Paus Benedictus XVI bespreekt in zijn homilieën, meditaties, gebeden, toespraken etc. veelvuldig in detail verzen uit de Heilige Schrift. Soms ontwikkelt hij daarbij orginele inzichten of helpt een Bijbelcitaat op een speciale manier te bezien en toe te passen. In dit overzicht wordt een kleine poging gedaan om daarop een ingang te geven door in de volgorde van de Bijbelboeken enige van die teksten aan te duiden. Gezien het grote aantal aan homilieën die al op deze site vertaald zijn (en er nog veel meer onvertaald zijn) is het duidelijk een "dossier in ontwikkeling".
Er zijn drie secties. In het eerste worden de pericopen genoemd en in welk document de Paus in het bijzonder in is gegaan om die pericoop te verklaren. In de tweede sectie worden de vindplaatsen aangegeven waar termen, door de Paus gebruikt, door hemzelf of door de vertaler nader verklaard wordt of diverse versies van vertaling uitgelegd wordt. Veelal is deze te vinden in een noot bij de aangegeven alinea van dat document. De derde sectie tenslotte is een test om opvallend ander gebruik in de Nederlandstalige liturgie van teksten, waarmee de Paus verwant is (met name de Latijnse liturgische teksten, of afgeleiden daarvan in de Italiaanstalige versie).
De techniek van de site vereist dat aanduiding van de betreffende pericopen tussen haakjes aangegeven staan.
Sectie 1: de pericoop en in welk document (Homilie, Angelus etc.) de Paus daarop ingaat:
(Gen. 32, 26-32) [b:Gen. 32, 26-32]: Het gevecht van Jakob met God [4126] (Catechese 25.05.2011)
Exodus
(Ex. 4, 22) [b:Ex. 4, 22]: “Gij zijt mijn zoon, ik riep heden u in het leven” [3974|3] (Homilie 24.12.2010)
(Ex. 20, 12- 17) [b:Ex. 20, 12- 17] “De gerechtigheid van God is geopenbaard door het geloof in Jezus Christus” (vgl. Rom 3, 21-22) [3402|3] (Veertigdagenboodschap, 30-10-2009)
Deuteronomium
(Dt. 10, 18-19) [b:Dt. 10, 18-19] “De gerechtigheid van God is geopenbaard door het geloof in Jezus Christus” (vgl. Rom 3, 21-22) [3402|3] (Veertigdagenboodschap, 30-10-2009)
1 Koningen
(1 Kon. 18, 20-40) [b:1 Kon. 18, 20-40]: Elia - verkondiger van de waarheid, verwijzend naar de enige God [4154] (Catechese 15.06.2011)
Psalm
(Ps. 3) [b:Ps. 3]: "Sta op, o Heer, red mij!" - over Psalm 3 [4282] (Audiëntie 7.9.2011)
(Ps. 16, 5) [b:Ps. 16, 5]: Tot de Romeinse Curie bij gelegenheid van het naderende Kerstfeest 2006 [1598|9] (Toespraak 22.12.2006)
(Ps. 126) [b:Ps. 126]: Het is belangrijk Gods aanwezigheid in ons leven indachtig te zijn - over Psalm 126 [4326] (Audiëntie 12.10.2011)
(Ps. 136) [b:Ps. 136]: Herinnering aan en dankbaarheid voor het goede - over Psalm 136 [4340] (Audiëntie 19.10.2011)
zie ook dossier Bidden met de Psalmen en Kantieken [d:284], waar Paus Benedictus XVI de catecheses over de Psalmen van vrijdag in de tweede week tot aan de laatste Psalm van de vrijdag in de vierde week bespreekt. (de afzonderlijke besprekingen worden in deze lijst opgenomen, wanneer daarvan de Nederlandse vertaling beschikbaar is op deze site)
