De vrede van Pasen

Geliefde broeders en zusters, goedendag!

We zijn nu halfweg de Goede Week die van Palmzondag tot Paaszondag gaat. Beide zondagen gaan over het feest rond Jezus. Maar, het zijn twee verschillende feesten.

Vorige zondag zagen we Christus plechtig Jeruzalem binnentreden, feestelijk, onthaald als Messias: voor Hem werden mantels op de weg gespreid (Lc. 19, 36) [[b:Lc. 19, 36]] en takken van de bomen gesneden. (Mt. 21, 8) [[b:Mt. 21, 8]] De jubelende menigte prijst met luide stem “Hij die komt is koning” en roept uit: “Vrede in de hemel en eer in den hoge!” (Lc. 19, 38) [b:Lc. 19, 38]. Die mensen vierden feest omdat zij in de intrede van Jezus de aankomst zien van een nieuwe koning die vrede en eer zou brengen. De vrede die door die mensen verwacht werd, was deze: een triomfantelijke vrede, vrucht van een koninklijke ingreep, die van een machtige Messias om Jeruzalem te bevrijden van de bezetting door de Romeinen. Anderen droomden wellicht over het herstel van een sociale vrede en zagen in Jezus de ideale koning die de honger van het volk met brood zou stillen, zoals Hij reeds had gedaan tegelijk met grote wonderen om zo gerechtigheid in de wereld et brengen.

Maar nooit praat Jezus hierover. Hij heeft een ander Pasen voor ogen, niet een triomfantelijk Pasen. Het enige waar Hij aan houdt om Jeruzalem binnen te treden is, zittend “op een vastgebonden veulen, waarop nog nooit iemand gereden had” (Lc. 19, 30) [b:Lc. 19, 30]. Dat is de wijze waarop Christus vrede in de wereld brengt: door zachtmoedigheid en mildheid, verbeeld door dat gebonden veulen waarop nog nooit iemand gezeten had. Niemand, want de handelwijze van God is anders dan die van de wereld. Jezus legt aan zijn leerlingen, dichtbij Pasen, uit: “Vrede laat Ik u na; mijn vrede geef Ik u. Niet zoals de wereld die geeft, geef Ik hem u.” (Joh. 14, 27) [b:Joh. 14, 27]. Het zijn twee verschillende werkwijzen: een wijze zoals de wereld ons vrede schenkt en een wijze zoals God vrede schenkt. Ze zijn verschillend.

De vrede die Jezus ons met Pasen schenkt is niet de vrede die de strategie van de wereld volgt. Die gelooft de vrede te bereiken door macht, door veroveringen en door verschillende vormen van verplichtingen. Die vrede is, in werkelijkheid, slechts een tussentijd tussen oorlogen: dat weten we maar al te goed. De vrede van de Heer volgt de weg van de mildheid en van het kruis: ze bestaat in het dragen van de anderen. Christus heeft, feitelijk, ons kwaad op Zich genomen, onze zonde en onze dood. Dat alles heeft Hij op Zich genomen. Op die wijze heeft Hij ons bevrijd. Hij heeft voor ons betaald. Zijn vrede is niet het resultaat van een of andere schikking, maar ontspringt aan zelfgave. Deze nederige en moedige vrede is echter moeilijk te realiseren. Inderdaad, de massa die Jezus toezong is dezelfde die enkele dagen later zal roepen “Kruisig Hem” en, bevreesd en ontgoocheld, steekt ze voor Hem geen vinger uit.

In verband hiermee blijft een verhaal van Dostojewski altijd actueel, de zogenaamde Legende van de Grootinquisiteur [6930]. Het gaat over Jezus die na verschillende eeuwen terug op aarde komt. Meteen wordt Hij door de feestende massa onthaald. Zij herkent Hem en roept uit: “Ah, Gij bent teruggekeerd! Kom, kom bij ons!” Vervolgens wordt Hij gevangengenomen door de Inquisiteur die de wereldse logica verbeeldt. Deze ondervraagt Hem en uit wrede kritiek. Het toppunt van verwijt is dat Christus, ook al kon Hij dat, nooit keizer is geworden, de grootste koning van deze wereld om zo de mens vrij te laten in plaats van hem te onderwerpen en de problemen met geweld op te lossen. Hij zou de vrede in de wereld hebben kunnen gestalte geven door het vrije maar onstandvastige hart van de mens door middel van een sterkere macht te plooien. Maar dat heeft Hij niet gewild. Hij heeft onze vrijheid recht gedaan. “Door de wereld te aanvaarden en het purper van de keizers zoudt Gij – zegt de Inquisiteur tot Jezus – een universeel rijk en een universele vrede hebben gesticht De broeders Karamazov [[6930||Gebroeders Karamazov||Milaan 2012, 345 (Italiaanse editie)]]; en met een striemende zin besluit hij: “Als er iemand is die meer dan alle andere onze brandstapel verdient, dan ben Jij dat”. De broeders Karamazov [[6930||Gebroeders Karamazov||Milaan 2012, 348 (Italiaanse editie)]] Dat is de misleiding die zich in de geschiedenis herhaalt. De misleiding van een valse vrede, gestoeld op macht en die zo voert tot haat en tot het verraad van God en tot veel bitterheid in de ziel.

Aan het einde, volgens dit relaas, wilde de Inquisiteur dat Jezus “hem iets zou zeggen, zelfs iets bitters, iets vreselijk.” Maar Christus antwoordt met een, zacht en concreet gebaar: “in stilte kwam Hij hem nabij en kuste hem zacht op de oude bloedeloze lippen“. De broeders Karamazov [[6930||Gebroeders Karamazov||Milaan 2012, 352 (Italiaanse editie)]] De vrede van Jezus staat niet boven de andere, het is nooit een gewapende vrede: nooit! De wapens van het Evangelie zijn het gebed, de tederheid, vergiffenis en de vrijwillige liefde tot de naaste, liefde tot elke naaste. Het is op deze wijze dat men de vrede van God in de wereld brengt. Daarom is de gewapende agressie op onze dagen, zoals elke oorlog, een belediging van God, een godslasterlijk verraad van de Heer van Pasen. Boven zijn zachte gelaat verkiest men dat van de valse god van deze wereld. Oorlog is steeds een menselijke actie om te leiden tot de afgodendienst van de macht.

Voor zijn laatste Pasen zei Jezus tot de zijnen: “Laat uw hart niet verontrust of kleinmoedig worden.” (Joh. 14, 27) [b:Joh. 14, 27]. Natuurlijk. Immers, terwijl de wereldse macht een spoor trekt van vernieling en dood – we hebben het dezer dagen gezien – bouwt zijn vrede de geschiedenis op, uitgaande van het hart van elke mens die haar aanvaardt. Dan is Pasen het ware feest van God en van de mens, want de vrede, die Christus door de gave van Zichzelf op het kruis heeft veroverd, wordt ons geschonken. Daarom verschijnt de verrezen Heer op Pasen aan de leerlingen met de groet: “Vrede zij u!” (Joh. 20, 19.21) [b:Joh. 20, 19.21]. Dat is de groet van Christus de overwinnaar, Christus die verrezen is.

Broeders, zusters, Pasen betekent “passage”. Het is, vooral dit jaar, de gezegende gelegenheid om over te stappen van de wereldse god naar de christelijke God, van de hebzucht die in ons huist naar de naastenliefde die ons vrijmaakt, van de verwachting op een vrede als vrucht van de macht naar de inzet om concreet te getuigen van de vrede van Christus. Broeders en zusters, laten we ons confronteren met het Kruis, bron van onze vrede en bidden om vrede van het hart en vrede in de wereld.