S. Chrysostomus beroept zich op Paus Innocentius

N.v.d.vert.: Paus Innocentius I bestuurde de Kerk van 402 tot 417. Op zeer energieke wijze is Innocentius opgekomen voor de vervolgde aartsbisschop van Constantinopel, Joannes Chrysostomus. Hij liet de kerken in het Oosten [9330] weten, dat ze, indien zij de gemeenschap met Rome wilden onderhouden, elke vijandigheid ten opzichte van Chrysostomus onmiddellijk moesten beëindigen. (Bron: C. Castella: Geschiedenis van de Pausen).

Joannes aan Innocentius, bisschop van Rome.
"Aan mijn zeer eerbiedwaardige en door God geliefde Heer, de Bisschop Innocentius. Heil in de Heer."

Ik veronderstel, dat Uwe Heiligheid reeds vóór het ontvangen van mijn brief, het onrecht zal hebben vernomen, dat hier wordt gepleegd. Het kwaad is zó groot, dat er nauwelijks een gedeelte van de aarde is, dat niet gehoord heeft van deze droeve tragedie. De bekendheid van wat hier geschiedt heeft de uiteinde der aarde bereikt en overal smart en droefheid teweeg gebracht.

Omdat het echter niet voldoende is, daarover bedroefd te zijn, maar ook getracht moet worden verbetering te brengen in deze toestand, alsook te overwegen, hoe deze storm, die over de Kerk is losgebarsten, tot bedaren kan worden gebracht, achtte ik het nodig de zeer vrome en eerbiedwaardige bisschoppen Demetrius, Pappus en Eugenius, mijn broeders, te verzoeken, hun eigen kerken te verlaten en zich te wagen op de onmetelijke zee voor een verre reis naar U, zeer Geliefde, om U een helder beeld van alles te geven, teneinde zo spoedig mogelijk tot een oplossing te komen. Tezamen met hen heb ik de zeer eerwaardige en geliefde diakens Paulus en Cyriacus gezonden. Ook ik zelf wil in de vorm van een brief in het kort U van het gebeurde op de hoogte stellen.

Theophilus, aan wie het bestuur van de kerk van Alexandrië is toevertrouwd, werd bij de zeer vrome keizer ontboden, om alleen voor hen te verschijnen, daar enige beschuldigingen tegen hem waren ingebracht. Theophilus kwam, maar hij bracht een groot aantal bisschoppen mee, alsof hij van de aanvang af wilde laten zien, dat hij als het ware ten strijde trok.

Toen hij de grote en bij God geliefde stad Constantinopel binnenkwam, begaf hij zich niet eerst naar de kerk, zoals dat de gewoonte is en van oudsher is voorgeschreven. Hij kwam niet bij ons en sprak niet met ons. Van een gezamenlijk gebed en van enig teken van gemeenschap was geen sprake. Toen hij vanaf het schip aan land was gegaan, ging hij, met voorbijgaan van de kerk, buiten de stad zijn intrek nemen, ofschoon wij hem dringend uitnodigden, dat hij met zijn gezellen bij ons zijn intrek zou nemen.

Alles was daartoe in gereedheid gebracht, zowel de onderkomens als wat daartoe behoort. Noch hijzelf, noch zijn gezellen zijn daarop ingegaan. Toen wij dat zagen waren wij in grote verslagenheid, daar wij geen enkele reden voor deze vijandigheid konden vinden. Ondanks dat, hebben wij onze plichtplegingen vervuld. Wij hebben gedaan wat wij behoorden te doen. Herhaaldelijk hebben wij hem uitgenodigd met ons samen te komen en ons mede te delen, waarom hij van meet af aan zulk een vijandige houding aannam en tweedracht zaaide in een zo'n grote stad. Hij wilde evenwel geen reden opgeven. Terwijl zijn aanklagers bij de keizer bleven aandringen, heeft de zeer vrome keizer mij ontboden en bevolen naar hem toe te gaan, om te horen, wat hij tegen mij had.

Ik werd beschuldigd van overval en aanslag en al van dergelijke dingen. Ik ken de voorschriften van de Vaderen, die duidelijk aantonen, dat men niet buiten de grenzen van zijn eigen gebied macht kan uitoefenen, maar wel binnen zijn eigen rechtsgebied. Daarom heb ik er niet in toegestemd voor zijn rechterstoel te verschijnen en het zelfs met de grootste nadruk afgewezen. Hij echter, als wilde hij aan het bestaande conflict nog een nieuw conflict toevoegen, ontbood met veel machtsvertoon mijn aartsdiaken, alsof mijn kerk al verweesd was en geen bisschop meer had. Hij legde beslag op de gehele clerus. De kerken werden ontvolkt en van iedere kerk de clerus weggevoerd en bewerkt, om bezwaarschriften tegen mij in te brengen. De Kerk werd ertoe gedwongen mij aan te klagen.