Jesaja
(Jes. 9, 5.6) [b:Jes. 9, 5.6]: “Gij zijt mijn zoon, ik riep heden u in het leven” [3974|1-2] (Homilie 24.12.2010)
(Jes. 9, 11) [b:Jes. 9, 11]: Het licht van Bethlehem is nooit gedoofd [767|3] (Homilie 24.12.2005)
(Jes. 10, 23) [b:Jes. 10, 23]: God heeft zijn Woord ingekort [1599|2-4] (Homilie 24.12.2006)
Sefanja
(Sef. 3, 14-17) [b:Sef. 3, 14-17]: Maagd Maria: icoon van een gehoorzaam geloof [4809|2-3] (Audiëntie 19.12.2012)
Zacharias
(Zach. 9, 10) [b:Zach. 9, 10]: Viering van Palmzondag en van het Lijden van de Heer [951|2-7] (Homilie Palmzondag 09.04.2006)
Evangelie volgens Matteüs
(Mt. 2, 1-12) [b:Mt. 2, 1-12]:
Christus het licht der volkeren? En wie zijn dan in onze tijd de "magiërs", de Wijzen die Hem zoeken? [1639|5-6] (Homilie 06.01.2007)
Epifanie: “het begin van een beweging die tegengesteld is aan die van Babel” [2173|6-7] (Homilie 06.01.2008)
(Mt. 11, 25-30) [b:Mt. 11, 25-30]: De parel van de hymne van de vreugde - De Jubelzang van Jezus [4377] (Audiëntie 07.12.2011)
(Mt. 21, 29-32) [b:Mt. 21, 29-32]: Tijdens de H. Mis op het vliegveld City-Airport bij Freiburg im Breisgau [4305|2-5] (Homilie 25.09.2011)
(Mt. 21, 33-43) [b:Mt. 21, 33-43]: De wijngaard van God, de dood van de Zoon en de wijn van het Nieuwe Verbond [658] (Homilie 02.10.2005)
(Lc. 2, 6.7) [b:Lc. 2, 6.7]: Tijd maken voor God en voor de behoeftigen [2157|1] (Homilie 24.12.2007)
(Lc. 2, 9) [b:Lc. 2, 9]: Het licht van Bethlehem is nooit gedoofd [767|4.5] (Homilie 24.12.2005)
(Lc. 2, 14) [b:Lc. 2, 14]: “Gij zijt mijn zoon, ik riep heden u in het leven” [3974|4] (Homilie 24.12.2010)
(Lc. 2, 19-28) [b:Lc. 2, 19-28]: Veritas de terra orta est! - Dan ontspruit de waarheid aan de aarde (Ps. 85, 12) [4812] (Audiëntie 19.12.2012)
(Lc. 4, 18) [b:Lc. 4, 18]: Bij gelegenheid van de vijfhonderdste verjaardag van de inauguratie van het plafond van de Sixtijnse Kapel [4761] (Meditatie 08.10.2012)
(Lc. 6, 27-29) [b:Lc. 6, 27-29]: Over de liefde tot de vijanden [1755] (Angelus 18.02.2007)
(Lc. 9, 28b-36) [b:Lc. 9, 28b-36]: Geen escape maar exodus [1770] (Angelus 04.03.2007)
(Lc. 10, 21-22) [b:Lc. 10, 21-22]: De parel van de hymne van de vreugde - De Jubelzang van Jezus [4377] (Audiëntie 07.12.2011)
(Lc. 12, 49-53) [b:Lc. 12, 49-53]: Vrede is niet enkel het ontbreken van conflicten [1994] (Angelus 19.08.2007)
(Lc. 13, 22-30) [b:Lc. 13, 22-30]: De nauwe deur [2007] (Angelus 26.08.2007)
(Lc. 14, 15-24) [b:Lc. 14, 15-24]: God faalt niet [4796|(4)] (Homilie 07.11.2006)
(Lc. 17, 19) [b:Lc. 17, 19]: ‘Sta op! Uw geloof heeft U gered’ (Lc. 17, 19) [4499] (Boodschap Wereldziekendag 20.11.2011)
Evangelie volgens Johannes
(Joh. 1, 5) [b:Joh. 1, 5]: Wij worden kinderen van God genoemd, en wij zijn het ook werkelijk! [1616|3-4] (Algemene Audiëntie 3.1.2007)
