Bij de opening van de 2e Algemene Vergadering van de Bisschoppensynode

Dierbare en eerbiedwaardige broeders,

'Genade zij u en vrede van God onze Vader en de Heer Jezus Christus'! Rom. 1, 7; 1 Kor. 1, 3[b:Rom. 1, 7; 1 Kor. 1, 3]. Met deze woorden van de apostel Paulus groeten en verwelkomen wij u op deze synode, die de aandacht en de verwachtingen van heel de kerk van God op zich gericht ziet en die zelfs in de wereld een levendige belangstelling wekt.

Wij groeten en verwelkomen u met een open, broederlijk hart en verenigen ons gebed met het uwe: al ons werk moet beginnen met een kinderlijke eredienst aan God en met een smeekgebed om zijn voorzienige bijstand en erbarming.

Wij groeten en verwelkomen u in deze gewijde, historische ruimte, waar Bijbelse taferelen de uiteindelijke bestemming van de mensheid afschilderen en waar de zo belangrijke pauskeuze plaatsvindt.

Wij groeten en verwelkomen u op dit uur, nu gewichtige problemen rond het ambtelijk priesterschap en de rechtvaardigheid in de wereld te wachten liggen op bespreking ter synode, die nieuwe instelling die haar geest en organisatie aan het jongste oecumenisch concilie ontleent, zo dat we wel mogen zeggen, dat heel de katholieke kerk hier kerkrechtelijk vertegenwoordigd en geestelijk aanwezig is.

Deze wereldomvattende tegenwoordigheid wordt nog duidelijker en ontroerender door de aanwezigheid van onze eerbiedwaardige broeder József kardinaal Mindszenty, aartsbisschop van Esztergom en primaat van Hongarije, die na zoveel jaren gedwongen afwezigheid zojuist te Rome is aangekomen. Deze allerwelkomste gast sluit zich vandaag bij onze heilige viering aan als edel getuige van de duizendjarige band tussen de hongaarse kerk en de Apostolische Stoel, als symbool van de geestelijke band die ons steeds verbindt met al die broeders welke met hun overige broeders en met ons geen normaal contact kunnen onderhouden en als voorbeeld van onverzettelijke kracht in het geloof en onvermoeibare dienst aan de kerk, eerst door zijn wakkere werkzaamheid, later door zijn waakzame liefde, zijn gebed en zijn langdurig lijden. Wij zegenen de Heer en heten allen te zamen in zijn naam een eerbiedig en hartelijk welkom aan deze grote, verbannen herder.

Thans willen wij onze aandacht echter, met voorbijgaan van alle andere overwegingen, op de steeds verheven en geheimnisvolle rite concentreren die wij hier broederlijk vieren. Deze mis concelebreren wij met de bisschoppen aan wie wij de taak hebben toevertrouwd om de synode die wij vandaag openen voor te zitten. De mis is het gedachtenis- en offermaal dat Christus heeft ingesteld, om op de volledigste en krachtigste wijze die tijdens onze aardse pelgrimstocht mogelijk is de tweevoudige gemeenschap tot stand te brengen die Hij heeft gewild en is begonnen: de gemeenschap met Christus zelf en de gemeenschap tussen ons allen die samen aan dezelfde mystieke maaltijd deelnemen. De heilige eucharistie is immers het 'sacrament van de eenheid', zodat onze deelneming aan dit zo grote sacrament een levensdaad is die ons bij uitstek met Christus en met allen die samen met ons hetzelfde brood, dat Hem tegenwoordig stelt en inhoudt, eten, verbindt.

Wij zouden willen, dat deze tweevoudige gemeenschap met Christus, ons Hoofd en onze Verlosser, en tussen ons onderling, zijn leerlingen en dienaren - die steeds van ons wordt vereist, zo vaak wij deze allerheiligste rite vieren - ons niet alleen tijdens deze synode voor ogen staat, maar tot een levende, innerlijke ervaring wordt, in staat de woorden van de apostel tot concrete werkelijkheid te maken: 'Als dan vermaning in Christus en vertroosting der liefde iets betekenen, als gemeenschap van Geest, als hartelijkheid en mededogen u iets zeggen, maakt dan mijn vreugde volkomen door uw eenheid van denken, uw eenheid in de liefde, uw saamhorigheid en eensgezindheid. Geeft niet toe aan partijzucht en ijdelheid, maar acht in ootmoed de ander hoger dan uzelf. Laat niemand alleen zijn eigen belangen behartigen, maar liever die van zijn naasten' Fil. 2, 1-4[b:Fil. 2, 1-4]. Zo mogen dan het hoogste, algemeen welzijn van de kerk en het welzijn van de mensheid waarbinnen "ij haar zending vervult op dit belangrijke, beslissende ogenblik niet alleen ons streven, maar tevens onze troost en vreugde uitmaken. Het feit, dat deze synode wordt gehouden, is er al een gunstig voorteken en een eerste verwerkelijking van.

