Christus, Eerstgeborene van de schepping - Brief aan de Kolossenzen 1, 3.12-20

Lezing: Brief aan de Kolossenzen 1, 3 en 12-20
3 Wij danken de God en Vader van onze Heer Jezus Christus altijd wanneer wij voor u bidden.
12 Daarbij danken wij de Vader, die ons bekwaam heeft gemaakt om deel te hebben aan de erfenis van de heiligen in het licht.
13 Hij heeft ons getrokken uit de macht van de duisternis en overgezet in het Koninkrijk van Zijn geliefde Zoon.
14 In Hem hebben wij de verlossing, door Zijn bloed, namelijk de vergeving van de zonden.
15 Hij is het Beeld van de onzichtbare God, de Eerstgeborene van heel de schepping.
16 Want door Hem zijn alle dingen geschapen die in de hemelen en die op de aarde zijn, die zichtbaar en die onzichtbaar zijn: tronen, heerschappijen, overheden of machten; alle dingen zijn door Hem en voor Hem geschapen.
17 En Hij is vóór alle dingen, en alle dingen bestaan door Hem.
18 En Hij is het hoofd van het lichaam, namelijk van de Kerk. Hij, die het begin is, de Eerstgeborene uit de doden, opdat Hij in allen de Eerste zou zijn.
19 Want het heeft de Vader behaagd dat in Hem heel de volheid wonen zou,
20 en dat Hij door Hem alle dingen met Zichzelf verzoenen zou, door vrede te stichten door het bloed van Zijn kruis, ja door Hem, zowel de dingen die op de aarde zijn als de dingen die in de hemelen zijn.

Beste broeders en zusters!

In deze hymne, die geschreven staat aan het begin van de Brief van de Heilige Paulus aan de Kolossenzen, zien wij een glorieus beeld van Christus op de voorgrond treden. Onlangs hebben wij al een beschouwing gemaakt van dit beeld van Christus, de Heer van het universum en de Heer van de geschiedenis. Elke week wordt deze hymne herhaalt in de vier weken waarin de Vesperliturgie is onderverdeeld.

De kern van het loflied wordt gevormd door de verzen 15 tot en met 20, waarin Christus op grootse wijze rechtstreeks verschijnt en wordt aangeduid als "het Beeld van de onzichtbare God" (Kol. 1, 15) [b:Kol. 1, 15]. De Heilige apostel Paulus gebruikt graag het Griekse woord 'eikon', 'icoon'. Hij gebruikt het woord negen keer in zijn Brief en past het woord hierin zowel toe op Christus als het volmaakte beeld van God (2 Kor. 4, 4) [[b:2 Kor. 4, 4]], alsmede op de mens als beeld en afspiegeling van God. (1 Kor. 11, 7) [[b:1 Kor. 11, 7]] Echter, als gevolg van de zonde heeft de mens "de heerlijkheid van de onvergankelijke God vervangen door een beeld dat lijkt op een vergankelijk mens ..." (Rom. 1, 23) [b:Rom. 1, 23]. Dit gebeurde toen de mens besloot om afgoden te aanbidden en daarmee net zoals zij werd.

Daarom dienen wij voortdurend ons leven vorm te geven naar het beeld van de Zoon van God (2 Kor. 3, 18) [[b:2 Kor. 3, 18]], want Hij heeft ons "uit de macht van de duisternis getrokken en ons overgezet in het Koninkrijk van Zijn geliefde Zoon". (Kol. 1, 13) [b:Kol. 1, 13]. Dit is het eerste voorschrift dat wij in deze hymne tegenkomen: wij dienen ons leven vorm te geven naar het beeld van de Zoon van God, doordat wij Zijn gevoelens, Zijn wil en Zijn gedachten verinnerlijken.

Later in de tekst van dit loflied wordt Christus verkondigd "de Eerstgeborene van heel de schepping" te zijn (Kol. 1, 15) [b:Kol. 1, 15]. Christus is vóór alle dingen (Kol. 1, 17) [[b:Kol. 1, 17]] omdat Hij zonder begin of einde is, want "door Hem en voor Hem zijn alle dingen geschapen" (Kol. 1, 16) [b:Kol. 1, 16]. Ook in de oude Joodse traditie werd onderschreven dat "de hele wereld geschapen is vanwege de Messias" Sanhedrin 98b Sanhedrin 98b.

De Heilige apostel Paulus beschouwt Christus als de oorsprong van alle samenhang ("alle dingen bestaan door Hem"), als de bemiddelaar ("door Hem") en als de uiteindelijke bestemming waar de hele schepping naartoe streeft. Hij is "de Eerstgeborene onder vele broeders" (Rom. 8, 29) [b:Rom. 8, 29], dat wil zeggen, Hij is de voornaamste Zoon in de grote familie van de kinderen van God. In deze familie zijn wij allen verenigd door middel van onze doop.

Op dit punt in de tekst verschuift het gezichtspunt van de psalm van 'de wereld van de schepping' naar 'de wereld van de geschiedenis': Christus is "het hoofd van het lichaam, het lichaam is namelijk de Kerk" (Kol. 1, 18) [b:Kol. 1, 18]. Door Zijn incarnatie is Christus het hoofd van de gemeente. Want Hij is de wereld van de mensen ingetreden om de leiding over haar te hebben en om haar samen te brengen in één 'lichaam', dat wil zeggen in een harmonieuze en vruchtbare eenheid. Het voortbestaan en het welvaren van de mensheid hebben hun wortels in Christus. Hij is de onontbeerlijke hoeksteen, "het begin".