(Joh. 1, 11) [b:Joh. 1, 11]: Tijd maken voor God en voor de behoeftigen [2157|2.3] (Homilie 24.12.2007)
(Joh. 11, 1-44) [b:Joh. 11, 1-44]: Het gebed voor het aangezicht van God en de genezende en heilzame werking daarvan [4382|4-7] (Audiëntie 14.12.2011)
Handelingen van de Apostelen
(Hand. 4, 23-31) [b:Hand. 4, 23-31]: Het gebed in de eerste Christengemeenschap [4589] (Audiëntie 18.04.2012)
(Hand. 4, 36) [b:Hand. 4, 36] Barnabas, Silas en Apollos: drie van de vele medewerkers van de heilige Paulus [1722|2] (Audiëntie 31.01.2007)
(Hand. 5, 29-31) [b:Hand. 5, 29-31]: Inspiratie en de waarheid in de Bijbel [3536] (Homilie 15.04.2010)
(Hand. 6, 1-7) [b:Hand. 6, 1-7]: Het primaat van het gebed en het Woord van God (Hand. 6, 1-7) [4595] (Audiëntie 25.04.2012)
(Hand. 7, 53-60) [b:Hand. 7, 53-60]: Het gebed van de eerste christelijke martelaar (Hand. 7, 53-60) [4603] (Audiëntie 02.05.2012)
(Hand. 12, 6-19a) [b:Hand. 12, 6-19a]: Het gebed van de Kerk voor Petrus [4605] (Audiëntie 09.05.2012)
(1 Kor. 1, 18) [b:1 Kor. 1, 18]: Jaar van het Geloof - De redelijkheid van het geloof in God [4777|5] (Audiëntie 21.11.2012)
Tweede Brief aan de Korintiërs
(2 Kor. 1, 3-14.19-20) [b:2 Kor. 1, 3-14.19-20]: In Jezus Christus het "ja" tegen God en het gelovig "amen" van de Kerk (2 Kor. 1, 3-14.19-20) [4613] (Audiëntie 30.05.2012)
(2 Kor. 12, 1-10) [b:2 Kor. 12, 1-10]: De kracht van het gebed en de contemplatie (2 Kor. 12, 1-10) [4628] (Audiëntie 13.06.2012)
Brief aan de Efeziërs
(Ef. 1, 3-14) [b:Ef. 1, 3-14]: De goddelijke zegen voor de schepping door God de Vader (Ef. 1, 3-14) [4629] (Audiëntie 20.06.2012)
(Ef. 4, 1-16) [b:Ef. 4, 1-16]: Samen de Kerk opbouwen in waarheid en liefde - Lectio Divina [4551] (Lectio Divina 23.02.2012)
(Ef. 4, 3) [b:Ef. 4, 3]: Over de Brief aan de Efesiërs 4, 3 [4063] (Lectio Divina 04.03.2011)
(Ef. 4, 13) [b:Ef. 4, 13]: Pro Eligendo Romano Pontifici[491|4] (Homilie 18.04.2005, als Kardinaal Ratzinger)
Brief aan de Filippenzen
(Fil. 2, 1-11) [b:Fil. 2, 1-11]: God faalt niet [4796|(1)] (Homilie 07.11.2006)
(Fil. 2, 6-10) [b:Fil. 2, 6-10]: God imiteren, is zich geven in liefde [640] (Audiëntie 27.06.2012)
Brief aan de Kolossenzen
(Kol. 3, 1-14) [b:Kol. 3, 1-14]: Het octaaf van Pasen [4083] (Algemene Audiëntie 27.4.2011, Paasoctaaf)
Brief aan de Tessalonicenzen
(1 Tess. 1, 1-5) [b:1 Tess. 1, 1-5] Tijdens de H. Mis ter afsluiting van het 1e internationale congres over de nieuwe evangelisatie [4327|4] (Homilie 16.10.2011)
(Hebr. 1, 5-7) [b:Hebr. 1, 5-7]: “Gij zijt mijn zoon, ik riep heden u in het leven” [3974|3] (Homilie 24.12.2010)
(Hebr. 5, 8-10) [b:Hebr. 5, 8-10]: De band tussen de Eucharistie en Jezus’ Priesterschap [3589|4-6] (Homilie 03.06.2010)
(Hebr. 7, 3-25) [b:Hebr. 7, 3-25]: in samenhang met Psalm 110 [4357|4] (Audiëntie 16.11.2011)
