Verklaring over de juiste presentatie van de joden en het jodendom in prediking en catechese binnen de Rooms-Katholieke Kerk

‘...U hebt zich gedurende uw zittingen bezig gehouden met de katholieke leer en catechese betreffende joden en en jodendom ... Op dit gebied zouden wij ernaar moeten streven dat het katholiek onderricht in al zijn gradaties, in catechese voor kinderen en jongeren, de joden en het jodendom niet alleen voorstelt op een eerlijke en objectieve wijze, vrij van vooroordelen en zonder enige belediging, maar ook in het volle bewustzijn van het erfdeel dat joden en christenen gemeenschappelijk hebben.’ Toespraak tot afgevaardigden van bisschoppenconferenties voor katholiek-joodse betrekkingen [[1116]]

‘Allen moeten er daarom voor waken dat ze in catechetisch onderricht en in de prediking van het Woord van God niets onderwijzen dat niet harmonieert met de waarheid van het Evangelie en de geest van Christus’;

‘Aangezien het gemeenschappelijke erfdeel van christenen en joden derhalve zo groot is, is het de wens van deze Heilige Synode wederzijds begrip en eerbied te bevorderen en aan te bevelen ...’

‘Informatie betreffende deze kwesties is belangrijk op ieder gebied van christelijke lering en onderricht. Onder de informatiebronnen zouden de volgende speciale aandacht moeten hebben:

• catechismussen en godsdienstige tekstboeken;
• geschiedenisboeken;
• de media (pers, radio, film, televisie).

Het effectieve gebruik van deze media veronderstelt de grondige vorming van onderwijzers en opvoeders in pedagogische academies, seminaries en universiteiten.’ Richtlijnen en suggesties voor de toepassingen van de Concilieverklaring Nostra aetate nr. 4 [[1102|3]]

• Belofte en Vervulling
• Continuïteit en Vernieuwing
• Eigenheid en Universaliteit
• Het Uniek-zijn en het Voorbeeld-zijn.

• de beloften en vervulling licht op elkaar werpen;
• het nieuwe bestaat uit de metamorfose van wat eerder was;
• de eigenheid van het volk van het Oude Verbond niet daarin bestaat dat het exclusief was, maar dat in de goddelijke visie het open stond voor een universele uitbreiding;
• het unieke van het joodse volk bedoeld is om de kracht te hebben van een voorbeeld.

We houden vast aan het gebruik van de uitdrukking Oud Testament omdat het traditioneel is (2 Kor. 3, 14) [[b:2 Kor. 3, 14]] maar ook omdat ‘Oud’ niet ‘ouderwets’ of ‘versleten’ betekent. In ieder geval is het de blijvende waarde van het O.T. als een bron van christelijke Openbaring die we hier benadrukken Dei Verbum [[576|3]].

• Het zijn Farizeeën die Jezus waarschuwen voor de risico’s die Hij loopt (Lc. 13, 31) [[b:Lc. 13, 31]];
• Sommige Farizeeën worden door Hem geprezen - bv. ‘de schriftgeleerde’ van (Mc. 12, 34) [b:Mc. 12, 34];
• Jezus eet met Farizeeën (Lc. 7, 36; Lc. 14, 1) [[b:Lc. 7, 36; Lc. 14, 1]].

1. De Evangeliën zijn het resultaat van jarenlang en gecompliceerd redactioneel werk. De dogmatische constitutie Dei Verbum [576], in navolging van de Instructie Sancta Mater Ecclesia - De historica evangeliorum veritate [283] van de Pauselijke Bijbelcommissie, onderscheidt drie stadia: ‘De gewijde auteurs schreven de vier Evangeliën, sommige gebeurtenissen uitkiezend uit de vele die door woord of geschrift doorgegeven waren, sommige ervan terugbrengend tot een synthese, andere weer uitleggend met het oog op de situatie van hun Kerken, en met behoud van de vorm van verkondiging, maar wel altijd op zo’n manier dat ze ons de eerlijke waarheid over Jezus vertelden’ (nr 19).
   
