale bladzijden over de eenheid tussen de liefde tot God en de liefde tot de naaste vgl: Ms. C 11v-19r [[[3958]]] en heeft zij zich vereenzelvigd met het gebed van Jezus tijdens het Laatste Avondmaal, als uitdrukking van zijn voorbede voor het heil van allen. vgl: Ms. C 34r-35r [[[3958]]]

Zoals gezegd valt haar leer samen met de leer van de Kerk. Reeds als kind werd zij door haar familie opgevoed om deel te nemen aan het gebed en de liturgische eredienst. Bij de voorbereiding op haar eerste biecht, haar eerste Communie en het sacrament van het Vormsel toonde zij een buitengewone liefde voor de waarheden van het geloof en leerde zij de Catechismus bijna woordelijk uit het hoofd. vgl: Ms. A 37r-37v [[[3958]]] Aan het einde van haar leven schreef zij de apostolische geloofsbelijdenis over met haar eigen bloed, als uitdrukking van haar onvoorwaardelijke gehechtheid aan de belijdenis van het geloof.

Naast de woorden van de Schrift en de leer van de Kerk heeft Theresia zich van jongs af aan gevoed met het onderricht van de Navolging van Christus [1063], welke zij, zoals ze zelf bekent, bijna uit het hoofd kende. vgl: Ms. A 47r [[[3958]]] Voor de verwezenlijking van haar roeping tot de Karmel zijn de geestelijke geschriften van de moeder-stichteres Teresa van Jezus doorslaggevend geweest, vooral diegene die de contemplatieve en kerkelijke zin van het charisma van de teresiaanse Karmel uitleggen. vgl: Ms. C 33v [[[3958]]] Maar op een heel bijzondere manier heeft Theresia zich gevoed met de mystieke leer van de heilige Johannes van het Kruis, die haar echte geestelijke meester is geweest. vgl: Ms. A 83r [[[3958]]] Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij, een uitstekende leerling in de school van deze twee heiligen die later tot kerkleraren zijn uitgeroepen, ook lerares van het geestelijke leven is geworden.

De geestelijke leer van Theresia van Lisieux heeft bijgedragen aan de uitbreiding van het Koninkrijk van God. Door haar voorbeeld van heiligheid, van volmaakte trouw aan onze Moeder de Kerk, van volledige gemeenschap met de heilige Stoel, alsook door de bijzondere genaden die zij verkreeg voor vele missionaire broeders en zusters, heeft zij een bijzondere dienst bewezen aan de hernieuwde verkondiging en beleving van het Evangelie van Christus en aan de uitbreiding van het katholieke geloof naar alle volkeren van de aarde.

Het is niet nodig lang stil te staan bij de universaliteit van de teresiaanse leer en de brede weerklank van haar boodschap in de eeuw die ons scheidt van haar dood: deze zijn goed gedocumenteerd in de studies die zijn verricht met het oog op de toekenning van het kerkleraarschap aan de heilige.

