Handvest van de Rechten van het gezin

HANDVEST VAN DE RECHTEN VAN HET GEZIN
voorgelegd door de heilige Stoel aan alle personen, instellingen en gezagsdragers
die betrokken zijn bij de zending van het gezin
in de wereld van vandaag

Het Handvest van de Rechten van het gezin[281] is het resultaat van een wens van de bisschoppensynode die in 1980 te Rome gehouden is over het thema van "de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd" (vgl. aanbeveling nr. 42). In zijn apostolische aansporing Familiaris Consortio[267] Familiaris Consortio, 46[[267|46]] heeft zijne heiligheid Paus Johannes Paulus II gevolg gegeven aan de wens van de synode door de Heilige Stoel op te dragen een Handvest van de Rechten van het gezin[281] voor te bereiden, bestemd om te worden voorgelegd aan de betrokken instellingen en gezagsdragers.

Het is van belang zich een juist begrip te vormen van de aard en de stijl van het Handvest zoals dat bij deze wordt voorgelegd. Dit document is geen dogmatische of moraal-theologische uiteenzetting over huwelijk en gezin, ofschoon het de gedachte van de Kerk in deze wel weerspiegelt. Evenmin is het een gedragscode, bestemd voor de betrokken personen en instellingen. Het Handvest verschilt ook van een eenvoudige verklaring van de theoretische beginselen met betrekking tot het gezin. Het beoogt veeleer om aan al onze tijdgenoten, christenen of niet, een zo volledig en geordend mogelijke formulering voor te leggen van de fundamentele rechten die eigen zijn aan die natuurlijke en algemene gemeenschap die het gezin is.

De rechten die in het Handvest geformuleerd worden, staan ingegrift in het geweten van de mens en in de gemeenschappelijke waarden van de mensheid. De christelijke visie is erin aanwezig als een licht vanuit de goddelijke openbaring dat de natuurlijke werkelijkheid van het gezin verlicht. In laatste instantie komen deze rechten voort uit de wet die de Schepper heeft ingeschreven in het hart van elk menselijk wezen. De samenleving is geroepen die rechten tegen elke schending te verdedigen, ze te eerbiedigen en in hun onverkorte inhoud te bevorderen.

De rechten die hier worden voorgelegd, dienen te worden beschouwd volgens het eigen kenmerk van een "Handvest[281|]". In sommige gevallen roepen zij normen in herinnering die op juridische vlak in strikte zin bindend zijn; in andere gevallen drukken zij fundamentele vereisten en beginselen uit met het oog op de uitwerking van een gezinswetgeving en de ontwikkeling van een gezinspolitiek. In alle gevallen gaat het steeds om een profetisch oproep ten bate van de installing van het gezin, dat moet worden geëerbiedigd en tegen elke aantasting verdedigd.

Bijna al deze rechten werden al eerder geformuleerd in andere documenten van zowel de Heilige Stoel als de internationale gemeenschap. Dit Handvest probeert er een betere uitwerking aan te geven, ze helderder te bepalen en ze bijeen te brengen in een samenhangende, systematisch geordende presentatie. Bij wijze van aanhangsel treft men een lijst van bronnen en verwijzingen aan, waarin de teksten worden aangegeven waaraan sommige formuleringen werden ontleend.

Het Handvest van de Rechten van het gezin[281] wordt nu voorgelegd door de Heilige Stoel, het centrale en hoogste bestuursorgaan van de Katholieke Kerk. Dit document heeft zijn voordeel gedaan met een uitgebreid geheel aan observaties en analyses, welke bijeengebracht zijn door een brede raadpleging van de bisschoppenconferenties van heel de Kerk, als van deskundigen die op dit terrein gespecialiseerd zijn en die de verschillende culturen vertegenwoordigen.

