Bij gelegenheid van de 74e nationale liturgische week (Modena, 26-29 augustus 2024)

Zeer Hoogwaardige Excellentie,

Ik ben blij de boodschap van de Heilige Vader over te kunnen brengen voor het werk van de 74ste Nationale Liturgische Week, gepromoot door het Liturgisch Actiecentrum en mogelijk gemaakt door de gastvrijheid van de Kerk van Modena-Nonantola, rijk aan geschiedenis en gaven van heiligheid. Paus Franciscus brengt zijn groeten over aan allen die aan de Week zullen deelnemen: organisatoren, sprekers, deelnemers aan de conferentie, inclusief de vrijwilligers. Hij verzekert u er ook van speciaal te zullen bidden voor het welslagen van de studiesessies en de liturgische vieringen.

De Liturgische Week die u gaat beleven heeft als thema: «In de liturgie zit het ware gebed van de Kerk. Volk van God en ars celebrandi. “De vrucht van de lippen die zijn naam prijzen” (Heb. 13, 15)[b:Heb. 13, 15]». Dit thema brengt ons terug bij het specifieke aspect van het liturgisch gebed, dat elke vorm van individualisme en verdeeldheid schuwt. Het is in feite “deelname aan het gebed van Christus, gericht tot de Vader in de Heilige Geest” Catechismus van de Katholieke Kerk, 1073[[1|1073]]; het is het delen in de liefdevolle adem van de Kerk-Bruid, waardoor je je deel voelt van de gemeenschap van leerlingen van alle plaatsen en alle tijden; het is een school van gemeenschap die het hart bevrijdt van onverschilligheid, de afstanden tussen broeders verkleint en ons doet aanpassen aan de gevoelens van Jezus; het is de hoofdweg die ons verandert en ons in de Kerk opvoedt tot het goede leven van het Evangelie.

Dierbaren, de liturgie – zoals Romano Guardini zei – “introduceert de hele breedte van de waarheid in het gebed; meer nog: ze is niets anders dan het gebeden dogma, de waarheid die herbeleefd wordt door te bidden” Geist der Liturgie[[3593]] De woorden van de grote theoloog onderstrepen de evidentie van de objectieve dimensie van de liturgie, die “vraagt om met ijver gevierd te worden, opdat de genade die in de ritus wordt uitgestort niet verspild wordt, maar de leefervaring van iedereen bereikt” Gebed 23. - Bidden in de liturgie, 3[[8136|+4]] Deze onvermijdelijke noodzaak komt ook tot uiting in uw studieprogramma dat de ars celebrandi opnieuw agendeert, een inzet en houding die alle gedoopten geroepen zijn te beleven, om uit hun eigen individualiteit te komen en zich open te stellen voor het ‘wij’ van de biddende Kerk.

In de apostolische Brief over de liturgische vorming herinnert paus Franciscus eraan dat de gebaren die eigen zijn aan de assemblee, zoals samenkomen, de lichaamshoudingen, het zwijgen, het gebruik van de stem, de betrokkenheid van de zintuigen, de manieren zijn waarop de assemblee aan de viering deelneemt. vgl: Desiderio Desideravi, 51[[[8667|51]]] Vervolgens voegt hij eraan toe: “Allen maken samen hetzelfde gebaar, spreken met één enkele stem en ze geven aan ieder afzonderlijk de kracht van de assemblee al geheel. Het is een uniformiteit, die niet alleen niet verstikkend werkt, maar integendeel de afzonderlijke gelovigen opvoedt om de authentieke uniciteit van hun eigen persoonlijkheid te ontdekken, niet in individualistische houdingen, maar in het besef één lichaam te zijn”. vgl: Desiderio Desideravi, 51[[[8667|51]]]

Vanuit deze perspectieven wil de Heilige Vader u enkele concrete prioriteiten geven om uw reflectie op de liturgie als het ‘ware’ gebed van de Kerk te richten.

De eerste inzet die van ons wordt verwacht is het herontdekken van de eenstemmigheid, het besef van saamhorigheid dat het liturgisch gebed teweegbrengt, waardoor we, door ons te verenigen met de moedertaal van de Kerk, één lichaam en één stem worden. Sint Augustinus herinnerde ons aan de diepgaande relatie van ons gebed met Christus: wanneer we met God bidden, is het Jezus zelf die “voor ons bidt, in ons bidt en door ons gebeden wordt. (...) Laten we daarom onze stemmen in hem herkennen en zijn stemmen in ons” Ps. 85, 1: CCL 39, 1176[[838]] De schoonheid van de waarheid van het christelijk gebed ligt juist in deze verwevenheid van stemmen, die we met recht eenstemmigheid zouden kunnen noemen. Elk christelijk gebed is altijd met vele stemmen, net zoals elke liturgische handeling altijd met vele handen is: we zijn verenigd met Christus, en in Christus vinden we de hele mensheid. Nu moet de waarde van deze eenstemmigheid van het liturgisch gebed niet eenvoudigweg worden benadrukt, maar men dient het te ervaren door middel van ons vieren.