Bijzonder belangrijk in dit verband is het feit dat het leergezag van de Kerk zelf niet alleen de heiligheid van Theresia heeft erkend, maar ook haar wijsheid en leer in het licht heeft gesteld. Reeds Pius X zei over haar dat zij “de grootste heilige van de moderne tijd” was. Toen hij met vreugde de eerste Italiaanse uitgave van de Histoire d’une ame [4023] ontving, prees hij de vruchten die men kon plukken van de teresiaanse spiritualiteit. Benedictus XV schetste de weg van het geestelijke kindschap bij gelegenheid van de afkondiging van de heldhaftigheid van de deugden van de dienares Gods en prees de kennis van de goddelijke werkelijkheden die God aan Theresia had verleend om anderen de wegen der verlossing te leren vgl. AAS 13 (1921) 449-452) vgl. AAS 13 (1921) 449-452). Pius XI wilde bij gelegenheid van zowel haar zalig- als haar heiligverklaring de leer van de heilige uiteenzetten en aanbevelen, waarbij hij haar bijzondere goddelijke verlichting onderstreepte Discorsi di Pio XI, vol. I,.. Discorsi di Pio XI, vol. I, Turijn 1959, p. 91 en haar kwalificeerde als lerares van het leven. vgl: AAS 17 (1925) pp. 211-214 [[[9100]]] Pius XII bevestigde bij de wijding van de basiliek van Lisieux in 1954 onder andere dat Theresia met haar leer tot in het hart van het Evangelie was doorgedrongen vgl. AAS 46 (1954) pp... vgl. AAS 46 (1954) pp. 404-408). Kardinaal Angelo Roncalli, de toekomstige paus Johannes XXIII, bezocht Lisieux verschillende keren, vooral toen hij nuntius in Parijs was. Tijdens zijn pontificaat gaf hij bij verschillende gelegenheden blijk van zijn devotie tot de heilige en schetste de band tussen de leer van de Heilige van Avila en haar dochter, Theresia van Lisieux Discorsi, messaggi, colloqui,.. Discorsi, messaggi, colloqui, vol. II (1959-1960) pp. 771-772. Tijdens de viering van het Tweede Vaticaans Concilie hebben de vergaderde Vaders meermaals haar voorbeeld en haar leer aangehaald. Paulus VI richtte op 2 januari 1973, op de honderdste verjaardag van haar geboorte, een brief aan de bisschop van Bayeux en Lisieux, waarin hij Theresia’s voorbeeld in het zoeken naar God prees en haar voorstelde als lerares van gebed en theologale hoop, en een model van gemeenschap met de Kerk; hij wees leraren, opvoeders, herders en zelfs theologen op de studie van haar leer vgl. AAS 65 (1973) pp. 12-15 vgl. AAS 65 (1973) pp. 12-15. Ik heb zelf bij verschillende gelegenheden het genoegen gehad te verwijzen naar de figuur en de leer van de heilige, in het bijzonder bij gelegenheid van het onvergetelijke bezoek aan Lisieux op 2 juni 1980, toen ik iedereen eraan heb willen herinneren: “Van Theresia van Lisieux kan men met zekerheid zeggen dat de Geest van God het aan haar hart heeft gegeven om zonder omwegen aan de mensen van onze tijd het fundamentele geheim, de werkelijkheid van het Evangelie te openbaren. … De ‘kleine weg’ is de weg van het ‘heilige kindschap’. In deze weg ligt iets unieks, de genius van de heilige Theresia van Lisieux. Zij bevat tegelijkertijd de bevestiging en de vernieuwing van de meest fundamentele en meest universele waarheid. Welke waarheid van de evangelische boodschap is immers meer fundamenteel en meer universeel dan deze: God is onze Vader en wij zijn zijn kinderen?” Insegnamenti di Giovanni.. Insegnamenti di Giovanni Paolo II, vol. III/1 (1980) p. 1659.

Deze simpele verwijzingen naar een ononderbroken reeks getuigenissen van de pausen van deze eeuw over de heiligheid en de leer van de heilige Theresia van het Kind Jezus en over de wereldwijde verspreiding van haar boodschap, drukken duidelijk uit hoezeer de Kerk, in haar herders en in haar gelovigen, de geestelijke leer van deze jonge heilige heeft ontvangen.

Een teken van de kerkelijke ontvangst van de leer van de heilige is het beroep op haar leer in vele documenten van het gewone leergezag van de Kerk, vooral wanneer gesproken wordt over de contemplatieve en missionaire roeping, over vertrouwen in de rechtvaardige en barmhartige God, over de christelijke vreugde, over de roeping tot heiligheid. Een teken hiervan is de aanwezigheid van haar leer in de recente Catechismus van de Katholieke Kerk [1] Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|127.826.956.1011.2011.2558]] Zij die zo ervan hield uit de catechismus de waarheden van het geloof te leren, heeft het verdiend om gerekend te worden tot de gezaghebbende getuigen van de katholieke leer.

Theresia bezit een uitzonderlijke universaliteit. Haar persoon en de evangelische boodschap van de ‘kleine weg’ van vertrouwen en geestelijk kindschap hebben toen en nu een verbazingwekkende weerklank gevonden, die alle grenzen overschrijdt.

