Over de apostolische reis naar Malta

Geliefde broeders en zusters, goedendag!

Vorige zaterdag en zondag ben ik naar Malta geweest. Een apostolische reis die reeds geruime tijd was gepland. Ze werd twee jaar geleden uitgesteld omwille van covid en zijn gevolgen. Niet velen weten dat Malta, ook al is het een eiland midden in de Middellandse zee, reeds zeer vroeg het Evangelie heeft ontvangen. Waarom? Omdat de apostel Paulus vlakbij schipbreuk leed en zich op wonderbare wijze kon redden samen met allen, meer dan 270 mensen, die op die boot waren. Het boek van de Handelingen van de Apostelen vertelt dat de Maltezen allen onthaalden “met zeldzame medemenselijkheid” (Hand. 28, 2) [b:Hand. 28, 2]. Het is belangrijk dit niet te vergeten: “met zeldzame medemenselijkheid”. Precies deze woorden “met zeldzame medemenselijkheid” heb ik als motto van mijn reis gekozen omdat ze de weg aanduiden die moet gevolgd worden niet slechts om het verschijnsel van de migranten aan te pakken, maar meer algemeen opdat de wereld broederlijker, leefbaarder zou worden en zich zou redden van de schipbreuk die ons alle bedreigt, wij die – zoals we geleerd hebben – allen op hetzelfde schip varen, allen. Malta is in dit perspectief een sleutel – plaats.

Het is dat op de eerste plaats geografisch, door zijn ligging midden in de zee die tussen Europa en Afrika ligt maar ook Azië raakt. Malta is als het ware een “windroos” waar mensen en culturen elkaar ontmoeten. Het is een bevoorrechte plaats om het middellandse zeegebied over 360 graden waar te nemen. Vandaag wordt vaak over “geopolitiek” gesproken, maar spijtige genoeg blijft de heersende logica die van Staten die met de meeste macht hun eigen belangen opleggen door hun sfeer van economische invloed uit te breiden of door ideologische of militaire invloed. We zien het bij oorlog. In dit kader vertegenwoordigt Malta het recht en de kracht van de “kleinen”, van de kleine Naties die een rijke geschiedenis en beschaving hebben en die dus een andere logica zouden moeten bevorderen: die van de eerbied en van de vrijheid, van de logica van de vrijheid, van het samenleven van verschillen in tegenstelling tot de kolonisatie door de meest machtigen. We zien dat op dit ogenblik. Niet slechts van één kant, maar ook van andere kanten... Na de Tweede Wereldoorlog heeft men gepoogd het fundament te leggen voor een nieuwe geschiedenis van vrede, maar spijtig genoeg – we leren het nooit – ging de oude geschiedenis van de concurrerende grootmachten verder. En bij de huidige oorlog in Oekraïne maken we de machteloosheid mee van de Verenigde Naties.

Op de tweede plaats: Malta is een sleutel – plaats in verband met het verschijnsel van de migraties. In het opvangcentrum Johannes XXIII heb ik talloze migranten ontmoet die op het eiland zijn aangekomen na verschrikkelijke reizen. We moeten niet ophouden hun getuigenissen te beluisteren. Alleen zo kan men loskomen uit de misvormde visie die vaak door de massamedia wordt uitgedragen. Zodat men opnieuw de gezichten, de verhalen, de wonden, de dromen en de hoop van die migranten leert verstaan. Elke migrant is uniek. Het is geen nummer maar een persoon. Enig zoals ieder van ons. Elke migrant is een persoon met een eigen waardigheid, eigen wortels, eigen cultuur. Ieder van hen is drager van een rijkdom die oneindig groter is dan de problemen die men meebrengt. En laten we niet vergeten dat Europa opgebouwd werd uit migraties.

Zeker, de opvang moet georganiseerd worden – dat is waar – moet beheerd worden en eerst, veel eerder, moet men het samen op internationaal vlak plannen. Het verschijnsel van de migratie kan niet herleid worden tot een noodtoestand. Het is een teken van onze tijd. Het moet op die wijze gelezen en verstaan worden. Het kan een teken van conflict worden of anders een teken van vrede. Het hangt ervan af hoe we het aanpakken, het hangt van ons af. Wie in Malta een begin heeft gemaakt met het Centrum Johannes XXIII heeft een christelijke keuze gemaakt en daarom heb ik het “Peace Lab” genoemd, vredeslaboratorium. Ik wilde daarmee zeggen dat Malta als geheel een vredeslaboratorium is! Heel het land, met zijn houding, de eigen houding, is een vredeslaboratorium. En het kan deze zending realiseren op voorwaarde dat het, vanuit zijn wortels, het levenssap van de broederlijkheid opneemt, van het medelijden, van de solidariteit. Het Maltese volk heeft deze waarden ontvangen samen met het Evangelie en dankzij het Evangelie kan het ze levend houden.