Het Handvest is

• op de eerste plaats bestemd voor de regeringen. Door opnieuw, voor het welzijn van de samenleving, het gemeenschappelijk bewustzijn van de wezenlijke rechten van het gezin te bevestigen, biedt het Handvest aan allen die in de verantwoordelijkheid voor het algemeen welzijn delen, een model aan en een referentiekader voor de uitwerking van een gezinswetgeving en een gezinspolitiek, en een oriëntatie voor actieprogramma's.
• Tegelijkertijd brengt de Heilige Stoel dit document met vertrouwen onder de aandacht van de internationale organisaties waarin de regeringen vertegenwoordigd zijn. Krachtens hun eigen bevoegdheid en hun actie voor de verdediging en de bevordering van de rechten van de mens, kunnen deze organisaties niet voorbijgaan aan de schendingen van de fundamentele rechten van het gezin, of deze toestaan.
• Vanzelfsprekend richt dit Handvest zich ook tot de gezinnen zelf. Het beoogt in het hart van de gezinnen het bewustzijn te stimuleren van de onvervangbare rol en plaats van het gezin; het zou de gezinnen ertoe willen aanzetten zich te verenigen voor de verdediging en de bevordering van hun rechten; het moedigt de gezinnen aan hun plicht zo te vervullen dat de taak van het gezin duidelijker begrepen en erkend wordt in de huidige wereld.
• Het Handvest richt zich tenslotte tot allen, mannen en vrouwen, opdat zij het tot hun plicht zullen rekenen om alles in het werk te stellen dat de rechten van het gezin beschermd worden en dat het instituut van het gezin versterkt wordt voor het welzijn van heel de mensheid, heden en voor de toekomst.

Bij het voorleggen van dit Handvest, gewenst door de vertegenwoordigers van het wereldepiscopaat, richt de Heilige Stoel een bijzonder appèl aan alle leden en instellingen van de Kerk, opdat zij als christen getuigenis geven van hun vaste overtuiging dat de zending van het gezin onvervangbaar is, en er zich voor inspannen dat de gezinnen en de ouders de noodzakelijke steun en bemoediging ontvangen voor de volbrenging van de taak die God hun toevertrouwt.

Voorwoord
In overweging nemend

1. dat de rechten van de mens, ofschoon geformuleerd als rechten van het individu, ten diepste een sociale dimensie hebben die in het gezin haar aangeboren en vitale uitdrukking vindt;
   
2. dat het gezin gegrondvest is op het huwelijk, die innige en wederzijds aanvullende vereniging van een man en een vrouw, welke tot stand komt door de onlosmakelijke band van het vrij aangegane en publiek bevestigde huwelijk, en die openstaat naar het doorgeven van het leven;
   
3. dat het huwelijk het natuurlijke instituut is waaraan op exclusieve wijze de zending is toevertrouwd om het menselijk leven door te geven;
   
4. dat het gezin, als natuurlijke gemeenschap, voorafgaat aan de staat of welke andere vorm van gemeenschap ook, en dat het eigen rechten bezit die onvervreemdbaar zijn;
   
5. dat het gezin méér is dan een louter juridische, sociologische of economische eenheid, namelijk een gemeenschap van liefde en solidariteit, op unieke wijze geschikt om de culturele, ethische, sociale, geestelijke en godsdienstige waarden te onderrichten en door te geven, die wezenlijk zijn voor de ontplooiing en het welzijn van de eigen leden en van de samenleving,
   
6. dat het gezin de plaats is waar meerdere generaties verenigd zijn en elkaar helpen om te groeien in menselijke wijsheid en om de rechten van de individuen in overeenstemming te brengen met de andere eisen van het sociale leven;
   
7. dat het gezin en de samenleving, met elkaar verbonden door organische en vitale banden, elkaar aanvullende taken hebben bij de verdediging en bevordering van het welzijn van heel de mensheid en van iedere persoon.
   