De invloed van haar boodschap omvat in de eerste plaats mannen en vrouwen wier heiligheid of heldhaftige deugden door de Kerk zelf zijn erkend, herders van de Kerk, beoefenaars van theologie en spiritualiteit, priesters en seminaristen, mannelijke en vrouwelijke religieuzen, kerkelijke bewegingen en nieuwe gemeenschappen, mannen en vrouwen van elke stand en van ieder continent. Theresia geeft aan allen haar persoonlijke verzekering dat het christelijke mysterie waarvan zij getuige en apostel is geworden door in gebed, zoals zijzelf vrijmoedig zegt, “apostel van de apostelen” te worden Ms. A 56r [[3958]], letterlijk genomen moet worden, met het grootst mogelijke realisme, omdat het een universele waarde heeft in tijd en ruimte. De kracht van haar boodschap ligt in de concrete illustratie hoe alle beloften van Jezus volledig verwerkelijkt worden in de gelovige die met vertrouwen de verlossende aanwezigheid van de Verlosser in zijn of haar leven weet te verwelkomen.

Al deze argumenten zijn een duidelijk bewijs van de actualiteit van de leer van de Heilige van Lisieux en van de bijzondere impact van haar boodschap op de mannen en vrouwen van onze tijd. Er zijn bovendien andere omstandigheden die haar aanwijzing als lerares voor de Kerk in onze tijd een nog grotere betekenis geven.

Ten eerste is Theresia een vrouw, die in haar groeiende vertrouwdheid met het Evangelie de verborgen rijkdommen ervan heeft weten op te delven met die concreetheid en diepe weerklank qua leven en wijsheid, die eigen is aan de vrouwelijk genius. Door haar universaliteit verschijnt zij te midden van die menigte van heilige vrouwen die schitteren door de wijsheid van het Evangelie.

Theresia is verder een contemplatief. In de verborgenheid van haar Karmel heeft zij het grote avontuur van de christelijke ervaring beleefd, tot aan het ‘kennen van de lengte, breedte, hoogte en diepte van de liefde van Christus’ toe. (Ef. 3, 18-19) [[b:Ef. 3, 18-19]]God heeft gewild dat zijn geheimen niet verborgen bleven, maar heeft Theresia in staat gesteld de geheimen van de Koning te verkondigen. vgl: Ms. C 2v [[[3958]]] Theresia biedt met haar leven een getuigenis en een theologische illustratie van de schoonheid van het contemplatieve leven als totale toewijding aan Christus, Bruidegom van de Kerk, en als levende bevestiging van de voorrang van God op alle dingen. Haar leven is een verborgen leven, dat een geheimzinnige vruchtbaarheid bezit voor de verspreiding van het Evangelie; het vervult de Kerk en de wereld met de goede geur van Christus. vgl: n. 169 2v [[[3401]]]

Tenslotte is Theresia van Lisieux een jongere. Zij heeft middenin haar jeugd de rijpheid der heiligheid bereikt. vgl: Ms. C 4r [[[3958]]] Als zodanig kan zij gezien worden als een bijzonder effectieve lerares van het evangelische leven waar het gaat om het verlichten van de levensweg van jongeren, aan wie het toekomt protagonisten en getuigen van het Evangelie te zijn voor de nieuwe generaties.

Theresia van het Kind Jezus is niet alleen de jongste kerkleraar in leeftijd, maar ook degene die ons het meest nabij is in de tijd, als het ware om de continuïteit te onderstrepen waarmee de Geest van de Heer zijn boodschappers, mannen en vrouwen, naar de Kerk zendt als leraren en getuigen van het geloof. Wat immers ook de verschillen mogen zijn die men kan waarnemen in de loop der geschiedenis en niettegenstaande de weerslag die deze plegen te hebben op het leven en denken van de mensen van afzonderlijke tijdperken, mogen wij de continuïteit niet uit het oog verliezen die de kerkleraren onderling verbindt: in elke historische context blijven zij getuigen van het Evangelie dat niet verandert, en met het licht en de kracht die de Geest hen geeft, worden zij de boodschappers ervan door het opnieuw in al zijn zuiverheid te verkondigen aan hun tijdgenoten. Theresia is een lerares voor onze tijd, die smacht naar woorden die levend zijn en ertoe doen, naar heldhaftige en geloofwaardige getuigen. Daarom wordt zij ook graag gezien en verwelkomd door broeders en zusters van andere christelijke gemeenschappen en zelfs door hen die niet eens christen zijn.

