Het gezin - 14. De drie woorden

Dierbare broeders en zusters, goede dag!

De catechese is vandaag als de toegangsdeur tot een reeks overwegingen over het gezinsleven, zijn reële leven, met zijn seizoenen en zijn gebeurtenissen. Op die toegangsdeur staan drie woorden geschreven, die ik al verschillende malen heb gebruikt. Dit zijn die woorden: “mag ik?”, “dankjewel” en “excuseer”. Deze woorden maken inderdaad de weg vrij om in het gezin goed te leven, in vrede te leven. Het zijn eenvoudige woorden maar niet simpel om ze in praktijk te brengen. Ze hebben een grote kracht in zich: de kracht om het huis te behoeden, ook doorheen duizenden moeilijkheden en beproevingen; hun afwezigheid echter opent beetje bij beetje barsten die het uiteindelijk kunnen doen instorten.

Normaal verstaan we die woorden als woorden van de “goede opvoeding”. Goed, een wel opgevoed mens vraagt toelating, zegt dankjewel en verontschuldigt zich wanneer hij zich vergist. Een goede opvoeding is heel belangrijk. Een groot bisschop, Sint Franciscus van Sales zei vaak: “goede opvoeding is halve heiligheid”. Maar, let op, in de loop van de geschiedenis hebben we ook het formalisme van de goede manieren gekend dat een masker werd om de gevoelloosheid van de ziel en het gebrek aan belangstelling voor de ander te verbergen. Men zegt ook “Achter veel schone manieren schuilen slechte gewoonten”. Zelfs de godsdienst is niet beschut tegen dit gevaar dat het formele naleven doet afglijden naar spirituele wereldsgezindheid. De duivel die Jezus bekoort spreidt goede manieren ten toon en citeert uit de Heilige Schrift, het lijkt wel een theoloog! Zijn stijl lijkt correct, maar zijn bedoeling is af te leiden van de waarheid van de liefde van God. Wij verstaan een goede opvoeding volgens haar echte inhoud waarbij de stijl van de goede verhoudingen stevig geworteld is in de liefde voor het goede en in de eerbied voor de ander. Het gezin leeft van de verfijndheid van het graag zien.

Mag ik?
Het eerste woord is “mag ik?”. Wanneer we er zorg voor dragen vriendelijk te vragen datgene waarop we misschien denken recht te hebben, bouwen we echt een bescherming op voor de geest van het samenleven in huwelijk en gezin. Binnenkomen in het leven van de ander, ook als het deel uitmaakt van ons leven, eist de fijngevoeligheid van een niet opdringerige houding, die het vertrouwen en het respect hernieuwt. Vertrouwen betekent niet dat alles vanzelfsprekend is. Liefde vraagt, hoe intiemer en echter ze is, des te meer eerbied voor de vrijheid en het vermogen te wachten tot de ander de deur van zijn hart opent. In dit verband denken we aan het woord van Jezus in het Boek van de Openbaring “Ik sta voor de deur en Ik klop. Als iemand mijn stem hoort en de deur opent, zal Ik bij hem binnenkomen, en we zullen met elkaar aan tafel gaan“ (Openb. 3, 20)[b:Openb. 3, 20]. Ook de Heer vraagt toestemming om binnen te komen! Wij vergeten het! Vooraleer in het gezin iets te doen: “Mag ik, kan ik dit doen? Is het goed als ik het zo doe?” Dat is beschaafde taal vol liefde. Dat doet veel goed aan de gezinnen.

