De beloften van God aan David - Psalm 132 - I

Lezing: (Psalm 132, 1-10)[b:Ps. 132, 1-10]
De uitverkiezing van David en Sion. Een pelgrimslied.
1 Heer, denk aan David, aan al zijn lijden,
2 hoe hij de Heer gezworen heeft, aan de machtige God van Jakob deze gelofte deed:
3 Nee, ik ga mijn tent, mijn huis, niet binnen, ik leg mij op de rustbank, mijn bed, niet neer;
4 ik gun mijn ogen geen slaap, mijn oogleden geen sluimer,
5 totdat ik voor de Heer een plaats gevonden heb, een woning voor de machtige God van Jakob!
6 Zie, wij hebben van de ark gehoord in Efratha, hem gevonden in de velden van Jaär.
7 Laten wij Zijn woning binnengaan, ons neerbuigen voor de voetbank van Zijn voeten.
8 Sta op, Heer, ga naar Uw rustplaats, U en de ark van Uw macht!
9 Laat Uw priesters bekleed worden met gerechtigheid, laat Uw gunstelingen juichen.
10 Wijs het gebed van Uw gezalfde niet af, omwille van David, Uw dienaar.

Beste broeders en zusters!

Zojuist hebben wij het eerste gedeelte van Psalm 132 gehoord. Psalm 132[5061|+16920] is een hymne die op twee verschillende plaatsen in de liturgie van de vespers verschijnt. Vele deskundigen geloven dat dit lied werd gezongen bij de plechtige overdracht van de ark van het verbond van de Heer. De ark van het verbond was het teken van de aanwezigheid van God temidden van het volk Israël in Jeruzalem, de door David uitgekozen hoofdstad.

In het verslag van dit evenement, zoals het in de Bijbel is opgetekend, lezen wij: Koning David "danste met volledige toewijding voor het aangezicht van de Heer; en David was gekleed in een linnen priesterhemd. Zo brachten David en het gehele huis van Israël de ark van de Heer over, met gejuich en met bazuingeschal" (2 Sam. 6, 14-15)[b:2 Sam. 6, 14-15].

Andere geleerden daarentegen herleiden het loflied in Psalm 132 echter terug tot een viering ter nagedachtenis van deze eerdere gebeurtenis. Deze viering zou hebben plaatsgevonden nadat David de liturgie had ingesteld in de tempel van Sion.

De desbetreffende hymne lijkt een liturgische functie aan te nemen. Waarschijnlijk werd het loflied gezongen bij processies die werden gehouden door priesters en gelovigen. Hieraan nam dan ook een koor deel.

De liturgie van de vespers volgend gaan wij nu samen de eerste tien verzen bekijken van de psalm die ons zojuist ten gehore is gebracht. Het hart van dit segment is de plechtige gelofte van David. Want hierin wordt gezegd dat - na een einde te hebben gemaakt aan het lastige conflict met zijn voorganger, koning Saul - hij "de Heer gezworen heeft, aan de machtige God van Jakob deze gelofte deed: ..." (Ps. 132, 2)[b:Ps. 132, 2]. De strekking van deze plechtige belofte die wordt uitgesproken in de (verzen 3 tot en met 5)[b:Ps. 132, 3-5] is eenduidig: David zal het koninklijk paleis van Jeruzalem niet binnengaan, noch zal hij gaan rusten, totdat er een plaats is gevonden voor de ark van de Heer.

Dit is zeer belangrijk omdat het laat zien dat er in het middelpunt van het sociale leven van een stad, van een gemeenschap of van een volk een bepaalde aanwezigheid dient te zijn die herinnert aan het mysterie van de transcendente God. Dat wil zeggen: een plek voor God, een woning voor God. Zonder God kan de mens geen enkele voortgang maken. Wij dienen gezamenlijk met God op weg te gaan in de geschiedenis. De tempel, de woning van God, heeft de specifieke functie dit verbond zichtbaar te maken en te laten zien dat het volk zich door God laat leiden.

Op dit punt in de psalm, nadat de woorden van David zijn uitgesproken door wellicht een liturgisch koor, komt de herinnering aan het verleden tot leven. Want de tekst vertelt over de vondst van de ark in de velden van Jaär in de regio Efratha. (Ps. 132, 6)[[b:Ps. 132, 6]] Nadat de Filistijnen de ark aan Israël hadden teruggegeven was de ark nog lang in dat gebied gebleven. Op een eerder moment was Israël de ark verloren in een veldslag. (1 Sam. 7, 1; 2 Sam. 6, 2; 2 Sam. 6, 11)[[b:1 Sam. 7, 1; 2 Sam. 6, 2; 2 Sam. 6, 11]] Uiteindelijk wordt de ark na een lange tijd van het platteland overgebracht naar de toekomstige Heilige Stad, en onze hymne eindigt dan met een vreugdevol feest. Enerzijds zien wij nu de biddende mensen (Ps. 132, 7-9)[[b:Ps. 132, 7-9]], dat wil zeggen, wij zien de liturgische bijeenkomst. Anderzijds zien wij op dit punt in de tekst in het symbool van de ark van het verbond die op Sion is geplaatst de Heer die weer tussen Zijn volk aanwezig is. (Ps. 132, 8)[[b:Ps. 132, 8]]

De kern van de liturgie is deze relatie tussen priesters en gelovigen en de Heer in Zijn macht.