(Hebr. 10, 22-25) [b:Hebr. 10, 22-25]: “Laten wij elkaar in het oog houden om met elkaar te wedijveren in liefde en daden van liefde” (Heb. 10, 24) [4510|1] (Boodschap Veertigdagentijd 2012 03.11.2011)
Eerste Brief van Petrus
(1 Pt. 1, 3-5) [b:1 Pt. 1, 3-5]: In Gods kracht geborgen door het geloof, wacht gij op het heil, dat al gereed ligt [4877] (Lectio Divina 08.02.2013)
Eerste Brief van Johannes
(1 Joh. 4, 14-18) [b:1 Joh. 4, 14-18]: Zo van het geloof getuigen, dat het de kracht van de liefde uitstraalt [1289|+6-9] (Homilie 12.09.2006)
Boek Openbaringen / Apocalyps
(Openb. 1, 4-3, 22) [b:Openb. 1, 4-3, 22]: Het gebed in het eerste deel van het boek "Openbaringen" (Openb. 1, 4-3, 22) [4681] (Audiëntie 05.09.2012)
(Openb. 4, 1-22, 21) [b:Openb. 4, 1-22, 21]: Het gebed in het tweede deel van het boek "Openbaringen" (Openb. 4, 1-22, 21) [4685] (Audiëntie 12.09.2012)
Sectie 2: woorden in de Heilige Schrift nader uitgelegd
aman - stabiel maken, zeker zijn, de waarheid zeggen
(2 Kor. 1,3-14.19-20) [b:2 Kor. 1,3-14.19-20]: In Jezus Christus het "ja" tegen God en het gelovig "amen" van de Kerk (2 Kor. 1, 3-14.19-20) [4613|7] (Audiëntie 30.05.2012)
archegós - heerser, die de weg wijst, ons vooruitgaat
(Hand. 5, 31) [b:Hand. 5, 31]: Inspiratie en de waarheid in de Bijbel [3536|(6)] (Homilie 15.04.201)
barak (zie: euloghein)
chaîre, charis - verheug u, genade
(Lc. 1, 28) [b:Lc. 1, 28]: Maagd Maria: icoon van een gehoorzaam geloof [4809|2-4] (Audiëntie 19.12.2012)
desmios - in boeien geslagen
Samen de Kerk opbouwen in waarheid en liefde - Lectio Divina [4551|2] (Lectio Divina over Ef. 4, 1)
dielogizeto - overwegen, nadenken
(Lc. 1, 29) [b:Lc. 1, 29]: Maagd Maria: icoon van een gehoorzaam geloof [4809|9] (Audiëntie 19.12.2012)
(Fil. 2, 5-8) [b:Fil. 2, 5-8]: Diepe nederigheid en oneindige liefde van Jezus [7930|1] (Audiëntie 28.09.2008)
elenchein
“Laten wij elkaar in het oog houden om met elkaar te wedijveren in liefde en daden van liefde” (Heb. 10, 24) [4510|1] (Boodschap Veertigdagentijd 2012 03.11.2011)
en morphe tou Theou - in de conditie van God zijn
God imiteren, is zich geven in liefde [640|4] (Audiëntie 27.06.2012)
episkenoo - zijn tent optrekken
De kracht van het gebed en de contemplatie (2 Kor. 12, 1-10) [4628|6] (Audiëntie 13.06.2012)
evangelium / euangelisasthai
‘God heeft gesproken. Maar hoe komt de mens dat te weten?’ [4716] (Meditatie 08.10.2012)
eu-dokeo / eudokia - welbehagen
In de Doop van Jezus wordt de wereld geheiligd, zijn de zonden vergeven; door het water en door de Geest worden wij nieuwe schepselen [1638|1] (Angelus 07.01.2007)
euloghein, barak - loven, verheerlijken, God de Vader danken
(Ef. 1, 3-14) [b:Ef. 1, 3-14] De goddelijke zegen voor de schepping door God de Vader (Ef. 1, 3-14) [4629|3] (Audiëntie 20.06.2012)
exemplum (zie ook: sacramentum)
Elkaar de voeten wassen in de zin dat we elkaar telkens weer vergeven [2282|3-7] (Homilie Witte Donderdag 20.03.2008)