Dankjewel
Het tweede woord is: “dankjewel”. Soms krijgt men de indruk dat we een cultuur van de slechte manieren en van de slechte woorden beginnen te worden, als ware het een teken van ontvoogding. We horen ze zo vaak, ook in het publiek. De vriendelijkheid en het vermogen om dank te zeggen worden beschouwd als teken van zwakheid, soms wekken ze zelfs wantrouwen op. Tegen deze trend moet in de schoot van het gezin zelf worden ingegaan. We moeten onverzettelijk worden wat betreft de opvoeding tot dankbaarheid en erkentelijkheid: menselijke waardigheid en sociale rechtvaardigheid komen hier langs. Als het gezinsleven deze stijl verwaarloost zal ook het maatschappelijk leven hem verliezen. Dankbaarheid, is voor een gelovige de kern zelf van het geloof: een christen die niet kan danken is iemand die de taal van God vergeten is. Luister goed: een christen die niet kan danken is iemand die de taal van God vergeten is. Laten we ons het woord van Jezus herinneren toen Hij tien melaatsen genas en slechts één terugkwam om dank te zeggen. (Lc. 17, 18)[[b:Lc. 17, 18]] Eens heb ik een bejaarde, een zeer wijze, zeer goede, eenvoudige persoon met de wijsheid van het mededogen en van het leven horen zeggen: “Dankbaarheid is een plant die alleen gedijt in edele zielen”. Die adeldom van ziel, die genade van God in de ziel dringt ons tot dankzeggen, tot dankbaarheid. Het is de bloem van een edele ziel. Dat i

Excuseer
Het derde woord is: “excuseer”. Zeker een moeilijk woord, maar zo noodzakelijk. Wanneer het ontbreekt, worden kleine barsten steeds breder – ook zonder het te willen – tot ze diepe sloten worden. Niet zonder reden vinden we in het gebed dat Jezus ons leerde, het Onze Vader, deze bede: “Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij vergeven hebben aan onze schuldenaren” (Mt. 6, 12)[b:Mt. 6, 12]. Erkennen dat men tekortschoot en terug willen geven wat men ontnomen heeft – respect, oprechtheid, liefde – maakt waardig om vergiffenis te krijgen. Op deze wijze wordt de ontsteking gestopt. Als we niet bekwaam zijn ons te verontschuldigen wil dat zeggen dat we ook niet bekwaam zijn om vergiffenis te schenken. In een huis waar men geen verontschuldiging aanbiedt, begint de lucht te ontbreken, het water komt tot er stilstaand. Veel kwetsuren van gevoelens, veel verscheurdheid in gezinnen begint met het verlies van dit kostbare woord: “excuseer me”. In het huwelijksleven kan men ruzie maken, soms “vliegen er schotels”, maar ik geef jullie een goede raad: de dag nooit eindigen zonder vrede te sluiten! Luistert goed: hebben jullie, man en vrouw, ruzie gemaakt? Kinderen met de ouders? Hebben jullie erg ruzie gemaakt? Dat is niet goed; maar het is ook niet het echte probleem. Het probleem is dat dat gevoel er ook nog ’s anderendaags is. Daarom, als jullie ruzie hebben gemaakt, nooit de dag eindigen zonder vrede te sluiten in het gezin. Hoe vrede sluiten? Moet ik op de knieën? Neen! Een klein gebaar volstaat, een dingetje, en de samenhorigheid in het gezin keert terug. Een liefkozing volstaat. Zonder woorden. Maar in het gezin nooit de dag besluiten zonder vrede te sluiten! Begrepen? Het is niet gemakkelijk, maar je moet het doen. Zo wordt het leven mooier.

Deze drie sleutelwoorden van het gezin zijn eenvoudige woorden en misschien doen ze ons op het eerste gezicht glimlachen. Maar als we ze vergeten, blijft er niets te lachen, niet? Misschien besteedt onze opvoeding er te weinig aandacht aan. Moge de Heer ons helpen ze de juiste plaats te geven, in ons hart, in onze huizen en ook in onze burgerlijke samenleving.

Ik nodig jullie nu uit om allen samen deze drie woorden te herhalen: “mag ik” “dankjewel” “excuseer”.

{Allen samen op het plein} “mag ik” “dankjewel” “excuseer”

Dat zijn de woorden om in de liefde van het gezin binnen te komen, zodat het gezin mag blijven vooruitgaan. Laten we ook de raad herhalen die ik gegeven heb, allen samen: Nooit de dag eindigen zonder vrede te sluiten.

{Allen op het plein}: Nooit de dag eindigen zonder vrede te sluiten.

Dankjewel.