8. dat de ervaring van verschillende culturen in de loop van de geschiedenis heeft aangetoond dat het voor de samenleving noodzakelijk is het instituut van het gezin te erkennen en te verdedigen;
   
9. dat de samenleving, en in het bijzonder de staat en de internationale organisaties, het gezin moeten beschermen door politieke, economische, sociale en juridische maatregelen, die tot doel hebben de eenheid en stabiliteit van het gezin te versterken, opdat het zijn specifieke taak kan uitoefenen;
   
10. dat de rechten, de fundamentele behoeften, het welzijn en de waarden van het gezin, hoewel in sommige gevallen steeds beter gewaarborgd, dikwijls miskend en zelfs bedreigd worden door wetten, instellingen en sociaal-economische programma's;
    
11. dat veel gezinnen gedwongen worden te leven in omstandigheden van armoede die hen verhinderen hun taak met waardigheid te vervullen;
    
12. dat de Katholieke Kerk beseft dat het welzijn van de mens, van de samenleving en ook haar eigen welzijn via het gezin worden bereikt, en dat zij het daarom steeds als een deel van haar zending heeft beschouwd om aan alle mensen Gods plan te verkondigen met betrekking tot het huwelijk en het gezin, zoals dit in de menselijke natuur is ingegrift, en om deze beide instituten te bevorderen en te verdedigen tegen allen die ze belagen;
    
13. dat de bisschoppensynode[d:81] die in 1980 is gehouden, uitdrukkelijk heeft aanbevolen dat er een Handvest van de Rechten van het Gezin zou worden opgesteld en aan alle betrokkenen zou worden meegedeeld, presenteert de Heilige Stoel, na raadpleging van de bisschoppenconferenties, nu dit Handvest van de Rechten van het Gezin, en nodigt zij alle staten, internationale organisaties en betrokken instellingen en personen met aandrang uit om de eerbied voor deze rechten te bevorderen en de daadwerkelijke erkenning zowel als de toepassing ervan te verzekeren.

Alle mensen hebben er recht op hun levensstaat vrij te kiezen, dat wil zeggen: te trouwen en een gezin te stichten of ongehuwd te blijven. Rerum Novarum, 9[[651|9]] Pacem in Terris, 8-45[[53|8-45]] Gaudium et Spes, 26[[575|26]] 16,1[[1491]]

1. Iedere man en iedere vrouw heeft, als hij of zij de leeftijd om een huwelijk aan te gaan heeft bereikt, en de daartoe nodige bekwaamheid bezit, het recht te trouwen en een gezin te stichten zonder enige discriminatie; wettelijke beperkingen op de uitoefening van dit recht, ongeacht of die van blijvende dan wel van tijdelijke aard zijn, mogen slechts worden aangebracht, indien zij worden vereist door ernstige en objectieve redenen met betrekking tot het instituut van het gezin zelf en zijn publieke en sociale betekenis; zij moeten in ieder geval de waardigheid en de fundamentele rechten van de mens eerbiedigen. Codex Iuris Canonici, 1058,1077[[30|1058.1077]] 16, 1[[1491]]
2. Degenen die willen trouwen en een gezin stichten, hebben het recht om van de samenleving te verwachten dat deze voor hen de gunstige voorwaarden schept op moreel, educatief, sociaal en economisch vlak, die het hun mogelijk maken hun recht om te trouwen in alle rijpheid en verantwoordelijkheid te kunnen uitoefenen. Gaudium et Spes, 52[[575|52]] Familiaris Consortio, 81[[267|81]]
3. De waarde van het huwelijk als instituut moet ondersteund worden door de openbare machthebbers; de gegevenheid van het ongehuwd samenwonen mag niet op hetzelfde niveau worden geplaatst als het naar behoren gesloten huwelijk. Gaudium et Spes, 52[[575|52]] Familiaris Consortio, 81-82[[267|81-82]]

Het huwelijk kan slechts worden gesloten op basis van de vrije en naar behoren tot uitdrukking gebrachte instemming van de huwelijkspartners. Gaudium et Spes, 52[[575|52]] par. 1[[30|1057]] 16,2[[1491]]

