Epifanie: God kwam in het Zijne, maar de zijnen aanvaardden Hem niet

Geliefde broeders en zusters,

Wij vieren vandaag het hoogfeest van Epifanie, de Openbaring des Heren. Het Evangelie verhaalt hoe Jezus zeer nederig en bescheiden ter wereld gekomen is. De heilige Matteüs verhaalt evenwel de geschiedenis van de wijzen die, geleid door een ster, uit het oosten gekomen waren om eer te brengen aan de pasgeborene, de koning van de joden. Telkens wij dit verhaal horen, worden we getroffen door het sterke contrast tussen de houding van de wijzen enerzijds en die van Herodes en de joden anderzijds. Het Evangelie zegt namelijk dat bij het horen van de wijzen, “koning Herodes ... verontrust (werd) en heel Jeruzalem met hem” (Mt. 2, 3)[b:Mt. 2, 3]. Een reactie die op verschillende manieren kan begrepen worden: Herodes is ongerust omdat hij in degene die de wijzen zoeken, een concurrent ziet voor zichzelf en zijn zonen. De leiders en inwoners van Jeruzalem lijken daarentegen eerder verbaasd, alsof ze uit een zekere roes ontwaakt worden en moeten nadenken. Jesaja had eigenlijk aangekondigd: “een kind wordt ons geboren, een zoon wordt ons gegeven. De heerschappij rust op zijn schouders; men noemt hem: Wonder van beleid, Sterke God, Vader voor eeuwig. Vredevorst” (Mt. 9, 5)[b:Mt. 9, 5].

Waarom is Jeruzalem dan verontrust? Het lijkt dat de evangelist bijna wil vooruitlopen op de stelling die de hogepriesters en het sanhedrin later zullen innemen, maar ook op die van het volk ten overstaan van Jezus tijdens Zijn openbaar leven. Het doet zeker uitkomen dat de kennis van de Schriften en de profetieën over de Messias niet maakt dat iedereen voor Hem en Zijn woord open staat. Men herinnert zich dat Jezus, toen Zijn lijden nakend was, over Jeruzalem weende omdat de stad de tijd niet erkend had waarop barmhartig op haar was neergezien (Lc. 19, 44)[[b:Lc. 19, 44]]. Wij raken hier één van de cruciale punten van de theologie van de geschiedenis: het drama van Gods trouwe liefde in de persoon van Jezus die “in het zijne” gekomen was “maar de zijnen aanvaardden Hem niet” (Joh. 1, 11)[b:Joh. 1, 11]. In het licht van heel de Bijbel vertegenwoordigt deze vijandige, verdachte of oppervlakkige houding, de houding van elke mens en van de “wereld” – in geestelijke zin – wanneer die zich sluit voor de geest van de ware God die ons tegemoet komt met de ontwapenende zachtmoedigheid van de liefde. Jezus, de “koning van de Joden” (Joh. 19, 37)[[b:Joh. 19, 37]] is de God van barmhartigheid en trouw; Hij wil in liefde en waarheid heersen en vraagt dat wij ons bekeren, onze slechte werken achterwege laten en ons resoluut op de weg van het goede begeven.

Jeruzalem vertegenwoordigt dus in die zin ieder van ons! Moge de Maagd Maria die Jezus gelovig ontvangen heeft, ons helpen om ons hart niet te sluiten voor Zijn Evangelie van heil. Laten wij ons eerder overwinnen en omvormen door Hem, de Emmanuël, God die onder ons gekomen is om ons Zijn vrede en liefde te geven.

Na het bidden van het Angelus
Ik richt mijn meest oprechte wensen tot de broeders en zusters van de oosterse Kerken die de kalender van Julianus volgen en morgen Kerstmis vieren. Moge de gedachtenis van de geboorte van de Verlosser in hun hart steeds meer de vreugde doen toenemen van door God bemind te zijn. De herinnering aan onze broeders in het geloof brengt me in de geest naar het Heilig Land en het Midden Oosten. Ik blijf de gewelddadige wapenconflicten in de Gazastrook met grote vrees volgen. Haat en het weigeren van dialoog leiden slechts tot oorlog – ik blijf het herhalen – en ik zou vandaag de initiatieven en inspanning willen aanmoedigen van degenen die de vrede ter harte nemen en die Israëlieten en Palestijnen proberen te helpen om met elkaar te praten. Moge God de inzet van deze moedige vredestichters steunen!

In vele landen is het feest van de Openbaring ook het feest van de kinderen. Ik denk dus in het bijzonder aan alle kinderen die de rijkdom en zegen van de wereld zijn, en vooral aan degenen die een serene kindertijd ontnomen wordt. Ik verlang bijzonder de aandacht te vestigen op de tientallen kinderen en adolescenten die de laatste maanden, ook in de Kersttijd, in de oosterse provincie van de Democratische Republiek Congo door gewapende bendes ontvoerd werden, die de dorpen aanvallen en er ook vele doden en gekwetsten maken. Ik richt een oproep tot de daders van deze onmenselijke wreedheden opdat zij aan de kinderen hun familie en een toekomst van veiligheid en ontwikkeling onder hun geliefd volk teruggeven, waarop zij recht hebben. Ik betuig tegelijk mijn geestelijke nabijheid bij de locale Kerken, die ook in hun leden en werk getroffen worden en ik roep de herders en de gelovigen op sterk en onwrikbaar te zijn in de hoop.

De gewelddadige gebeurtenissen met kinderen die helaas ook elders in de wereld vastgesteld worden, lijken ons des te betreurenswaardiger nu wij in 2009 de twintigste verjaardag vieren van de Conventie van de Rechten van het Kind: een oproep tot de internationale gemeenschap om haar engagement te hernieuwen ter verdediging, bescherming en bevordering van de kinderen overal ter wereld. Moge de Heer degenen helpen – en ze zijn talrijk! – die dagelijks ten dienste staan van de nieuwe generaties door hen te helpen hun toekomst in handen te nemen. Trouwens, de Dag van de Missionaire Kinderen die vandaag op het feest van de Openbaring gevierd wordt, is een goede gelegenheid om te tonen dat kinderen en adolescenten een belangrijke rol kunnen spelen in de verspreiding van het Evangelie en in werken van solidariteit met jongeren van hun leeftijd die er het meest nood aan hebben. Moge de Heer hen belonen!