4. De geest van Pasen bezielt de broederschap. "Heb elkaar lief zoals ik jullie heb liefgehad" (vgl. Joh. 15, 12)

Dierbare broeders en zusters, goedemorgen! Geloven in de dood en verrijzenis van Christus en leven vanuit de geest van Pasen geeft het leven hoop en moedigt ons aan om te investeren in het goede. Het helpt ons in het bijzonder om broederschap te koesteren en te bevorderen, wat ongetwijfeld een van de grote uitdagingen is voor de hedendaagse mensheid, zoals paus Franciscus duidelijk heeft ingezien.

Broederschap komt voort uit iets diep menselijks. We zijn in staat om relaties aan te gaan en, als we dat willen, kunnen we authentieke banden tussen ons smeden. Zonder relaties, die ons vanaf het begin van ons leven ondersteunen en verrijken, zouden we niet kunnen overleven, groeien of leren. Ze zijn veelzijdig, gevarieerd in vorm en diepgang. Maar het staat vast dat onze menselijkheid het best tot zijn recht komt wanneer we samen bestaan en leven, wanneer we erin slagen authentieke, niet-formele banden te ervaren met de mensen om ons heen. Als we ons in onszelf terugtrekken, lopen we het risico ziek te worden van eenzaamheid en zelfs van een narcisme dat zich alleen uit eigenbelang met anderen bezighoudt. De ander wordt dan gereduceerd tot iemand van wie we kunnen nemen, zonder ooit echt bereid te zijn om te geven, om onszelf aan te bieden.

We zijn ons er terdege van bewust dat broederschap ook vandaag de dag niet vanzelfsprekend is, dat het niet vanzelf komt. Veel conflicten, veel oorlogen over de hele wereld, sociale spanningen en gevoelens van haat lijken het tegendeel te bewijzen. Broederschap is echter geen mooie, onmogelijke droom; het is niet het verlangen van een paar idealisten. Maar om de schaduwen die haar bedreigen te overwinnen, moeten we naar de bron gaan en vooral licht en kracht putten uit Hem die ons als enige bevrijdt van het gif van vijandschap.

Het woord ‘broeder’ komt van een zeer oude stam, die ‘zorgen voor’, ‘koesteren’, ‘ondersteunen’ en ‘onderhouden’ betekent. Toegepast op ieder mens wordt het een oproep, een uitnodiging. Vaak denken we dat de rol van broeder of zuster verwijst naar verwantschap, bloedverwantschap, deel uitmaken van dezelfde familie. In werkelijkheid weten we heel goed hoe onenigheid, verdeeldheid en soms zelfs haat ook de relaties tussen familieleden kunnen verwoesten, en niet alleen die tussen vreemden.

Dit toont aan dat het vandaag de dag urgenter dan ooit is om na te denken over de begroeting waarmee Sint Franciscus van Assisi iedereen aansprak, ongeacht hun geografische, culturele, religieuze en doctrinaire afkomst: omnes fratres was de inclusieve manier waarop de heilige alle mensen op hetzelfde niveau plaatste, juist omdat hij hen erkende in hun gemeenschappelijke bestemming van waardigheid, dialoog, gastvrijheid en verlossing. Paus Franciscus heeft deze benadering van de Poverello van Assisi opnieuw voorgesteld en de relevantie ervan na achthonderd jaar benadrukt in de encycliek Fratelli tutti[7800].

Dat "tutti", iedereen, dat voor Sint Franciscus het teken was van een universele broederschap, drukt een essentieel kenmerk uit van het christendom, dat vanaf het begin de verkondiging is geweest van het goede nieuws dat bestemd is voor de verlossing van allen, nooit in een exclusieve of particuliere vorm. Deze broederschap is gebaseerd op het gebod van Jezus, dat nieuw is in zoverre Hij het zelf heeft vervuld, de overvloedige vervulling van de wil van de Vader: dankzij Hem, die ons heeft liefgehad en zich voor ons heeft gegeven, kunnen wij op onze beurt elkaar liefhebben en ons leven geven voor anderen, als kinderen van de ene Vader en ware broeders en zusters in Jezus Christus.

Jezus heeft ons tot het einde toe liefgehad, zegt het Evangelie van Johannes. (Joh. 13, 1)[[b:Joh. 13, 1]] Naarmate het lijden nadert, weet de Meester heel goed dat zijn historische tijd ten einde loopt. Hij vreest wat er staat te gebeuren; Hij ervaart de verschrikkelijkste kwelling en verlatenheid. Zijn verrijzenis, op de derde dag, is het begin van een nieuwe geschiedenis. En de leerlingen worden volledig broeders en zusters, na zoveel tijd samen te hebben doorgebracht, niet alleen wanneer ze de pijn van Jezus' dood doorstaan, maar vooral wanneer ze Hem herkennen als de Verrezene, de gave van de Geest ontvangen en getuigen van Hem worden.

roeders en zusters steunen elkaar in beproevingen, ze keren zich niet af van wie in nood is: ze huilen en juichen samen in het perspectief van eenheid, vertrouwen en wederzijdse toewijding. De dynamiek is die welke Jezus zelf ons geeft: “Heb elkaar lief zoals Ik jullie heb liefgehad.” (Joh. 15, 12)[[b:Joh. 15, 12]] De broederschap die Christus, de gestorven en verrezen Heer, ons schenkt, bevrijdt ons van de negatieve logica van egoïsme, verdeeldheid en machtsmisbruik, en brengt ons terug naar onze oorspronkelijke roeping, in naam van een liefde en een hoop die elke dag opnieuw worden vernieuwd. De Verrezen Heer heeft ons de weg gewezen die we samen met Hem moeten bewandelen, om ons te voelen en te zijn als “broeders en zusters”.