1. Zonder de traditionele rol te miskennen die in bepaalde culturen de gezinnen spelen bij de oriëntatie van de keuze van hun kinderen, moet elke dwang die het zou verhinderen een bepaalde persoon als partner te kiezen, worden vermeden. Gaudium et Spes, 52[[575|52]]
2. De aanstaande echtgenoten hebben recht op hun godsdienstvrijheid; het als huwelijksvoorwaarde opleggen van een geloofsloochening of geloofsbelijdenis, die tegen het geweten ingaat, vormt bijgevolg een schending van dit recht. Dignitatis Humanae, 6[[702|6]]
3. De echtgenoten hebben binnen de natuurlijke aanvulling die zij als man en vrouw op elkaar vormen, dezelfde waardigheid en gelijke rechten met betrekking tot het huwelijk. Gaudium et Spes, 49[[575|49]] Familiaris Consortio, 19,22[[267|19.22]] Codex Iuris Canonici, 1135[[30|1135]] 16,1[[1491]]

De echtgenoten hebben het onvervreemdbare recht een gezin te stichten en te beslissen over de spreiding van de geboorten en het aantal kinderen dat zij ter wereld willen brengen, daarbij ten volle rekening houdend met hun plichten ten opzichte van zichzelf, jegens de reeds geboren kinderen, het gezin en de samenleving, binnen een juiste rangorde van de waarden en in overeenstemming met de objectieve zedelijke orde die uitsluit dat men zijn toevlucht neemt tot voorbehoedmiddelen, onvruchtbaarmaking en vruchtafdrijving. Populorum Progressio, 37[[266|37]] Gaudium et Spes, 50,87[[575|50.87]] Humanae Vitae, 10[[34|10]] Familiaris Consortio, 30,46[[267|30.46]]

1. Daden van de publieke overheden of van privé-organisaties die op de een of andere manier trachten de vrijheid van de echtgenoten in hun beslissingen met betrekking tot hun kinderen te beperken, vormen een ernstige schending van de menselijke waardigheid en van de rechtvaardigheid. Familiaris Consortio, 30[[267|30]]
2. Binnen de internationale betrekkingen mag aan de economische hulp, die verleend wordt voor de ontwikkeling van de volkeren, niet de voorwaarde verbonden worden dat bepaalde programma's worden aanvaard op het terrein van voorbehoedmiddelen, onvruchtbaarmaking en vruchtafdrijving. Familiaris Consortio, 30[[267|30]]
3. Het gezin heeft recht op de hulp van de samenleving voor het ter wereld brengen en opvoeden van de kinderen. De gehuwden die een groot gezin hebben, hebben recht op aangepaste hulp en mogen niet gediscrimineerd worden. Gaudium et Spes, 50[[575|50]]

Het menselijk leven moet volledig geëerbiedigd en beschermd worden, vanaf het moment van zijn ontvangenis. Gaudium et Spes, 51[[575|51]] Familiaris Consortio, 26[[267|26]]

