De Vasten, een tijd om adem te halen

“Keert tot Mij terug, van ganser harte, (...) keert terug tot de Heer uw God” (Joel 2, 12-13)[b:Joel 2, 12-13]: dat is de roep waarmee de profeet Joël zich in naam van de Heer tot het volk richt; niemand kon zich uitgesloten voelen: “brengt de oudsten samen en verzamelt ook de kinderen en de zuigelingen; ... de bruidegom ... en de bruid” (Joel 2, 16)[b:Joel 2, 16]. Heel het gelovige volk wordt samengeroepen om zich op weg te begeven en zijn God te aanbidden, “want Hij is genadig en barmhartig, lankmoedig en vol liefde” (Joel 2, 13)[b:Joel 2, 13].

Paus Franciscus tijdens de homilie in de
Santa Sabina, Rome (Bron: CTV) Ook wij willen de echo van deze oproep zijn, wij willen terugkeren naar het barmhartige hart van de Vader. In deze tijd van genade, die wij vandaag beginnen, richten wij onze blik nogmaals op Zijn barmhartigheid. De Vasten is een weg: hij leidt ons naar de overwinning van de barmhartigheid op al wat ons probeert te verpletteren of te herleiden tot iets dat niet overeenstemt met de waardigheid van de kinderen Gods. De Vasten is de weg van de slavernij naar de vrijheid, van lijden naar vreugde, van dood naar leven. Het gebaar van de as waarmee wij ons op weg begeven, herinnert ons aan onze oorspronkelijke toestand: wij werden uit de aarde genomen, wij zijn uit stof gemaakt. Ja, maar stof in de liefdevolle handen van God die Zijn Geest van leven over ieder van ons uitademt en die dat wil blijven doen; Hij wil ons deze levensadem blijven geven, die ons redt van andere soorten van adem: de verstikking veroorzaakt door ons egoïsme, de verstikking van onze kleingeestige ambities en stille onverschilligheid; de verstikking die de geest doodt, de horizont verkleint en de hartslag verdooft. De levensadem van God redt ons van de verstikking die ons geloof dooft, onze naastenliefde verkilt en onze hoop vernietigt. De Vasten beleven, is vurig verlangen naar deze levensadem die onze Vader ons in het slijk van onze geschiedenis blijft aanbieden.

Gods levensadem bevrijdt ons van deze verstikking waarvan wij ons dikwijls niet bewust zijn en die wij zelfs gewoon zijn te “normaliseren”, zelfs als de effecten ervan zich laten gevoelen; het lijkt ons “normaal” omdat wij gewoon zijn lucht in te ademen die weinig hoopvol is, de lucht van droefheid en berusting, de verstikkende lucht van paniek en vijandigheid.

De Vasten is de tijd om nee te zeggen. Nee aan de verstikking van de geest door een bevuiling die veroorzaakt wordt door onverschilligheid, door veronachtzaming wanneer men denkt dat het leven van de ander me niet aangaat, door iedere poging om het leven alledaags te maken, vooral het leven van degenen die in hun lichaam de last dragen van zo veel oppervlakkigheid. De Vasten wil nee zeggen aan de vergiftigende bevuiling van lege, zinloze woorden, lompe en onbedachte kritiek, simplistische analyses die de complexiteit van menselijke problemen niet kunnen omvatten, vooral de problemen van degenen die het meest lijden.

De Vasten is de tijd om nee te zeggen; nee aan de verstikking van gebed dat ons geweten sust, van een aalmoes die ons zelfvoldaan maakt, van een vasten die ons een goed gevoel geeft. De Vasten is een tijd om nee te zeggen aan de verstikking van vertrouwelijke omgang met de enen die anderen uitsluit, die tot God wil komen terwijl men de wonden van Christus in de wonden van de broeders ontwijkt: een spiritualiteit die het geloof herleidt tot een cultuur van het getto of van uitsluiting.

De Vasten is de tijd van de herinnering, de tijd om na te denken en ons af te vragen: wat zou er van ons geworden zijn als God de deur voor ons gesloten had? Wat zou er van ons geworden zijn zonder Zijn barmhartigheid die het niet moe wordt te vergeven en ons altijd de gelegenheid geeft opnieuw te beginnen? De Vasten is de tijd om ons af te vragen: waar zouden wij staan zonder de hulp van zo veel stille gezichten die ons op duizenden manieren de hand reikten en ons door heel concrete gebaren opnieuw hoop gaven en ons hielpen een nieuw begin te maken?

De Vasten is de tijd om opnieuw adem te halen, het hart te openen voor de adem van de Enige die het stof dat wij zijn in menselijkheid kan veranderen. Het is niet de tijd om onze kleren te scheuren tegenover het kwaad dat ons omringt, maar eerder om in ons leven plaats te maken voor al het goede dat wij kunnen doen, en ons daarbij te ontdoen van al wat ons isoleert, opsluit en verlamt. De Vasten is de tijd van medelijden om met de psalmist te zeggen: “geef mij weer de weelde van uw zegen, maak mij sterk in edelmoedigheid” (Ps. 51, 14)[b:Ps. 51, 14] en opdat het stof dat wij zijn – door de kracht van Uw levensadem – getransformeerd zou worden in “stof dat zich bemind weet”.