   Men kan daarom niet uitsluiten dat sommige passages die vijandig tegen of minder vleiend voor de joden zijn hun historische context hebben in conflicten tussen de groeiende Kerk en de joodse gemeenschap. Sommige controversen weerspiegelen christelijk-joodse verhoudingen van lang na Jezus’ tijd. Dit vast te stellen is van groot belang als we de betekenis van sommige Evangelieteksten verduidelijken willen voor de christenen van vandaag.
   Met al deze punten moet men rekening houden in de voorbereiding van catechese en homilieën voor de Vastentijd en de Goede Week vgl: Richtlijnen en suggesties voor de toepassingen van de Concilieverklaring Nostra aetate nr. 4 [[[1102|2]]] Sussidi per l’ecumenismo.. Sussidi per l’ecumenismo nella diocesi di Roma, 1982, 144 b.
2. Van de andere kant is het duidelijk dat er conflicten waren tussen Jezus en bepaalde categorieën joden van zijn tijd, onder wie Farizeeën, vanaf het begin van zijn optreden (Vgl. Mc. 2, 1-11.24; Mc. 3, 6; enz.) [[b:Mc. 2, 1-11.24; Mc. 3, 6]].
3. Er is bovendien het droevige feit dat de meerderheid van het joodse volk en hun gezagsdragers niet in Jezus geloofden - niet slechts een feit van de geschiedenis maar ook van theologische aard, waarvan St. Paulus zijn best doet de betekenis te doorgronden (Rom. 9-11) [[b:Rom. 9-11]].
4. Dit feit, nog meer benadrukt naarmate de christelijke zending zich ontwikkelde, vooral onder de heidenen, leidde onvermijdelijk tot een breuk tussen het jodendom en de jonge Kerk, voortaan onherstelbaar gescheiden en afwijkend in het geloof, en deze stand van zaken wordt weerspiegeld in de teksten van het Nieuwe Testament en in het bijzonder van de Evangeliën. Men kan deze breuk niet minimaliseren of verdoezelen; dat zou de identiteit van beide kanten alleen maar schaden. Niettemin heft het zeker de geestelijke ‘band’ niet op waar het Concilie over spreekt Nostra Aetate [[610|4]], en waarover we hier nog verder willen uitweiden.
5. Hierover nadenkend in het licht van de Schriften, met name van aangehaalde hoofdstukken van de brief aan de Romeinen, mogen christenen nooit vergeten dat het geloof een vrije gave Gods is (Rom. 9, 12) [[b:Rom. 9, 12]] en dat we nooit mogen oordelen over het geweten van anderen. De vermaning van St. Paulus ‘wees niet trots’ in uw houding ten opzichte van de ‘wortel’ (Rom. 11, 18) [b:Rom. 11, 18] geldt hier ten volle.
6. Men kan de joden die Jezus kenden en niet in Hem geloofden, of hen die de prediking van de Apostelen weerstonden, niet over dezelfde kam scheren als de joden die later kwamen of die van vandaag. De verantwoordelijkheid van de eersten is al een mysterie, verborgen bij God (Rom. 11, 25) [[b:Rom. 11, 25]], maar de laatsten bevinden zich in een geheel andere situatie. Het Tweede Vaticaans Concilie in de verklaring over Godsdienstvrijheid leert dat ‘alle mensen behoren vrij te zijn van dwang . . . op zulk een wijze dat in godsdienstzaken niemand gedwongen mag worden te handelen op een wijze in tegenstelling tot zijn eigen geloof. Noch . . . weerhouden van te handelen in overeenstemming met zijn eigen overtuiging’ Dignitatis Humanae [[702|2]] Dit is een van de grondslagen - verkondigd door het Concilie - waarop de joods-christelijke dialoog rust.

Johannes Kardinaal Willebrands,
voorzitter

Pierre Duprey,
vice-voorzitter

Jorgew Mejia,
secretaris