Ter afsluiting van het eerste gedeelte van Psalm 132 weerklinkt een smeekbede voor de koning die David zal opvolgen: "Wijs het gebed van Uw gezalfde niet af, omwille van David, Uw dienaar" (Ps. 132, 10)[b:Ps. 132, 10]. Hier zien wij dus de toekomstige opvolger van David, "Uw gezalfde".

Het ligt voor de hand om in dit gebed, dat aanvankelijk de bedoeling had om voor de Joodse koning om hulp te vragen bij de beproevingen van het leven, een messiaanse dimensie te veronderstellen. Want het begrip "de gezalfde" is de vertaling van de Joodse term "Messias". Op deze manier kijkt de blik van de biddende persoon verder dan de gebeurtenissen in het koninkrijk Juda. Zijn blik is gericht op de verwachting van de volmaakte "gezalfde", de Messias, die altijd begunstiging zal vinden bij God en door Hem geliefd en gezegend zal zijn. En Hij zal niet alleen voor Israël, maar voor de gehele wereld de "gezalfde", de koning, zijn. Hij, God, is met ons. Men was in afwachting van deze "gezalfde" die daarna in de persoon van Jezus Christus op aarde gekomen is.

Deze messiaanse interpretatie wat betreft de toekomstige "gezalfde" heeft de overhand in de christelijke interpretatie van de Bijbel. Deze interpretatie zal de gehele psalm bestrijken.

Veelzeggend is bijvoorbeeld hoe volgens Esychios van Jeruzalem, een priester die leefde in de eerste helft van de 5e eeuw, vers 8 van de psalm verwijst naar de incarnatie van Christus. In zijn Tweede preek over de Moeder Gods[6830] richt hij zich tot de Heilige Maagd: "U en degene die uit U geboren is werden onophoudelijk bezongen door David met de citer: "Sta op, Heer, ga naar Uw rustplaats, U en de ark van Uw macht." (Ps. 132, 8)[b:Ps. 132, 8] Wie is deze "machtige Ark"? Esychios antwoordt: “de ark is ontegenzeggelijk de Heilige Maagd, de Moeder van God. Want als U de parel bent, is zij de ark; als U de zon bent, dan wordt de Heilige Maagd noodzakelijkerwijze 'hemel' genoemd; en als U de ongerepte bloem bent, zal de Heilige Maagd de eeuwige plant zijn, het paradijs van onsterfelijkheid Sermo 2, in Testi mariani del primo millennio, I, Rome 1988, pp. 532-533[[1849]]

Deze tweevoudige interpretatie is erg belangrijk, volgens mij. De "gezalfde" is Christus; Christus, de Zoon van God Zelf, is mens geworden. En de ark van het verbond, de ware woning van God in de wereld, niet gemaakt van hout maar van vlees en bloed, is de Moeder van God die zichzelf aan de Heer aanbiedt als ware zij de ark van het verbond. Ook worden wij uitgenodigt om op dezelfde wijze een levende behuizing van God in de wereld te zijn.

Samenvatting voor de Duitstalige pelgrims
In het Oude Testament koestert het volk Israël een sterk verlangen naar Gods nabijheid. Psalm 132[5061|+16920], die wij zojuist hebben gehoord, staat in verband met de liturgische herinnering van Israël aan de plechtige intrede van de ark van het verbond dat het teken is van de aanwezigheid van God in Jeruzalem. De aanbidders leggen dezelfde gelofte van de koning af: "Ik ga mijn tent niet binnen ..., totdat ik voor de Heer een plaats gevonden heb" (Ps. 132, 5)[b:Ps. 132, 5]. In het hart van de gemeenschap dient er een plek te zijn waar de mensen de transcendente God kunnen ontmoeten.

Verbonden aan de uitverkiezing van koning David is het oprechte verzoek aan de Heer om te allen tijde bij Zijn volk te verblijven. De 'machtige ark' is een verbond van rechtvaardigheid en vrede in een gemeenschap die in God zijn oorsprong en zijn bestemming heeft. De christelijke gebedstraditie beantwoordt dit verzoek. Zij ziet in de ark van het verbond de Heilige Maagd Maria, in wie het Woord van God vlees is geworden om temidden van ons te wonen.

Begroeting van de Duitstalige pelgrims
Ik groet de Duitstalige pelgrims en bezoekers van harte. Vandaag verwelkom ik in het bijzonder de diakenen van het aartsbisdom Hamburg en van het bisdom Limburg, evenals de jonge gasten van de pauselijke Zwitserse Garde. Maak Christus tot uw rolmodel bij alle beslissingen in uw leven! Moge zijn Geest u toerusten om altijd de goede keuzes te maken.