exomologoumai: ten einde toe erkennen - tenvolle instemmen met
De parel van de hymne van de vreugde - De Jubelzang van Jezus [4377|1] (Audiëntie 07.12.2011)
Jaar van het Geloof - De redelijkheid van het geloof in God [4777|5] (Audiëntie 21.11.2012)
homothumadon: allen samen - eensgezind
Het gebed in de eerste Christengemeenschap [4589|2] (Audiëntie 18.04.2012)
hyparchonta, hypomonè, hypostase, hypostolè
Spe Salvi [2067|7-9] (Encycliek 30.11.2007)
immanû - 'met ons'
Het is belangrijk Gods aanwezigheid in ons leven indachtig te zijn - over Psalm 126 [4326|2] (Audiëntie 12.10.2011)
iskariot (ook 'sica' of 'sicarius')
Judas Iskariot en de H. Matthias [1409|2] (Audiëntie 18.1-.2006)
katanoein
“Laten wij elkaar in het oog houden om met elkaar te wedijveren in liefde en daden van liefde” (Heb. 10, 24) [4510|1] (Boodschap Veertigdagentijd 2012 03.11.2011)
licht
Het licht van Bethlehem is nooit gedoofd [767|3-5] (Homilie Kerst 2005 24.12.2005)
logikè latreia
(Rom. 12, 1) [b:Rom. 12, 1] Wijd uzelf aan Hem toe - Lectio Divina [4578|4] (Lectio Divina 15.02.2012)
metabasis, metabainein (omvorming, overgang)
(Joh. 13, 1) [b:Joh. 13, 1] Mexico en Cuba: in het hart gegrifte dagen - Beleef het geloof van het Sacrum Triduum [4588|9] (Audiëntie 04.04.2012)
(Joh. 19, 30) [b:Joh. 19, 30] Elkaar de voeten wassen in de zin dat we elkaar telkens weer vergeven [2282] (Homilie Witte Donderdag 20.03.2008)
morphe doulos - vorm van een slaaf
God imiteren, is zich geven in liefde [640|4] (Audiëntie 27.06.2012)
mysterion - Gods barmhartige liefdesplan
De goddelijke zegen voor de schepping door God de Vader (Ef. 1, 3-14) [4629|2] (Audiëntie 20.06.2012)
nederigheid - tapeinophrosunè
(Ef. 4, 2) [b:Ef. 4, 2] Samen de Kerk opbouwen in waarheid en liefde - Lectio Divina [4551|6] (Lectio Divina 23.02.2012)
nèpioi - nederigen, kleinen
Tijdens H. Mis met de leden van de Internationale Theologische Commissie [3650|1] (Homilie 01.12.2009)
oiktirmon
(Rom. 12, 1) [b:Rom. 12, 1] Wijd uzelf aan Hem toe - Lectio Divina [4578|4] (Lectio Divina 15.02.2012)
parakalo - paraklesis
(Rom. 12, 1) [b:Rom. 12, 1] Wijd uzelf aan Hem toe - Lectio Divina [4578|4] (Lectio Divina 15.02.2012)
p?nîm
Jezus Christus "Middelaar en de volheid van alle openbaring" [4837|4] (Audiëntie 16.01.2013)
paraklèseoos
(Hand. 4, 36) [b:Hand. 4, 36] Barnabas, Silas en Apollos: drie van de vele medewerkers van de heilige Paulus [1722|2] (Audiëntie 31.01.2007)
parastèsai
(Rom. 12, 1) [b:Rom. 12, 1] Wijd uzelf aan Hem toe - Lectio Divina [4578|4] (Lectio Divina 15.02.2012)
pleroforìa, volheid, de trouw, de volledigheid
(1 Tess. 1, 5) [b:1 Tess. 1, 5] Tijdens de H. Mis ter afsluiting van het 1e internationale congres over de nieuwe evangelisatie [4327|4] (Homilie 16.10.2011)
praüs - zachtmoedigheid
(Ef. 4, 2) [b:Ef. 4, 2] Samen de Kerk opbouwen in waarheid en liefde - Lectio Divina [4551|7] (Lectio Divina 23.02.2012)