Na zo gehandeld te hebben, stuurde Theophilus mij een boodschap en daagde mij uit voor het gerecht, zonder zijn eigen geding te hebben afgedaan, wat lijnrecht inging tegen de vaststaande regels en in strijd was met iedere wet. Ik was mij bewust, dat ik niet voor eon onpartijdige rechter zou komen te staan, anders had ik wel duizendmaal willen verschijnen. Ik wist dat ik zou komen te staan tegenover een bittere vijand, zoals uit de gebeurtenissen van het verleden bleek en ook uit de jongste gebeurtenissen is komen vast te staan.

Ik heb de bisschoppen Demetrius van Pisonon, Eulysius van Apamea, Lucinus van Appiaria en de priesters Germanus en Severus gezonden. Wij lieten een waardig en passend antwoord geven en zeiden, dat wij een rechtvaardig oordeel niet uit de weg gaan, maar wel een klaarblijkelijke bittere vijand. Wie immers zonder enige aanklacht te hebben ontvangen, aldus is opgetreden, die zichzelf heeft onttrokken aan de gemeenschap en het gebed van een kerk, die aanklagers ronselt, beslag legt op de clerus en een Kerk van zijn priesters berooft, hoe kan zo iemand een rechtvaardig rechter zijn en nog wel op een rechterstoel die hem in het geheel niet toekomt? Het is ongerijmd, dat iemand uit Egypte komt, om over Thraciërs te oordelen en dan nog wel iemand, die zelf in staat van beschuldiging is gesteld en een bittere vijand is! Toch heeft Theophilus zich in het geheel niet geschaamd. Wat hij zich had voorgenomen, wilde hij tegen iedere prijs doorzetten. Ik gaf duidelijk te verstaan, bereid te zijn in tegenwoordigheid van honderd, ja van wel duizend bisschoppen de beschuldigingen te weerleggen en aan te tonen, dat ik onschuldig was, wat ik inderdaad ook ben. Daarmee heeft hij echter niet ingestemd. Alhoewel ik zelf niet aanwezig was en ik mij op een Synode beriep dat een rechtvaardig oordeel kon vellen, daar ik niet een ondervraging schuwde maar wel een aperte vijandschap, aanvaarde hij alleen de tegen ons gekeerde beschuldigingen. Hij ontsloeg door ons geëxcommuniceerde priesters van de excommunicatie en nam bezwaarschriften in ontvangst van lieden, die zelf nog niet van hun misdrijven waren gezuiverd. Hij liet acten opmaken, allen in strijd met de vastgestelde regels. Waartoe dient het, nog veel hierover te zeggen? Theophilus hield niet op, alles te doen en te verzinnen, totdat hij mijn met geweld en alle mogelijke rechtsverkrachting uit de stad en uit de Kerk had verbannen. Tot laat in de avond bleef het volk mij adhaesie betuigen. Door de stadscommandant werd ik midden door de stad weggevoerd, omdat ik mij op een synode beroepen had, teneinde een rechtvaardig oordeel te verkrijgen.

Wie kan dit zonder tranen aanhoren, zelfs al is zijn hart van steen? Omdat men echter, zoals ik reeds zeide, het kwaad dat gepleegd wordt, niet enkel moet bewenen, maar ook moet herstellen, smeek ik dat Uw Liefde zich moge verheffen, om medelijden te hebben en alles te doen, een halt toe te roepen aan dat kwaad. Hun misdadigheid is immers met dit alles nog niet ten einde, neen zij hebben er zelfs nog veel aan toegevoegd om de strijd voor te zetten.

Nadat de zeer eerbiedwaardige keizer het onrecht van hen, die op schaamteloze wijze de Kerk belaagde, had ingezien, alsook vele van de aanwezige bisschoppen, die inmiddels naar hun land waren teruggekeerd, teneinde vergelding als een verslindend vuur te ontvluchten, werd ik weer teruggeroepen naar de stad en naar de Kerk uit welke ik verbannen was. Meer dan dertig bisschoppen hebben mij toen ingehaald. De keizer vaardigde daartoe zijn notarius af, maar deze liep terstond weg. Waarom?

Bij mijn terugkeer vroeg ik de door God geliefde keizer om een tweede synode bijeen te roepen, teneinde het gebeurde te bestraffen. Theophilus zich bewust van wat hij gedaan had en bang voor gerechtelijk onderzoek, scheepte zich in het geheim 's nachts in, nadat de keizerlijke brieven overal waren verspreid en het gehele volk van alle kanten samenstroomden Zo ontvluchtte Theophilus en nam allen die bij hem waren mee.

