Gezamenlijke verklaring over de "Ontdekkingsdoctrine"

In trouw aan het van Christus ontvangen mandaat streeft de Katholieke Kerk naar het bevorderen van universele broederschap en respect voor de waardigheid van ieder mens.

Daarom hebben de Pausen in de loop van de geschiedenis daden van geweld, onderdrukking, sociaal onrecht en slavernij veroordeeld, ook die welke tegen inheemse volkeren zijn begaan. Er zijn ook talrijke voorbeelden geweest van bisschoppen, priesters, vrouwelijke en mannelijke religieuzen en leken die hun leven gaven ter verdediging van de waardigheid van die volkeren.

Tegelijkertijd vereist respect voor de feiten van de geschiedenis een erkenning van de menselijke zwakheid en het falen van de leerlingen van Christus in elke generatie. Veel christenen hebben slechte daden begaan tegen inheemse volkeren, waarvoor recente Pausen herhaaldelijk vergiffenis hebben gevraagd.

In onze tijd heeft een hernieuwde dialoog met inheemse volkeren, vooral met hen die het katholieke geloof belijden, de Kerk geholpen hun waarden en culturen beter te begrijpen. Met hun hulp is de Kerk zich meer bewust geworden van hun lijden, vroeger en nu, als gevolg van de onteigening van hun land, dat zij beschouwen als een heilig geschenk van God en hun voorouders, en van het beleid van gedwongen assimilatie, bevorderd door de toenmalige regeringsautoriteiten, bedoeld om hun inheemse culturen uit te roeien. Zoals Paus Franciscus heeft benadrukt, vormt hun lijden een krachtige oproep om de kolonisatiementaliteit los te laten en met hen zij aan zij te gaan, in wederzijds respect en dialoog, met erkenning van de rechten en culturele waarden van alle individuen en volkeren. In dit verband zet de Kerk zich in om inheemse volkeren te begeleiden en inspanningen te bevorderen die gericht zijn op het bevorderen van verzoening en genezing.

Het is in deze context van luisteren naar inheemse volkeren dat de Kerk het belang heeft gehoord van het aanpakken van het concept dat de " ontdekkingsdoctrine [d:553]" wordt genoemd. Het juridische concept van "ontdekking" werd vanaf de zestiende eeuw door koloniale machten bediscussieerd en kwam met name tot uitdrukking in de negentiende-eeuwse jurisprudentie van rechtbanken in verscheidene landen, volgens welke de ontdekking van een land door kolonisten een exclusief recht verleende om, hetzij door aankoop of verovering, de titel of het bezit van dat land door inheemse volkeren uit te wissen. Sommige geleerden hebben betoogd dat de basis van voornoemde "doctrine" te vinden is in verschillende pauselijke documenten, zoals de Bulls Dum Diversas [8871] (1452), Romanus Pontifex [8872] (1455) en Inter Caetera [7485] (1493).

De "ontdekkingsdoctrine" maakt geen deel uit van de leer van de Katholieke Kerk. Historisch onderzoek toont duidelijk aan dat de betreffende pauselijke documenten, geschreven in een specifieke historische periode en gekoppeld aan politieke kwesties, nooit zijn beschouwd als uitdrukkingen van het katholieke geloof. Tegelijkertijd erkent de Kerk dat deze pauselijke bullen de gelijke waardigheid en rechten van inheemse volkeren niet adequaat weerspiegelden. De Kerk weet ook dat de inhoud van deze documenten voor politieke doeleinden werd gemanipuleerd door concurrerende koloniale machten om immorele handelingen tegen inheemse volkeren te rechtvaardigen, die soms werden uitgevoerd zonder verzet van de kerkelijke autoriteiten. Het is niet meer dan rechtvaardig om deze fouten te erkennen, de verschrikkelijke gevolgen van het assimilatiebeleid en de pijn die de inheemse volkeren hebben geleden te erkennen en om vergiffenis te vragen. Bovendien heeft Paus Franciscus aangespoord: "Nooit meer mag de christelijke gemeenschap zich laten besmetten door het idee dat de ene cultuur superieur is aan de andere, of dat het legitiem is om manieren toe te passen om anderen te dwingen."

In niet mis te verstane bewoordingen houdt het leergezag van de Kerk vast aan het respect dat ieder mens toekomt. De Katholieke Kerk verwerpt daarom die concepten die de inherente mensenrechten van inheemse volkeren niet erkennen, met inbegrip van wat bekend is geworden als de juridische en politieke "ontdekkingsdoctrine".

Talrijke en herhaalde verklaringen van de Kerk en de Pausen bevestigen de rechten van inheemse volkeren. Zo schreef paus Paulus III in 1537 in de bul Sublimis Deus [4011]: "Wij bepalen en verklaren (, ...) dat (, ...) de genoemde Indianen en alle andere mensen die later door christenen ontdekt worden, in geen geval van hun vrijheid of het bezit van hun eigendom beroofd mogen worden, ook al staan zij buiten het christelijk geloof; en dat zij vrij en rechtmatig hun vrijheid en het bezit van hun eigendom mogen en moeten genieten; noch mogen zij op enigerlei wijze tot slaaf gemaakt worden; mocht het tegendeel gebeuren, dan zal het nietig zijn en geen effect hebben".

Meer recentelijk heeft de solidariteit van de Kerk met inheemse volkeren geleid tot de krachtige steun van de Heilige Stoel voor de beginselen van de Verklaring van de Verenigde Naties over de rechten van inheemse volkeren [8875]. De tenuitvoerlegging van die beginselen zou de levensomstandigheden van de inheemse volkeren verbeteren en bijdragen tot de bescherming van hun rechten, alsook hun ontwikkeling vergemakkelijken op een wijze die hun identiteit, taal en cultuur eerbiedigt.