Inhoudsopgave

- Bij St. Jan van Lateranen

Paus Franciscus is begonnen om enige documenten te ondertekenen "bij St. Jan van Lateranen", waar normaal gesproken pauselijke documenten ondertekend worden met "uit het Vaticaan" of "bij de Sint Pieter". 'Paus' is een functie voor de hele wereldkerk en wordt uitgeoefend vanaf de zetel van Sint Petrus, die gebruikelijk beschouwd wordt in de Sint Pieter aanwezig te zijn. Daarnaast is de Paus tevens "Bisschop van Rome" en zijn bisschopszetel - cathedra - is in de Sint van Lateranen opgesteld.

Vanuit het Vaticaan is geen officiële mededeling gedaan waarom dan toch documenten, die de hele wereldkerk betreffen, toch ondertekend worden met "bij St. Jan van Lateranen" door Paus Franciscus. Onofficieel wordt echter gezegd dat de "meer pastorale" documenten in een aantal gevallen daarmee ondertekend worden.

Onderstaand is een aanvang gemaakt om een lijst op te stellen welke documenten op deze bijzondere wijze ondertekend zijn om een analyse te kunnen maken, welk karakter een document kennelijk moet hebben om daarmee ondertekend te worden. Ook enkele andere documenten die gerelateerd zijn aan Lateranen worden opgenomen. Maar er is zeker geen sprake van volledigheid.

Zie ook:

16-03-2021: Lateraans Paleis wordt toegankelijk voor publiek [n:4913]