Vertrouwend op mijn goed geweten liet ik het hier niet bij, maar herhaalde mijn verzoek bij de vrome keizer. De keizer deed wat met zijn vroomheid strookte en zond weer een gezantschap naar Theophilus om hem uit Egypte te ontbieden, hem met al de zijnen, teneinde rekenschap van al het gebeurde te geven. Het zou hem niet mogelijk zijn zich vrij te pleiten van wat in strijd met zoveel canons van het kerkelijk recht zo onrechtvaardig was ondernomen, terwijl ik zelf afwezig was.

Theophilus gehoorzaamde niet aan het keizerlijk bevel, maar bleef thuis onder voorwendsel van een volksoproer. Ongetwijfeld hebben velen hem een onzalige steun gegeven, alhoewel ons volk hem verafschuwde voordat het keizerlijk bevel gegeven was.

Laat ik mij echter daar niet langer mee bezig houden. Dit alles heb ik evenwel meegedeeld, omdat ik wilde bewijzen dat Theophilus aan vel misdaden schuldig is.

Na dit alles heb ik niet stil gezeten. Voortdurend heb ik aangedrongen en gevraagd dat een gerechtelijk onderzoek ingesteld zou worden met vraag en antwoord. Ik heb mij bereid verklaard mijn onschuld aan te tonen en tevens te bewijzen dat zij de grootst mogelijke wetsverkrachters zijn.

Er waren echter nog enige Syriërs, die het met Theophilus eens waren, hier achter gebleven, en alles met hem hadden overlegd en gedaan. Ik ging naar hen toe bereid tot het geven van rekenschap. Herhaaldelijk heb ik er bij ben op aangedrongen dat zij mij de notulen, de acten van beschuldiging zouden geven. Ik heb gevraagd mij de aard van mijn misdrijven mee te delen, alsmede de namen van de aanklagers. Niet van dat alles neb ik in mijn bezit gekregen, maar opnieuw werd ik uit de kerk verbannen. Hoe zal ik kunnen beschrijven wat daarop gevolgd is? Het gaat iedere tragedie te boven. Geen woorden zijn er om dit weer te geven. Wie zou het zelfs zonder huiver kunnen aanhoren?

Terwijl ik, zoals ik reeds zei, bezig was met mijn voorstellen, viel een grote menigte soldaten op de vigilie van Pasen de kerk binnen. Zij joegen de gehele clerus die bij mij was met geweld de kerk uit en bezetten van alle kanten het sanctuarium. De vrouwen die zich op dat ogenblik ontkleed hadden voor het Doopsel, vluchtten zonder kleren weg uit vrees voor een verschrikkelijke overval, Aan geen enkele van hen werd toegestaan zich eerst naar behoren te kleden. Vele van die vrouwen liepen verwondingen op en werden zonder meer naar buiten gesmeten. De waterbekkens werden met bloed vermengd en de heilige vaten ermee bevlekt. Maar hierbij bleef het niet. De soldaten drongen door tot binnen de ruimte waar het Heilige wordt bewaard Zoals wij hebben vernomen waren verschillende van hen geen ingewijden. Alles kregen zij daar binnen te zien. Temidden van die grote verwarring werd Christus' Allerheiligst Bloed uitgegoten over de kleren der soldaten. Het ging er werkelijk barbaars aan toe. Het gehele volk werd de woestijn in gedreven en verbleef buiten de stad. De kerken waren leeg en dat nog wel op het grote feest van Pasen. Meer dan veertig bisschoppen met ons in de eredienst verenigd, namen met het volk en de clerus de vlucht, omdat zij machteloos waren. Overal op de pleinen weerklonk geween en jammerklachten, overal werden tranen gestort, op de markt, in de huizen en in het onbewoonde gebied buiten de stad. Ieder stadsdeel had onder de ramp te lijden. leder had het met ons te doen, niet enkel hen die in betrekking met mij stonden, maar ook die ons vreemd waren; niet alleen die van ons geloof waren, maar zelfs ketters, Joden en heidenen. Zo groot was de verwarring, zo verschrikkelijk de jammerklachten, alsof de stad met geweld was veroverd.

Dit alles werd bedreven buiten weten van de zeer vrome keizer toen de nacht gevallen was door de bisschoppen van Theophilus die dit alles op touw gezet hadden en ook de leiding hadden. Zij schaamden zich niet, zich te laten voorafgaan door soldaten in plaats van door diakens. Bij het aanbreken van de dag bevond de gehele stad zich buiten de muren onder de bomen en in de bosrijke dalen. Daar vierden men Pasen als verstrooide schapen.