1. Vruchtafdrijving (abortus) is een rechtstreekse schending van het fundamentele recht op leven van elk menselijk wezen. Humanae Vitae, 14[[34|14]] De abortu procurato - Declaratio[[795]] Familiaris Consortio, 30[[267|30]]
2. De eerbied voor de waardigheid van het menselijk wezen sluit elke experimentele manipulatie of uitbuiting van het menselijk embryo uit. Het experimenteren in de biologie moet bijdragen aan het algeheel welzijn van de mens[[1465]]
3. Iedere ingreep in de erfelijke eigenschappen van de menselijke persoon die niet gericht is op het herstellen van afwijkingen, vormt een schending van het recht op fysieke integriteit en is in tegenspraak met het welzijn van het gezin.
4. Zowel voor als na hun geboorte hebben de kinderen recht op bijzondere bescherming en bijstand, evenals hun moeder tijdens de zwangerschap en gedurende een redelijke periode na de bevalling. 25, 2[[1491]] Voorwoord en 4[[4071]]
5. Alle kinderen, of zij nu geboren zijn binnen of buiten het huwelijk, genieten hetzelfde recht op sociale bescherming met het oog op de volledige ontplooiing van hun persoon. 25,2[[1491]]
6. De weeskinderen en de kinderen die verstoken zijn van de bijstand van hun ouders of van hun voogden, dienen een bijzondere bescherming te genieten van de kant van de samenleving. Wat de kinderen betreft die bij een pleeggezin ondergebracht worden of die worden geadopteerd, daarvoor moet de staat een wetgeving maken die het enerzijds gezinnen die daartoe geschikt zijn gemakkelijk maakt kinderen op te nemen die dat voor een tijdje of blijvend nodig hebben, en die anderzijds de natuurlijke rechten van de ouders eerbiedigt. Familiaris Consortio, 41[[267|41]]
7. De gehandicapte kinderen hebben het recht thuis en op school een aangepast kader aan te treffen voor hun menselijke groei. Familiaris Consortio, 77[[267|77]]

Omdat de ouders aan hun kinderen het leven hebben gegeven, hebben zij het oorspronkelijke, eerste en onvervreemdbare recht hen op te voeden; daarom moeten zij erkend worden als de eerste en voornaamste opvoeders van hun kinderen. Divini illius Magistri, 27-34[[644|27-34]] Gravissimum Educationis, 3[[647|3]] Familiaris Consortio, 36[[267|36]] Codex Iuris Canonici, 793,1136[[30|793.1136]]

1. De ouders hebben het recht hun kinderen op te voeden in overeenstemming met hun zedelijke en godsdienstige overtuigingen, rekening houdend met de culturele tradities van het gezin die het welzijn en de waardigheid van het kind bevorderen, en zij moeten dan ook van de samenleving de hulp en bijstand ontvangen die noodzakelijk zijn om hun taak als opvoeders op passende wijze te kunnen vervullen. Familiaris Consortio, 46[[267|46]]
2. De ouders hebben het recht om vrij de scholen of andere middelen te kiezen die noodzakelijk zijn om hun kinderen volgens hun overtuigingen op te voeden. De publieke overheden moeten ervoor zorgen dat de algemene subsidies zo worden verdeeld dat de ouders dit recht werkelijk vrij kunnen uitoefenen zonder onrechtvaardige lasten te moeten dragen. Het mag niet zo zijn dat de ouders rechtstreeks of onrechtstreeks dusdanige lasten te dragen krijgen dat zij in de uitoefening van deze vrijheid belemmerd of onbehoorlijk beperkt worden. Gravissimum Educationis, 3[[647|3]] Dignitatis Humanae, 5[[702|5]] b[[3541|(4)]] Familiaris Consortio, 40[[267|40]] Codex Iuris Canonici, 797[[30|797]]
3. De ouders hebben het recht te verkrijgen dat hun kinderen niet gedwongen worden onderricht te volgen dat niet in overeenstemming is met hun eigen zedelijke of godsdienstige overtuigingen. In het bijzonder moet de seksuele opvoeding - die een fundamenteel recht van de ouders is - steeds gebeuren onder hun aandachtige leiding, of dat nu thuis gebeurt dan wel in de door hun gekozen en onder hun toezicht staande opvoedingscentra. Dignitatis Humanae, 5[[702|5]] Familiaris Consortio, 37,40[[267|37.40]]
4. De rechten van de ouders worden geschonden wanneer door de Staat een verplicht systeem van opvoeding wordt opgelegd waarbij elke godsdienstige vorming wordt uitgesloten. Dignitatis Humanae, 5[[702|5]] Familiaris Consortio, 40[[267|40]]
5. Het eerste recht van de ouders inzake de opvoeding van hun kinderen moet gewaarborgd zijn in alle vormen van samenwerking tussen de ouders, onderwijzers en verantwoordelijken van de scholen, en met name in de vormen van inspraak die bedoeld zijn om aan de burgers een aandeel te geven in het functioneren van de scholen en in het opstellen en toepassen van onderwijspolitiek. Familiaris Consortio, 40[[267|40]] Codex Iuris Canonici, 796[[30|796]]
6. Het gezin heeft het recht om van de sociale communicatiemiddelen te verwachten dat zij positieve instrumenten zijn voor de opbouw van de samenleving, en dat zij de fundamentele waarden van het gezin steunen. Tegelijkertijd heeft het gezin het recht om, in het bijzonder wat zijn jongste leden betreft, op adequate wijze te worden beschermd tegen negatieve uitwerkingen of aantastingen van de kant van de massa-media. Lettres[[1658]] Familiaris Consortio, 76[[267|76]]

