Door het gebed opent de genade een uitweg

Het woord Gods van deze liturgie draait rond een tegenstelling: geslotenheid – openheid. Wij kunnen met dit beeld ook het symbool van de sleutels bekijken, die Jezus aan Simon Petrus belooft zodat hij de toegang tot het Rijk der Hemelen kan openen, en zeker niet sluiten, zoals sommige hypocriete schriftgeleerden en farizeeën deden, die door Jezus werden terechtgewezen. (Mt. 23, 13) [[b:Mt. 23, 13]]

De lezing uit de Handelingen van de Apostelen (Hand. 12, 1-11) [[b:Hand. 12, 1-11]] spreekt over drie sluitingen: die van Petrus in de gevangenis, die van de biddende gemeenschap en – in de context van onze tekst – die van het huis van Maria, door Marcus ook de moeder van Johannes genoemd, bij wie Petrus na zijn bevrijding gaat aankloppen.

Wat de sluitingen betreft, lijkt gebed de belangrijkste uitweg: een uitweg voor de gemeenschap die door vervolging en angst op zichzelf riskeert terug te plooien; een uitweg voor Petrus die aan het begin van de zending die de Heer hem heeft toevertrouwd, door Herodes in de gevangenis wordt geworpen en zijn terdoodveroordeling riskeert. En “terwijl Petrus in de gevangenis zat, werd door de kerk vurig voor hem tot God gebeden” (Hand. 12, 5) [b:Hand. 12, 5]. En de Heer beantwoordt het gebed en stuurt Zijn engel om hem te bevrijden en aan de macht van Herodes te ontrukken. (Hand. 12, 11) [[b:Hand. 12, 11]] Gebed als nederige overgave aan God en Zijn heilige wil, is altijd een uitweg voor onze persoonlijke en gemeenschappelijke geslotenheid. De belangrijkste uitweg voor alle vormen van geslotenheid.

Ook Paulus spreekt over zijn ervaring van bevrijding, wanneer hij naar Timoteüs schrijft, bevrijding van het gevaar om eveneens ter dood veroordeeld te worden; de Heer was hem daarentegen nabij en gaf hem de kracht om zijn ambt van evangelisatie van de volken ten einde toe te vervullen. (2 Tim. 4, 17) [[b:2 Tim. 4, 17]] Paulus spreekt echter over grotere openheid, over een horizont die oneindig groter is: die van het eeuwig leven, dat hem wacht op het einde van zijn “wedloop” op aarde. Het is mooi het leven van de apostel, dank zij het Evangelie, te zien als “een uitweg”: alles is op de toekomst gericht, eerst om Christus te brengen bij degenen die Hem niet kennen en dan om zich bij wijze van spreken in Zijn armen te werpen, en door Hem gezond en wel in de Hemel, in Zijn Koninkrijk te komen. (Hand. 12,18) [[b:Hand. 12,18]]

Laat ons terugkeren tot Petrus. Het Evangelieverhaal (Mt. 16, 13-19) [b:Mt. 16, 13-19] over zijn geloofsbelijdenis en de zending die Hem vervolgens door Jezus werd toevertrouwd, toont ons dat het leven van Simon, een visser uit Galilea – zoals het leven van ieder van ons – zich opent, volledig open bloeit wanneer het de genade van het geloof aanneemt van God de Vader. Dan begeeft Simon zich op weg – een lange en moeilijke weg – die hem uit zichzelf zal doen treden, uit zijn menselijke zekerheden, vooral uit zijn hoogmoed met moed vermengd, en zijn edelmoedig altruïsme. Op deze weg van bevrijding, is het gebed van Jezus doorslaggevend: “Ik heb voor u (Simon) gebeden dat uw geloof niet zou bezwijken” (Lc. 22, 32) [b:Lc. 22, 32]. Eveneens doorslaggevend is de blik vol medelijden van de Heer nadat Petrus Hem drie keer verloochend heeft: een blik die het hart raakt en de tranen van berouw doet opdrogen. (Lc. 22, 61-62) [[b:Lc. 22, 61-62]] Dan wordt Simon Petrus bevrijd uit de gevangenis van zijn hoogmoedige ik, zijn bange ik, en overwint hij de bekoring zich te sluiten voor de roep van Jezus om Hem te volgen op de weg van het kruis.

Zoals ik zei, in de directe context van de passage uit de Handelingen van de Apostelen, staat een detail dat ons deugd zou doen om op te merken. (Hand. 12, 12-17) [[b:Hand. 12, 12-17]] Wanneer Petrus zich op wonderbare wijze bevrijd ziet, buiten de gevangenis van Herodes, gaat hij naar het huis van de moeder van Johannes, met de bijnaam Marcus. Hij klopt aan en van binnen hoort hij een dienstmeisje, Roosje genaamd, die de stem van Petrus herkent en in plaats van de deur te openen, gaat zij met een mengeling van ongeloof en vreugde, het nieuws aan haar werkgeefster melden. Het verhaal, dat komisch kan lijken – en aanleiding kan geven tot het zogenaamde complex van Roosje – laat ons de sfeer van angst voelen waarin de christengemeente zich toen bevond; zij sloot zich thuis op en bleef ook gesloten voor Gods verrassingen. Petrus klopt aan. “Kijk!” Er is vreugde, er is angst … “Doen we open, doen we niet open? …” En hij is in gevaar want de politie kan hem vatten. Maar angst weerhoudt ons, altijd; zij sluit ons op, zij sluit ons voor Gods verrassingen. Dit detail spreekt ons over de bekoring die voor de Kerk altijd bestaat: zich ten overstaan van gevaar terugplooien op zichzelf. Maar er is tevens de spiraal waarlangs Gods werking kan gaan: Lucas zegt dat in dit huis “velen in gebed verenigd waren” (Hand. 12, 12) [b:Hand. 12, 12]. Door het gebed opent de genade een uitweg: van geslotenheid naar openheid, van angst naar moed, van droefheid naar vreugde. En wij kunnen eraan toevoegen: van verdeeldheid naar eenheid. Ja, wij zeggen het vandaag, met vertrouwen, samen met onze broeders van de delegatie van de dierbare oecumenische patriarch Bartholomeüs, om deel te nemen aan het feest van de heilige Patronen van Rome. Een gemeenschapsfeest voor heel de Kerk, wat ook belicht wordt door de aanwezigheid van de aartsbisschoppen die hier voor de zegening van de palliums en die hun zullen opgelegd worden door mijn vertegenwoordiger in hun respectieve zetel.

Mogen de heilige Petrus en Paulus voor ons ten beste spreken, zodat wij deze weg met vreugde kunnen gaan, Gods bevrijdende werking ervan ervaren en er voor iedereen van getuigen.