Juliana van Norwich

Dierbare broeders en zusters,

Ik denk nog met veel vreugde terug aan de apostolische reis in het Verenigd Koninkrijk[d:299] in september laatstleden. Engeland is een grondgebied waarop vele grote figuren geboren werden die de Kerkgeschiedenis met hun getuigenis en leer hebben opgesmukt. Eén van hen, die zowel door de katholieke Kerk als de Anglicaanse gemeenschap vereerd wordt, is de mystica Juliana van Norwich, over wie ik u vanmorgen zou willen spreken.

De weinige inlichtingen over haar leven die we kennen, komen hoofdzakelijk uit het boek waarin deze edele en vrome vrouw de inhoud van haar visioenen gebundeld heeft onder de titel “Openbaringen van de Goddelijke Liefde[920]”. Men weet dat zij leefde tussen ongeveer 1342 en 1430, woelige tijden zowel voor de Kerk die verscheurd was door het schisma dat volgde op de terugkeer van de Paus uit Avignon naar Rome, als voor de volken die de nasleep ondervonden van een langdurige oorlog tussen het koninkrijk Engeland en het koninkrijk Frankrijk. God blijft echter, ook in woelige tijden, figuren opwekken als Juliana van Norwich, om de mensen op te roepen tot vrede, liefde en vreugde.

Naar haar eigen zeggen, werd zij in mei 1373, waarschijnlijk op de dertiende, plots door een ernstige ziekte getroffen die haar na drie dagen tot bij de dood zou brengen. Nadat de priester die zich naar haar sterfbed spoedde, haar het kruisbeeld getoond had, vond zij niet alleen plots haar gezondheid terug, maar kreeg zij zestien openbaringen die zij nadien opschreef en in haar boek “Openbaringen van de Goddelijke Liefde[920]” met commentaar voorzag. Het was precies de Heer die haar, vijftien jaar na deze buitengewone gebeurtenissen, de betekenis van deze visioenen bekend maakte. “Wilt ge weten wat uw Heer bedoeld heeft en wilt ge de betekenis van deze openbaring kennen? Weet wel: de liefde, is wat Hij bedoelde. Wie maakt ze u bekend? De liefde. Waarom maakt Hij ze u bekend? Uit liefde … Zo heb ik begrepen dat onze Heer liefde is” hfd. 86[[920]].

Door de Goddelijke liefde geïnspireerd, maakte Juliana een radicale keuze. Zoals een kluizenares in de oudheid, verkoos zij te leven in een cel, dicht bij een kerk toegewijd aan de heilige Juliaan, in de stad Norwich, in haar tijd een grote stad dicht bij Londen. Misschien ontleende zij de naam Juliana aan de heilige aan wie de kerk was toegewijd en waar zij zoveel jaren, tot aan haar dood geleefd heeft. Het zou ons kunnen verrassen of perplex maken ten overstaan van de beslissing om als kluizenares te leven. Doch zij was niet de enige die deze keuze maakte: in die eeuwen koos een aanzienlijk aantal vrouwen voor deze levenswijze volgens een regel, speciaal voor hen gemaakt, zoals die van de heilige Aelred van Rievaulx. Anachoreten of kluizenaars, wijden zich in hun cel aan gebed, meditatie en studie. Zo ontwikkelen zij een scherpe menselijke en religieuze gevoeligheid die bij de volken verering opwekte. Mannen en vrouwen van alle leeftijden en situaties, die raad of troost verlangden, zochten hen met devotie op. Het is dus geen individualisme; door de nabijheid bij de Heer groeide in hen ook de bekwaamheid velen raad te geven, mensen in moeilijkheden te helpen. Wij weten dat Juliana ook veel bezoek kreeg, zoals de autobiografie van een andere vurige christen van haar tijd, Margery Kempe, getuigt die in 1413 naar Norwich kwam om raad voor haar geestelijk leven. Vandaar dat Juliana tijdens haar leven “moeder Juliana” genoemd werd, zoals haar grafschrift zegt. Zij was voor velen een moeder geworden.