De synode wordt geopend met deze viering en wij weten allen waarom: God de Vader is namelijk de bron waaruit voor ons alle levensbeginsel voortvloeit door Christus, Zoon van de levende God en Mensenzoon, ons enige en opperste Hoofd, dat wel onzichtbaar, maar niettemin in ons midden tegenwoordig is Mt. 18, 20[b:Mt. 18, 20], onze Leraar en Verlosser, de bewerker van ons heil, dat bestaat in de bezielende werkzaamheid van de Heilige Geest die wordt uitgestort over ieder van ons en over heel het lichaam van Christus dat de kerk is. Daarom verwachten en smeken wij, dat de Helper zijn licht brengend en heiligend werk mag beginnen. De bijstand van Christus' Geest is ons immers te meer onontbeerlijk, nu er zoveel op het spel staat voor het leven van de kerk en dar van onszelf. Vóór alle andere problemen gaat het dus om het volgende: Hoe zullen wij deze bijstand kunnen verkrijgen? Door geloof en gebed. Het is niet nodig er lang over uit te weiden, hoeveel behoefte wij eraan hebben deze beide houdingen tot ontwikkeling te brengen. U weet allen, dat het geloof het begin van het menselijk heil is en dat het zonder het geloof onmogelijk is God te behagen DS 1532[668|12] DS 3008[115|10]; en men stelt geen overhaaste diagnose, wanneer men de eerste en belangrijkste oorzaak van de huidige moeilijkheden van het kerkelijk leven en van de droevige geestelijke toestand van de samenleving zoekt in een geloofscrisis die zich ondanks haar verscheidenheid aan aspecten tot een en hetzelfde grondprobleem laat her-

leiden. Innerlijk dienen wij door een standvastige geloofsact dus onze overtuigde en blijmoedige aanvaarding van de goddelijke openbaring te bekrachtigen. Wij moeten in de nederige en vertrouwvolle houding die de christen past voor God en Jezus Christus gaan staan om te verkrijgen, dat de Heilige Geest tot ons hart spreekt en ons die gaven verleent welke al degenen die in de kerk leiding hebben te geven nodig hebben, namelijk wetenschap, raad, inzicht, vooral wijsheid, en op de allereerste plaats naastenliefde.