Het gezin heeft het recht als gezin te bestaan en zich te ontplooien. Familiaris Consortio, 46[[267|46]]

1. De publieke overheden moeten de eigen waardigheid van elk gezin, zijn rechtmatige onafhankelijkheid, zijn intimiteit, zijn ongebrokenheid en stabiliteit eerbiedigen en bevorderen. Rerum Novarum, 10[[651|10]] Familiaris Consortio, 46[[267|46]] 1[[7307]]
2. De echtscheiding tast het instituut zelf aan van huwelijk en gezin. Gaudium et Spes, 48,50[[575|48.50]]
3. Waar het systeem van de uitgebreide familieband bestaat, moet het geërbiedigd worden en geholpen om zijn traditionele rol van onderlinge solidariteit en hulp te kunnen vervullen, terwijl tegelijkertijd de rechten van het op zichzelf staande gezin en de waardigheid als persoon van elk van zijn leden worden gerespecteerd.

Elk gezin heeft het recht vrij zijn eigen religieuze leven te leiden, onder leiding van de ouders, zoals ook het recht openlijk zijn geloof te belijden en te verbreiden, deel te nemen aan openbare godsdienstoefeningen en aan vrij gekozen programma's van godsdienst-onderwijs, zonder daarbij op enigerlei wijze gediscrimineerd te worden. Dignitatis Humanae, 5[[702|5]] b[[3541|(4)]] 18[[7307]]

Het gezin heeft het recht, zijn sociale en politieke functie bij de opbouw van de samenleving uit te oefenen. Familiaris Consortio, 44,48[[267|44.48]]

1. De gezinnen hebben het recht om met andere gezinnen en instellingen verenigingen te vormen met de bedoeling de eigen taak van het gezin op geëigende en efficiënte wijze te vervullen, en om de rechten van het gezin te beschermen, zijn welzijn te bevorderen en zijn belangen te vertegenwoordigen. Apostolicam Actuositatem, 11[[653|11]] Familiaris Consortio, 46,72[[267|46.72]]
2. Op economisch, sociaal, juridisch en cultureel gebied moet de rechtmatige rol van de gezinnen en de gezinsverenigingen worden erkend bij de uitwerking en ontwikkeling van programma's die hun weerslag hebben op het gezinsleven. Familiaris Consortio, 44-45[[267|44-45]]

De gezinnen hebben het recht om van de kant van de publieke overheden te kunnen rekenen op een adequate gezinspolitiek met uitsluiting van elke discriminatie op juridisch, economisch, sociaal en fiscaal gebied. Laborem Exercens, 10,19[[712|10.19]] Familiaris Consortio, 45[[267|45]] 16, 3 en 22[[1491]] 10,1[[7308]]