Hieruit zal het u mogelijk zijn een voorstelling te maken van al het overige. Zoals ik reeds eerder zei is het niet mogelijk in een enkele brief heel het gebeurde uit een te zetten. Het ergste is, dat aan die vele en grote ellende nog steeds geen einde gekomen is en er zelfs nog geen hoop op een oplossing in het vooruitzicht staat. Iedere dag neemt de ellende nog toe. Voor de meesten zijn wij belachelijk geworden, ofschoon ik moet zeggen dat niemand met ons lacht, al overtreedt hij zelf de geboden. Iedereen is echter bedroefd, zoals ik reeds zei, over dit toppunt van kwaad en over deze ongehoorde misdadigheid.

Wat zal ik zeggen over de verwarring in de overige kerken? De ramp is niet tot hier beperkt gebleven. Zij is tot in het verre Oosten doorgedrongen. Gelijk de besmetting die van het hoofd uitgaat, de overige lichaamsdelen aantast, zo heeft ook nu deze ramp haar uitgangspunt in deze hoofdstad als bron gevonden. Van hieruit heeft de golf der verwarring zich overal heen ver spreid. Allerwege is de clerus opgestaan tegen de bisschoppen, de bisschoppen zijn onderling verdeeld geraakt en ook onder de bevolking heeft de verdeeldheid reeds haar intrede gedaan. Anderen zullen nog verdeeld raken! Overal steekt het kwaad de kop op en de gehele wereld ligt overhoop.

Als U dan, eerbiedwaardige doorluchtigheid, dit alles hebt vernomen, wil dan een passende moed en ijver aan de dag leggen om een zo'n grote ramp, die de kerken bedreigt, te stuiten. Als deze handelwijze vaste voet krijgt en het mogelijk wordt, naar believen vreemde parochies op verre afstand gelegen binnen te dringen en te verdrijven, wie men maar wil en naar eigen willekeur te handelen, weet dan, dat alles zal verloren gaan, dat een verbeten strijd de gehele wereld zal overspoelen waarin de een de ander vernietigt. Opdat een zo fatale ineenstorting van alle volkeren onder de zon niet moge plaats grijpen, smeek ik U, af te kondigen, dat al wat naar eigen goeddunken, tegen alle recht in, bij onze afwezigheid zonder gerechtelijk vonnis is geschied, geen enkele kracht van wet heeft, daar het in zichzelf krachteloos is. Zij die schuldig bevonden worden aan zulke misdrijven, dienen aan het kerkelijk strafrecht te worden onderworpen. Wil mij echter, die onschuldig ben, voor geen enkele rechtbank aangeklaagd en door geen enkele rechter veroordeeld, zonder ophouden het genot van uw brieven en van uw genegenheid schenken en van al het overige als voorheen. Indien evenwel degenen, die zich aan dergelijke misdrijven schuldig maken, nu nog van die beschuldigingen tegen mij blijven verzinnen, als waarop zij mij onrechtvaardig hebben verbannen zonder dat mij acten van beschuldiging zijn overhandigd, zonder dat aanklachten tegen mij zijn ingediend, zonder openbare aanklagers, dan wil ik mij voor oen rechtvaardige rechter vrij pleiten en mij verdedigen. Ik zal aantonen, dat ik onschuldig ben, want dat ben ik ook. Alles wat door· hen tot op heden is geschied, is in strijd met iedere wet on ieder canon van het kerkelijk recht. Maar wat spreek ik van kerkelijke canons? Zelfs voor de burgerlijke wet is nog nooit zulk een misdaad bedreven, of beter gezegd, zelfs niet voor de heidense rechtbank. Noch Scythen, noch Sauromaten zouden ooit zó, zonder vorm van proces hebben veroordeeld bij afwezigheid van de beschuldigde, die het gerecht niet schuwt, maar wel de vijandschap, die om rechtvaardige rechters vraagt, die zichzelf voor onschuldig verklaart en die ten overstaan van de gehele wereld zich van schuld wil vrij pleiten en aantonen, dat hij in ieder opzicht onschuldig is.

Zodra U dit alles in overweging hebt genomen en van dat alles duidelijk op de hoogte zijt gesteld door mijn broeders in het episcopaat, smeek ik U te doen wat in Uw vermogen ligt. Zo zult niet enkel mij verblijden, maar ook de gezamenlijke kerken. Gij zult Uw loon ontvangen van God, Die alles in het werk stelt ter bevordering van de vrede in de kerken, U nimmer-aflatende kracht toewensende, beveel ik mij aan in Uw gebed, hoogvereerde Heer en Heiligheid.