Elkaar de voeten wassen in de zin dat we elkaar telkens weer vergeven [2282|3-7] (Homilie Witte Donderdag 20.03.2008)
sedaqah
(Ex. 20, 12- 17) [b:Ex. 20, 12- 17] (Dt. 10, 18-19) [b:Dt. 10, 18-19] “De gerechtigheid van God is geopenbaard door het geloof in Jezus Christus” (vgl. Rom 3, 21-22) [3402|3] (Veertigdagenboodschap, 30-10-2009)
shekinah
Verbum Domini [3488|50] (Exhortatie Verbum Domini)
sinetoi, sinesis, sofoi, sofia - wijze geleerden versus gaven van de H. Geest
Tijdens H. Mis met de leden van de Internationale Theologische Commissie [3650|5-6] (Homilie 01.12.2009)
symballon - overwegen, samen houden
(Lc. 2, 19) [b:Lc. 2, 19]: Maagd Maria: icoon van een gehoorzaam geloof [4809|9] (Audiëntie 19.12.2012)
substantie
Spe Salvi [2067|7-9] (Encycliek 30.11.2007)
tafel, dis
(Ps. 23, 5) [b:Ps. 23, 5] "Mijn Herder is de Heer! het ontbreekt mij aan niets" - Over Psalm 23 [4323|5] (Audiëntie 05.10.2011)
tapeinophrosunè - nederigheid
(Ef. 4, 2) [b:Ef. 4, 2] Samen de Kerk opbouwen in waarheid en liefde - Lectio Divina [4551|6] (Lectio Divina 23.02.2012)
teleiotheis - volmaakt gemaakt
(Hebr. 5, 8) [b:Hebr. 5, 8] De band tussen de Eucharistie en Jezus’ Priesterschap [3589|6] (Homilie 03.06.2010)
(Ps. 23, 6) [b:Ps. 23, 6] "Mijn Herder is de Heer! het ontbreekt mij aan niets" - Over Psalm 23 [4323|7] (Audiëntie 05.10.2011)
veertig (dagen)
Aswoensdag [4524|2-3] (Audiëntie 22.02.2012)
voetwassing
Elkaar de voeten wassen in de zin dat we elkaar telkens weer vergeven [2282] (Homilie Witte Donderdag 20.03.2008)
volle overtuiging, pleroforìa
(1 Tess. 1, 5) [b:1 Tess. 1, 5] Tijdens de H. Mis ter afsluiting van het 1e internationale congres over de nieuwe evangelisatie [4327|4] (Homilie 16.10.2011)
vrede
Het licht van Bethlehem is nooit gedoofd [767|6-7] (Homilie Kerst 24.12.2005)
welbehagen
(Lc. 3, 22) [b:Lc. 3, 22]: In de Doop van Jezus wordt de wereld geheiligd, zijn de zonden vergeven; door het water en door de Geest worden wij nieuwe schepselen [1638|1] (Angelus 07.01.2007)
woestijn
(Mc. 1, 12-13) [b:Mc. 1, 12-13]: Met Jezus in de woestijn [4538|1] (Angelus 26.02.2012)
zachtmoedigheid - praüs
(Ef. 4, 2) [b:Ef. 4, 2] Samen de Kerk opbouwen in waarheid en liefde - Lectio Divina [4551|6] (Lectio Divina 23.02.2012)
zuivering
(Mt. 21, 13) [b:Mt. 21, 13]: "Slachtoffers en gaven hebt gij niet gewild, maar Gij hebt voor mij een lichaam bereid" [2264|2] (Homilie 16.03.2008)
Sectie 3: verschillen in de liturgie
Antifoon Lofzang van Zacharius uit de Lauden
Latijnse Liturgia Horarum, Nederlands Getijdenboek geeft iets anders weer In de Doop van Jezus wordt de wereld geheiligd, zijn de zonden vergeven; door het water en door de Geest worden wij nieuwe schepselen [1638|2] (Angelus 07.01.2007)
Om RK Documenten te kunnen verbeteren is uw reactie zeer waardevol. Heeft u aanmerkingen of suggesties voor verbeteringen of bent u een fout tegen gekomen? Laat het ons weten.