1. De gezinnen hebben het recht op economische omstandigheden die hun een levensstandaard verzekeren die overeenstemt met hun waardigheid en hun volledige ontplooiing. Zij mogen niet belemmerd worden in het verwerven en bezitten van privé-goederen die een stabiel gezinsleven ten goede komen; de wetten met betrekking tot erving en overdracht van eigendom moeten de behoeften en rechten van de leden van het gezin eerbiedigen. Mater et Magistra, 51-121[[90|51-121]] Laborem Exercens, 10[[712|10]] Familiaris Consortio, 45[[267|45]] 22 en 25[[1491]] 7, 1, II[[7308]]
2. De gezinnen hebben recht op maatregelen op sociaal gebied die rekening houden met hun behoeften, in het bijzonder bij het voortijdig overlijden van een van beide ouders, in geval een van de echtgenoten door de ander in de steek gelaten wordt, bij een ongeluk, bij ziekte of invaliditeit, bij werkloosheid, of ook wanneer het gezin bijkomende lasten te dragen heeft die verbonden zijn met ouderdom, lichamelijke of geestelijke handicaps, of de opvoeding van de kinderen. Familiaris Consortio, 45-46[[267|45-46]] 25,1[[1491]] 9, 10,1 en 10,2[[7308]]
3. De oudere personen hebben het recht om in eigen gezin of, als dat onmogelijk is, in aangepaste instellingen een kader aan te treffen waarin zij hun oude dag in sereniteit kunnen doorbrengen, met bezigheden die met hun leeftijd te verenigen zijn en die het hun mogelijk maken aan het sociale leven deel te nemen. Gaudium et Spes, 52[[575|52]] Familiaris Consortio, 27[[267|27]]
4. Met de rechten en de behoeften van het gezin, en in het bijzonder met de waarde van de gezinseenheid, moet rekening gehouden worden bij de strafwetgeving en de daarop betrokken politiek, zodat een gedetineerde in contact kan blijven met zijn gezin, en het gezin voor de duur van de hechtenis een passende ondersteuning ontvangt.

De gezinnen hebben recht op een sociale en economische ordening, waarin de organisatie van de arbeid dusdanig is dat zij het de gezinsleden mogelijk maakt om samen te leven, en die geen obstakel vormt voor de eenheid, het welzijn, de gezondheid en de stabiliteit van het gezin, terwijl zij tevens de mogelijkheid biedt voor gezonde ontspanning. Laborem Exercens, 19[[712|19]] Familiaris Consortio, 77[[267|77]] 23,3[[1491]]

1. De beloning van de arbeid moet voldoende zijn om een gezin te stichten en waardig te onderhouden, hetzij door een aangepast zogenaamd "gezinssalaris", hetzij door andere sociale maatregelen zoals gezinsuitkeringen of loon voor het werk van een van de ouders thuis; het arbeidsloon moet van dien aard zijn, dat de moeder van het gezin niet verplicht wordt buitenshuis te gaan werken, ten koste van het gezinsleven, met name van de opvoeding van de kinderen. Laborem Exercens, 19[[712|19]] Familiaris Consortio, 23,81[[267|23.81]]
2. Het werk van de moeder in huis moet erkend en geëerbiedigd worden vanwege zijn waarde voor het gezin en de samenleving. Familiaris Consortio, 23[[267|23]]

Het gezin heeft recht op een behoorlijke woning, aangepast aan het gezinsleven en in verhouding tot het aantal gezinsleden, in een omgeving waar de basisdiensten verzekerd zijn die noodzakelijk zijn voor het leven van het gezin en van de gezamenlijke bewoners. Dignitatis Humanae, 8[[702|8]] Familiaris Consortio, 81[[267|81]] 11,1[[7308]]

De gezinnen van immigranten hebben recht op dezelfde sociale bescherming als aan de andere gezinnen verleend wordt. Familiaris Consortio, 77[[267|77]] 19[[7309]]

1. De gezinnen van immigranten hebben recht op eerbied voor hun eigen cultuur en op de noodzakelijke ondersteuning en bijstand voor hun ingroei in de gemeenschap waaraan zij hun bijdrage leveren.
2. De gemigreerde arbeiders hebben er recht op dat hun gezin zich zo spoedig mogelijk bij hen kan voegen.
3. De vluchtelingen hebben recht op bijstand van de publieke overheid en van de internationale organisaties teneinde gemakkelijker hun gezin weer bijeen te brengen.