De vrouwen en mannen die zich terugtrokken om in Gods gezelschap te leven, verwierven juist dank zij hun keuze, grote zin voor medelijden met het leed en de zwakheden van anderen. Als vriendinnen en vrienden van God beschikten zij over een wijsheid die de wereld, waarvan zij zich hadden teruggetrokken, niet bezit en met goedheid deelden zij haar met wie aan hun deur klopte. Ik denk daarom met bewondering en erkentelijkheid aan de mannelijke en vrouwelijke slotkloosters die vandaag meer dan ooit een oase zijn van vrede en hoop, een kostbare schat voor heel de Kerk, omdat zij vooral herinneren aan het primaat van God en het belang van onophoudelijk en innig gebed voor de weg van het geloof. Juist in eenzaamheid waarin God woont, stelde Juliana van Norwich de “Openbaringen van de Goddelijke Liefde[920]” samen, waarvan twee versies tot ons gekomen zijn, een kortere, waarschijnlijk de oudste, en een langere. Dit boek bevat een boodschap van optimisme, gebaseerd op de zekerheid door God bemind te zijn en door Zijn Voorzienigheid beschermd. We lezen in dit boek de heerlijke woorden: “Ik leef met een absolute zekerheid ... dat God, nog voordat Hij ons schiep, ons heeft bemind met een liefde die nooit tekort geschoten is en die nooit zal verdwijnen. En in deze liefde heeft Hij al Zijn werken voltrokken en Hij heeft er in die liefde voor gezorgd dat alles voor ons van nut is en in die liefde duurt ons leven voor altijd ... In die liefde zijn wij ontstaan en dat zullen wij allemaal, onophoudelijk, in God zien” hfd. 86[[920]].

Het thema van de Goddelijke liefde keert dikwijls terug in de visioenen van Juliana van Norwich die met een zekere stoutmoedigheid niet aarzelt ze ook te vergelijken met de liefde van een moeder. Het is een van de meest karakteristieke boodschappen van haar mystieke theologie. De tederheid, toewijding en zoetheid van Gods goedheid voor ons is zo groot dat zij ons, pelgrims op aarde, doet denken aan de liefde van een moeder voor haar kinderen. Eigenlijk hebben de profeten in de Bijbel soms ook deze taal gebruikt die de tederheid, innigheid en totaliteit oproept van Gods liefde, die zich manifesteert in de schepping en in heel de heilsgeschiedenis en haar hoogtepunt bereikt in de menswording van de Zoon. Doch God overstijgt altijd iedere menselijke liefde, zoals de profeet Jesaja zegt: “Zal een vrouw haar zuigeling vergeten, een liefhebbende moeder het kind van haar schoot? En zelfs als die het zouden vergeten, Ik vergeet u nooit!” (Jes. 49, 15)[b:Jes. 49, 15]. Juliana van Norwich heeft de kernboodschap voor het geestelijk leven begrepen: God is liefde en alleen als men zich voor die liefde openstelt, helemaal en met volledig vertrouwen, en als zij de enige gids van ons leven mag zijn, wordt alles omgevormd, vindt men de ware vrede en ware vreugde en is men in staat ze rond zich te verspreiden.

Ik zou een ander punt willen onderlijnen. De “Catechismus van de Katholieke Kerk[1]” vermeldt woorden van Juliana van Norwich waar het gaat over het katholieke gezichtspunt aangaande een thema dat voor alle gelovigen een provocatie blijft vgl: Catechismus van de Katholieke Kerk, 303-314[[[1|303-314]]]. Indien God hoogst goed en wijs is, waarom bestaat het kwaad dan en lijden onschuldigen? Zelfs de heiligen, of juist de heiligen, hebben zich deze vraag gesteld. Door het geloof verlicht, geven zij ons een antwoord dat ons hart openstelt voor vertrouwen en hoop: in de mysterieuze plannen van de Voorzienigheid, kan God ook uit het kwade een groter goed halen, zoals Juliana van Norwich schreef: “Ik heb van Gods genade geleerd dat ik standvastig in het geloof moest blijven en dat ik dus sterk en volmaakt moest geloven dat alles goed eindigt ...” hfd. 32)[[920]]

Ja, dierbare broeders en zusters, de beloften van God zijn altijd groter dan onze verwachtingen. Indien wij ons aan God overgeven, aan Zijn immense liefde, dan zullen wij in de zuiverste en diepste verlangens van ons hart nooit ontgoocheld worden. “En alles zal goed gaan”, “alles dient voor het goede”: dat is de uiteindelijke boodschap die Juliana van Norwich ons doorgeeft en die ook ik u vandaag aanbied.