Aan deze, zeggen we 'passieve', gesteltenis dienen we een 'actieve' toe te voegen die steeds weer opnieuw moet worden verlevendigd: namelijk het gebed, dat de Heer zozeer heeft aanbevolen als de noodzakelijke voorwaarde voor het verkrijgen van zijn barmhartige weldaden. Deze dagen dienen we in die houding van voortdurend gebed te volharden, zodat de Heilige Geest ons hart ontvankelijk voor Hem vindt: ons gebed en onze dankzegging dienen elkaar te vinden, opdat ons oor in staat moge zijn te horen 'wat de Geest tot de kerken zegt' Apok. 2, 6-7[b:Apok. 2, 6-7]. Eerbiedwaardige broeders, laat ons u thans nog op een gevaar wijzen dat speciaal vergaderingen als deze kan bedreigen en dat langs allerlei eerlijke of oneerlijke wegen invloed kan uitoefenen op ons onderscheidingsvermogen en zelfs op onze beslissingsvrijheid. Dat gevaar ligt in de druk die op ons kan worden uitgeoefend: de druk van opvattingen wier overeenstemming met de geloofsleer twijfelachtig is, van stromingen die de gewettigde en door het kerkelijk gezag goedgekeurde tradities verwaarlozen, van een verlangen om zich aan de profane, wereldse mentaliteit aan te passen, van vrees voor de moeilijkheden die de veranderingen van het moderne leven meebrengen, van een verleidelijke of hinderlijke ruchtbaarheid, van de beschuldiging van anachronisme en 'juridisme' die de spontane ontwikkeling, wel 'charismatisch' genoemd, van het nieuwe christendom zouden belemmeren enzovoort. Deze druk neemt allerlei vormen aan en is rijk aan verlokking en gevaar. Laten we trachten ons ervan los te maken en aan ons geweten te gehoorzamen, aangezien we als herders verantwoordelijk zijn voor het volk van God en daarvan op de dag van het laatste oordeel rekenschap zullen moeten geven. Laten we daarentegen proberen onze kalmte en geestkracht te bewaren om alles, naar Christus' Geest en naar de werkelijke behoeften van de kerk van onze tijd, zo goed mogelijk te kunnen inzien en beoordelen. 1 Tess. 5, 21[b:1 Tess. 5, 21] Laten we vrij weten te blijven van ongerechtvaardigde invloed en van druk van buitenaf en laten we ons bij het vervullen van onze plicht op deze synode hierdoor ook werkelijk gebonden voelen, en wel met name door de plicht tot trouw aan de volmacht die wij van de verschillende bisschoppenconferenties, van de synoden van de verschillende ritussen, of van de unie van algemene oversten hebben· ontvangen. Leden van de synode, u hebt onze werkzaamheden uitvoerig met uw geestelijkheid - waarvan hier enkele vertegenwoordigers, die wij zeer hartelijk groeten, aanwezig zijn - voorbereid, alsmede met de mannelijke en vrouwelijke religieuzen en de leken die een actief aandeel nemen in het leven van de kerk in uw gebied. Vervolgens hebt u met uw broeders in het bisschopsambt besproken, welke bijdrage u thans aan de synode zult gaan leveren. U dient dus niet in uw eigen naam te spreken - behalve wanneer u dit, volgens het reglement van de synode, uitdrukkelijk verklaart -, maar ten overstaan van de wereldkerk de stem van uw kerk te laten horen.

Het is overbodig u eraan te herinneren, hoe belangrijk het voor onze heilige ene en katholieke kerk is die stem te horen waarin die van de apostelen weerklinkt en hoe groot onze verantwoordelijkheid is. U weet dat alles goed genoeg. Laten we zó handelen, dat er gevolg wordt gegeven aan de wens van allen, namelijk dat de synode, die in de lijn van de eeuwenoude geschiedenis van de kerk staat, bij mag dragen tot haar 'opbouw' Ef. 4, 12[b:Ef. 4, 12], door de kracht van Gods Geest die 'door u spreekt' Mt. 10, 20[b:Mt. 10, 20] en door de voorspraak van de heilige maagd Maria, die Christus' moeder is naar het vlees en, mag men wel zeggen, sedert Pinksteren moeder van het mystiek lichaam naar de Geest.

Het beeld van 'de opbouw', dat de Heilige Schrift zo dikwijls gebruikt, nodigt ons er vandaag toe uit samen alle krachten in te zetten voor het werk dat het enige doel van ons leven vormt, namelijk de opbouw van de kerk op het onwrikbaar fundament, Christus zelf, die de weg, de waarheid en het leven is.

Laten wij ons door niets van deze weg doen afbrengen; een andere weg is er niet. Laat geen andere stem ons verlokken; de waarheid is één. Laten we ons slechts naar die bron begeven die de levende en levend makende God voor ons heeft doen ontspringen.

Onze plicht als herders is hiermee in duidelijke lijnen geschetst. Moge de Heer ons helpen hieraan trouw te blijven, naar het voorbeeld van al die heilige herders die de kerk in de loop der eeuwen op haar moeizame aardse reis met moed en wijs beleid tussen de klippen door hebben weten te laveren naar de volle zee toe, waar Christus haar roept om aan alle mensen de boodschap van heil te brengen.

Wijzelf die, hoewel wij zwakker en gebrekkiger zijn dan Petrus, van de Heer zijn naam en opdracht hebben ontvangen, zullen met u zijn om het mystieke en zichtbare gebouw van de kerk nieuwe groei te geven en haar hechte, blinkende poorten ook in onze tijd open te stellen voor het volk van God dat op dit ogenblik bovenal behoefte heeft aan het ware geloof dat niet liegt, aan de veilige hoop die niet bedriegt en aan de vurige liefde die niet uitblust.