Vanwege dit gezag is het mogelijk dat Christus het begin is van de verrijzenis van alle gelovigen, de "Eerstgeborene van de doden", want "in Christus zullen allen levend gemaakt worden ... , Christus is de eerste, en dan, bij Zijn komst, zullen allen die tot Hem behoren levend gemaakt worden" (1 Kor. 15, 22-23) [b:1 Kor. 15, 22-23].

Tot slot prijst de hymne die wij vandaag beschouwen de 'volheid', in het Grieks 'pleroma' genoemd, die Christus in zich draagt. Dit is liefde die de Vader ons schenkt en het is deze volheid van de Schepper die uitstraalt in het universum en in de mensheid. Het is de bron van vrede, eenheid en volmaakte harmonie (Kol. 1, 19-20) [b:Kol. 1, 19-20].

Deze 'verzoening' en "stichting van vrede" gebeurt "aan het kruis door Zijn bloed", het bloed waardoor wij gerechtvaardigd worden en geheiligd worden gemaakt. Doordat Hij Zijn bloed heeft vergoten en doordat Hij Zichzelf voor ons heeft overgegeven als een offergave heeft Christus de vrede uitgestort. In het taalgebruik van de bijbel is deze vrede de samenvatting van de goedheid van de Messias en het is de volheid van de verlossing die zich uitstrekt over de gehele geschapen wereld.

De hymne eindigt dan ook met een zicht op verzoening, eenheid, harmonie en vrede, waarin de gedaante van onze Schepper - Christus, de "geliefde Zoon" van de Vader - wordt geopenbaard.

In de oude christelijke traditie hebben schrijvers over deze belangrijke passage nagedacht. In zijn dialoog citeert de Heilige Cyrillus van Jeruzalem de hymne uit de Brief aan de Kolossenzen ter beantwoording van een voor ons onbekende gesprekspartner. Deze had hem gevraagd: "Betekent dit dan, dat de eniggeboren Zoon van God de Vader voor ons vleesgeworden is en op deze wijze leed heeft ondergaan?" Volgens het loflied is het antwoord bevestigend. "Want" - zo bevestigt Cyrillus - "het Evenbeeld van de ongeziene God, de Eerstgeborene van de gehele zichtbare en de onzichtbare schepping, waardoor en waarin alles voortdurend blijft voortbestaan," - zo schrijft de Heilige Paulus - "werd gegeven aan de Kerk om als haar hoofd te fungeren". Hij is ook de Eerstgeborene van de doden. Dat wil zeggen, Hij is de eerste in de reeks van de doden die verrijzen. "Hij" - zegt Cyrillus - "heeft Zich het menselijke vlees eigen gemaakt en Hij heeft "het kruis verdragen en de schande veracht" (Hebr. 12, 2) [b:Hebr. 12, 2]. Wij betuigen dat Jezus niet eenvoudigweg een eerbiedwaardige man was, die vanwege zijn verbinding met Hem, ik weet niet hoe, voor ons opgeofferd werd, maar dat de Heer der heerlijkheid Zelf werd gekruisigd" Perché Cristo è uno:.. Perché Cristo è uno: Collana di Testi patristici, xxxvii, Rome 1983, p. 101.

Voor deze Heer der heerlijkheid, het teken van de alomvattende liefde van de Vader, heffen ook wij ons lied van lofprijzing aan en voor Hem knielen wij, om Hem te aanbidden en om dank te zeggen.

Samenvatting voor de Duitstaligen
Als een groot panoramisch uitzicht wordt in de hymne uit de Brief aan de Kolossenzen het beeld ontvouwen van Christus, onze Heer en Verlosser. Vanaf alle eeuwigheid is Christus het "Beeld van de onzichtbare God" (Kol. 1, 15) [b:Kol. 1, 15], de 'beeltenis' van de Vader. Hij is "de Eerstgeborene van heel de schepping". (Kol. 1, 15) [b:Kol. 1, 15] Hij is ook de oorzaak en de bestemming van de schepping. Wij dienen ons leven aan Hem te conformeren omdat wij geroepen zijn om "het evenbeeld en de afspiegeling van God" te zijn.

Door middel van Zijn incarnatie is de Zoon van God de gemeenschap van de mensheid binnengetreden, om hen te leiden en om hen samen te brengen in een harmonieuze en vruchtbare eenheid: Hij is "het hoofd van het lichaam, namelijk van de Kerk" (vers 18). Op deze manier hebben de voortduring en de innerlijke groei van de mensheid hun wortels in Christus. Als de "Eerstgeborene uit de doden" (ibid.) is Hij bovendien de bron van de verrijzenis van ons allen die geloven. Want door Zijn bloed en Zijn overgave aan het kruis brengt Jezus Christus de verlossing van de mensheid tot stand; Hij is de schepper van de verzoening en de bemiddelaar van de verlossing. De geliefde Zoon van God de Vader leidt de schepping tot aan haar voleinding.

Begroeting van Duitstalige pelgrims
Ik heet alle pelgrims en bezoekers uit de Duitstalige landen van harte welkom. Jezus Christus toont ons de Vader; Hij laat ons ook het beeld zien van de ware mens. Aan Hem kunnen wij heel ons leven, onze wensen en onze zorgen, toevertrouwen. Moge de Heer u vergezellen met Zijn liefde en Zijn zegen!