Een van de belangrijkste momenten waarop we deze ervaring kunnen hebben, is het Getijdengebed, dat nog steeds inzet verdient zodat het effectief het gebed van het volk van God wordt. Laten onze gemeenschappen het gebed van de Psalmen opnieuw gezamenlijk verheffen en laten zij, in de liturgie en in het leven, de waarde van de eenheid en de gemeenschap leren te beleven.

Het tweede aspect dat wordt voorgesteld voor uw inzet voor het liturgische pastoraat is de relatie met de sacrale zang. Muziek in de liturgie is geen sierelement, maar is er een integraal en noodzakelijk onderdeel van. Sacrosanctum Concilium, 112[[570|112]] Muziek draagt, samen met de andere woorden en gebaren waaruit de liturgie is samengesteld, bij aan de openbaring van het gevierde mysterie. In de zang beleven en drukken de gelovigen hun geloof uit. Sint Paulus VI schreef in dit verband met grote wijsheid: «Als de gelovigen zingen, verlaten ze de Kerk niet; dan behouden ze het geloof en het christelijk leven” Abbiamo accolto[[7353]] De paus beveelt daarom aan om bijzondere zorg aan de zang te besteden, vooral bij de viering van de zondagse eucharistie, waarbij hij eraan herinnert hoe door het zingen, door de harmonie van stemmen, de geestelijke eenheid tot uitdrukking komt van degenen die communiceren, de vreugde van het hart wordt uitgedrukt en het gemeenschapskarakter van degenen die naar de kerk komen om de Eucharistie te ontvangen wordt benadrukt. vgl: Institutio Generalis Missalis Romani, 86[[[1798|86]]]

De derde aanbeveling betreft de stilte waarin de liturgie ons opvoedt, zoals blijkt uit de voortdurende verwijzingen naar stilte in het eucharistisch gebed. De paus vraagt ons daarom de hectiek, het lawaai en het geklets, die ons in het dagelijks leven bedreigen, tegen te gaan door de heilige stilte te waarderen; dat is een welsprekend gebaar, een gunstige tijd en een vruchtbare ruimte om in de liefde van de Heer te blijven, een contemplatieve blik te bewaren, diepte aan het gebed van het hart te geven en zich door de Geest te laten transformeren. Deze vertrouwdheid met het bewaren van de stilte is de ware voorwaarde voor de Kerk om te kunnen luisteren naar Hem die zichzelf openbaart in het “gefluister van een lichte bries.” (1 Kon. 19, 12)[[b:1 Kon. 19, 12]]

De vierde en laatste dimensie die de Heilige Vader aan uw zorg toevertrouwt, is de bevordering van de liturgische ministerialiteit of bediening, als vrucht van het Kerk-zijn van Pinksteren. vgl: Desiderio Desideravi, 33[[[8667|33]]] Vanuit dit perspectief is belangrijk om aandacht te schenken aan de onderscheiden taken die de bedienaren in de liturgie hebben, en niet vanuit een functioneel perspectief: daarin komt in feite de diversiteit van de gaven tot uiting, die de Heilige Geest in de christelijke gemeenschap opwekt. De aanwezigheid van een onderscheiden bedienaren met elk een specifieke taak, gevoed door de gemeenschap in Christus, voedt de actieve deelname van de gemeenschap en bevordert de medeverantwoordelijkheid in de missie, waardoor het synodale karakter van de Kerk concreet tot uiting komt. Dit bewustzijn vereist, zoals paus Franciscus ons in herinnering heeft gebracht vgl: Desiderio Desideravi, 38[[[8667|38]]], een voortdurende inzet voor de vorming, zodat personalisme en waanvoorstellingen van protagonisme - zichzelf in de hoofdrol plaatsen - worden vermeden en een ware dienst aan de gemeenschap wordt bereikt.

De Heilige Vader stuurt zijn zegen naar Zijne Excellentie, Mgr. Erio Castellucci, aartsbisschop van Modena-Nonantola en bisschop van Carpi, naar de andere prelaten en naar alle deelnemers; hij hoopt dat deze instructies onze christelijke gemeenschappen zullen aanmoedigen om het liturgisch gebed te beleven als ontmoeting met de verrezen Heer en met zijn Lichaam dat de Kerk is.

Hierbij aan u mijn beste wensen en maak ik tevens van de gelegenheid gebruik ook u, Uwe Hoogwaardige Excellentie, mijn eerbiedige groet over te brengen,

Pietro Kardinaal Parolin,
Staatssecretaris