In dit jaar waarin wij het eeuwfeest vieren van de glorierijke dood van Theresia van het Kind Jezus en het heilig Aanschijn, terwijl wij ons voorbereiden op de viering van het Grote Jubileum van het jaar 2000, na talrijke en gezagvolle petities te hebben ontvangen, vooral van vele bisschoppenconferenties over de hele wereld, en na het officiële verzoekschrift of supplex libellus te hebben aangenomen dat op 8 maart 1997 aan mij is gericht door de bisschop van Bayeux en Lisieux, alsook door de algemene overste van de orde van ongeschoeide karmelieten van de heilige Maagd Maria van de Berg Karmel en door de postulator-generaal van dezelfde orde, heb ik besloten om de Congregatie voor de zaken van de heiligen die ter zake bevoegd is, “na eerst het votum van de Congregatie voor de geloofsleer inzake de uitmuntende leer te hebben verkregen” Pastor Bonus [[577|73]], te belasten met de speciale studie van de zaak ter verlening van het kerkleraarschap aan deze heilige.

Na de nodige documentatie te hebben verzameld, hebben de twee bovengenoemde Congregaties de zaak in hun respectieve consulten behandeld: die van de Congregatie voor de geloofsleer [d:106] op 5 mei 1997 wat betreft de “uitmuntende leer”, en die van de Congregatie voor de zaken van de heiligen [d:109] op 29 mei van hetzelfde jaar ter bespreking van de speciale Positio. Op 17 juni daaropvolgend zijn de kardinalen en bisschoppen die lid zijn van deze congregaties in een plenaire interdicasteriële zitting bijeengekomen, volgens een procedure die ik voor deze gelegenheid had goedgekeurd, en hebben de zaak besproken, waarbij zij unaniem een positief advies uitbrachten over de toekenning van de titel van lerares van de universele Kerk aan de heilige Theresia van het Kind Jezus en het heilig Aanschijn. Dit advies is mij persoonlijk overgebracht door de heer Joseph kardinaal Ratzinger, prefect van de Congregatie voor de geloofsleer, en door de pro-prefect van de Congregatie voor de zaken van de heiligen, aartsbisschop Alberto Bovone, titulair aartsbisschop van Caesarea in Numidië.

Dit alles in overweging nemend heb ik op 24 augustus jl., op het moment van het Angelusgebed, in aanwezigheid van honderden bisschoppen en voor een immense menigte jongeren uit de hele wereld samengekomen in Parijs voor de XIIe Wereldjongerendag, persoonlijk mijn voornemen bekend willen maken om Theresia van het Kind Jezus en het heilig Aanschijn uit te roepen tot lerares van de universele Kerk bij gelegenheid van de viering van Wereldmissiedag (in Rome).

Vandaag, 19 oktober 1997, heb ik op het Sint-Pietersplein, vol met gelovigen uit alle delen van de wereld, in aanwezigheid van vele kardinalen, aartsbisschoppen en bisschoppen, tijdens de plechtige Eucharistieviering Theresia van het Kind Jezus en het heilig Aanschijn tot lerares van de universele Kerk uitgeroepen met deze woorden:

Tegemoetkomend aan de wensen van een groot aantal broeders in het bisschopsambt en van zeer vele gelovigen in de hele wereld, gehoord hebbende het advies van de Congregatie voor de zaken van heiligen en verkregen het votum van de Congregatie voor de geloofsleer wat betreft de uitmuntende leer, verklaren wij met zekerheid van kennis en na rijp beraad, krachtens het volle apostolische gezag, de heilige Theresia van het Kind Jezus en het heilig Aanschijn, maagd, tot lerares van de universele Kerk. In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest

.

Nu dit op gepaste wijze is gedaan, bepalen wij dat deze apostolische brief vroom bewaard moet worden en nu en in de toekomst ten volle van kracht zal zijn; en dat verder alles wat door wie dan ook, op welk gezag ook, bewust of uit onwetendheid anders in deze zaak gedaan wordt, hoe juist men het ook mag beoordelen en vaststellen, krachteloos en zonder grond zal zijn.

Gegeven te Rome, bij de Sint-Pieter, onder de vissersring, op 19 oktober in het jaar onzes Heren 1997, het twintigste van mijn pontificaat

Johannes Paulus II