Daarom ben ik, als bisschop van Rome, naar dat volk gegaan om het te bevestigen in het geloof en in de verbondenheid. Inderdaad – derde element – Malta is een sleutel - plaats ook vanuit het oogpunt van de evangelisatie. Vanuit Malta en vanuit Gozo, de twee bisdommen van het land, hebben zeer veel priesters en religieuzen maar ook veel lekengelovigen in heel de wereld het christelijk getuigenis uitdragen. Alsof de doortocht van de Heilige Paulus, de missie in het DNA van de Maltezen heeft achtergelaten! Daarom is mijn bezoek op de eerste plaats een gebaar van erkentelijkheid geweest, dankbaarheid tegenover God en tegenover zijn heilige gelovige volk dat op Malta en Gozo leeft.

Hoe dan ook, ook daar waait de wind van het secularisme en van de wereldwijde pseudocultuur op basis van consumisme, neokapitalisme en relativisme. Ook daar is dus het ogenblik van de nieuwe Evangelisatie aangebroken. Het bezoek dat ik, zoals mijn voorgangers, heb gebracht aan de Grot van De Heilige Paulus was als het drinken aan de bron, opdat het Evangelie in Malta zou kunnen opborrelen met de frisheid van de oorsprong en zijn grote erfenis van volksvroomheid zou kunnen aanwakkeren. Dat wordt gesymboliseerd door het nationaal Mariaheiligdom van Ta’ Pin, op het eiland Gozo waar we een intense gebedsontmoeting hebben gevierd. Daar heb ik het hart gevoeld van het Maltese volk dat een zeer groot vertrouwen koestert in zijn Heilige Moeder. Maria voert ons steeds tot het wezenlijke, tot de gekruisigde en verrezen Christus en, wat ons betreft, naar zijn barmhartige liefde. Maria helpt ons de vlam van het geloof aan te wakkeren door te putten aan het vuur van de Heilige Geest, die generatie na generatie de verkondiging bezielt van de blijde boodschap van het Evangelie. Immers, de vreugde van de Kerk bestaat in de verkondiging van het Evangelie. Later we deze uitspraak van de Heilige Paulus VI niet vergeten: de roeping van de Kerk is het Evangelie verkondigen; de vreugde van de Kerk is het Evangelie verkondigen. Laten we dit niet vergeten want het is de mooiste omschrijving van de Kerk.

Ik maak van deze gelegenheid gebruik om mijn dank te betuigen aan de Heer President van de Republiek Malta, zo hoffelijk en broederlijk: dank aan hem en zijn gezin. Dank aan de Heer Eerste Minister en alle andere burgerlijke Overheden die mij met grote vriendelijkheid hebben ontvangen. Zo ook dank aan de Bisschoppen en aan alle leden van de kerkgemeenschap, aan de vrijwilligers en aan allen die mij met hun gebed hebben vergezeld. Ik wil niet nalaten het opvangcentrum voor migranten Johannes XXIII te vermelden. De franciscaner broeder die de zaak draaiende houdt, pater Dionisius Mintoff, is 91 en blijft, met de hulp van medewerkers van het bisdom, verder werken. Hij is een voorbeeld van apostolische ijver en van liefde voor de migranten, waaraan vandaag zo’n behoefte bestaat. Door dit bezoek zaaien wij maar het is de Heer die doet groeien. Dat zijn mateloze goedheid overvloedige vruchten schenkt van vrede en van alle goeds aan het geliefde Maltese volk! Dank aan het Maltese volk voor zijn zo menselijk en zo christelijk onthaal. Veel dank.

Appèl aansluitend op de catechese en begroeting van de pelgrims
Het recente nieuws over de oorlog in Oekraïne brengt geen opluchting en hoop, maar getuigt veeleer van nieuwe gruweldaden, zoals het bloedbad van Boetsja: steeds gruwelijkere wreedheden, die zelfs worden begaan tegen weerloze burgers, vrouwen en kinderen. Dit zijn slachtoffers wier onschuldig bloed tot de hemel roept en smeekt: laat deze oorlog ophouden! Leg de wapens het zwijgen op! Stop met het zaaien van dood en verderf! En gisteren, net uit Boetsja, brachten ze me deze vlag. Deze vlag komt uit de oorlog, uit die gefolterde stad, Boetsja. En ook, zijn er enkele Oekraïense kinderen hier om ons te vergezellen. Laten we hen begroeten en met hen bidden.

Deze kinderen moesten vluchten om in een veilig land aan te komen. Dit is de vrucht van oorlog! Laten we hen niet vergeten en laten we het Oekraïense volk niet vergeten

{...}