Paus Franciscus

24-01-2024: Boodschap Wereldcommunicatiedag Artificiële intelligentie en wijsheid van hart: naar een volledig mensgerichte communicatie [9172]
10-01-2024: Boodschap Wereldziekendag 2024: "Het is niet goed dat de mens alleen is." - Zorgen voor zieke mensen door zorg te dragen voor relaties [9146]
03-12-2023: Boodschap Veertigdagentijd 2024: Door de woestijn leidt God ons naar de vrijheid [9162]
31-05-2023: Boodschap voor Werelddag Grootouders en de Ouderen: Barmhartig is Hij, iedere generatie weer (Lc. 1, 50) [8954]
11-05-2023: Boodschap migranten en vluchtelingen Vrij om te kiezen of je wil migreren of blijven [8943]
10-01-2023: Boodschap Wereldziekendag 2023: "Zorg voor hem" Mededogen als synodale oefening in genezing [8800]
15-08-2022: Boodschap Wereldjongerendagen “Maria stond op en ging met spoed” (Lc. 1, 39) [8760]
13-06-2022: Boodschap Werelddag voor de Armen Jezus Christus is omwille van u arm geworden (vgl. 2 Kor. 8, 9) [8652]
09-05-2022: Boodschap Migranten en vluchtelingen - Bouwen aan de toekomst met migranten en vluchtelingen [8613]
08-05-2022: Boodschap Wereldroepingendag Geroepen om de mensenfamilie op te bouwen [8595]
03-05-2022: Boodschap Grootouders en Ouderen "Tot in hun ouderdom dragen zij vrucht" (Ps. 92, 15) [8597]
21-03-2022: Aan de Bisschoppen over de Akte van Toewijding aan het Onbevlekt Hart van Maria [8561]
11-02-2022: Brief Over het jubileum, Heilig Jaar 2025 [9169]
06-01-2022: Boodschap Wereld Missie Dag 2022 Messaggio per la Giornata Missionaria Mondiale 2022 [8469]
10-12-2021: Boodschap Wereldziekendag 2022 “Weest barmhartig, zoals uw Vader barmhartig is” (Lc 6, 36) Op de weg van de liefde bij de mens blijven die lijdt [8468]
01-12-2021: Kerstboodschap Onze levens kunnen wonderbaarlijk herboren worden, als we ze leiden volgens het Evangelie [8456]
20-11-2021: Boodschap Internationale dag voor Gehandicapten “Jullie zijn mijn vrienden” (Joh 15,14) [8448]
11-11-2021: Boodschap Veertigdagentijd 2022 “Laten we niet moede worden goed te doen: als we de moed niet verliezen, zullen we te zijner tijd de oogst binnenhalen. Laten we dus, zolang we tijd hebben, goed doen aan allen” (Gal. 6, 9-10a) [8542]
14-09-2021: Boodschap 36e Wereldjongerendag 2021 XXXVI Giornata Mondiale della Gioventù, 2021: “Alzati! Ti costituisco testimone di quel che hai visto!” (cfr. At 26,16) [8424]
09-09-2021: Boodschap aan 14e Nationale Pelgrimage van de Families
15-07-2021: Motu Proprio Traditionis Custodes [8332] over liturgie van vóór de hervormingen van 1970
13-06-2021: Boodschap werelddag voor de armen De armen heb je altijd bij je (Mc 14, 7) [8453]
06-06-2021: Brief 900ste verjaardag van de stichting van de abdij van Prémontré door de H. Norbertus [8320], over 900 jaar Abdij van Prémontré
31-05-2021: Boodschap Werelddag Grootouders en de Ouderen "Ik ben met u alle dagen" [8325]
24-05-2021: Brief Praedicator Gratiae [8321], over 800e sterfjaar van de H. Dominicus
10-05-2021: Motu Proprio Antiquum ministerium [8288], instelling catecheet
03-05-2021: Boodschap Naar een steeds groter wij [8203], Wereld vluchteling en migranten dag
23-03-2021: Boodschap Alfonsus Maria van Liguori 150 jaar Kerkleraar [d:328]
19-03-2021: Boodschap Roepingenzondag Heilige Jozef: de droom van een roeping [8241]
21-02-2021: Brief Over de culturele waarde van het Lateraans Paleis [8226]
23-01-2021: Boodschap Communicatiemiddelen "Kom dan kijken" (Joh. 1, 46) - Communiceren door de mensen te ontmoeten waar en zoals ze zijn [7941]
06-01-2021: Boodschap Wereld Missie Dag 2021 "Het is voor ons onmogelijk niet te spreken over hetgeen wij gezien en gehoord hebben" (Hand. 4, 20) [8115]
08-12-2020: Apostolische brief De wereld genezen - 4. De universele bestemming van de goederen en de deugd van de hoop [7902], over 150 jaar 'St. Jozef, Patroon van de Kerk'
30-11-2020: Boodschap aan Patriarch Bartholomeos I b.g.v. Hoogfeest van de Apostel Andreas
21-11-2020: Motu Proprio "Dat vijftigste jaar moet een heilig jaar voor u zijn; dan moet ge in het land afkondigen dat alle bewoners hun slaven vrijlaten. Het moet een jubeljaar voor u zijn" (Lev. 25, 10) [7901]
11-11-2020: Boodschap Veertigdagentijd “Wij gaan nu naar Jeruzalem ..” (Mt. 20, 18). De Veertigdagentijd: een tijd om geloof, hoop en naastenliefde te hernieuwen. [8147]
09-11-2020: Brief b.g.v. de 500ste verjaardag van de kerstening van Chili
01-11-2020: Motu Proprio - Authenticum Charismatis [7959], Wijziging CIC canon 579 over oprichting van religieuze instituten
15-10-2020: Brief b.g.v. Passionisten vieren derde eeuwfeest [n:4851]
01-09-2020: Boodschap "Dat vijftigste jaar moet een heilig jaar voor u zijn; dan moet ge in het land afkondigen dat alle bewoners hun slaven vrijlaten. Het moet een jubeljaar voor u zijn" (Lev. 25, 10) [7901], 6e Wereldgebedsdag voor de schepping
29-07-2020: Brief aan pater Dariusz Wilk, C.S.M.A. van de Congregatie van de Aartsengel Michaël
13-06-2020: Boodschap "Strek uw hand uit naar de arme" (vgl. Sir. 7, 32) [7898], Werelddag van de Armen 2020
31-05-2020: Boodschap Bij gelegenheid van 50e verjaardag van de promulgatie van de Rite van Maagdenwijding [7960]
21-05-2020: Boodschap aan Pauselijke Missiewerken [8353]
18-05-2020: Brief aan de rector van het Angelicum b.g.v. de inaugeratie van het Instituut van Cultuur "St. Johannes Paulus II"
13-05-2020: Boodschap Zoals Jezus Christus, gedwongen te vluchten. De intern ontheemden opnemen, beschermen, ondersteunen en integreren [7932], Wereld vluchteling en migranten dag
25-04-2020: Brief Aan alle gelovigen voor de maand mei 2020 [7696]
09-04-2020: Brief b.g.v. de bijzonder toning van de Lijkwade van Turijn
08-03-2020: Boodschap De woorden van de roeping [7689], Wereldgebedsdag voor roepingen
04-03-2020: Boodschap aan het kapittel 2020 van de Salesianen
24-01-2020: Boodschap “Dan kunt gij later aan uw kinderen en kleinkinderen verhalen” (Ex. 10, 2).
Het leven wordt geschiedenis [7726], Wereld Communicatie Dag 2020
07-10-2019: Boodschap "Wij smeken u in Christus’ naam: laat u met God verzoenen!" (2 Kor. 5, 20) [7606], Veertigdagentijd 2020
30-09-2019: Motu Proprio - Aperuit illis [7466], Instelling 'Zondag van Gods Woord'
04-08-2019: Brief aan de priesters [7430]
08-09-2017: Motu Proprio - Summa Familiae Cura [6644], opheffing van het Johannes Paulus II Instituut voor Huwelijk en Gezin en oprichting van een theologisch wetenschappelijk instituut voor huwelijk en gezin
11-05-2015: Bul Misericordiae Vultus [5872], Buitengewoon Jubileumjaar van barmhartigheid

Paus Pius XI

11-02-1929: Verdrag van Lateranen tussen de H. Stoel en de republiek Italië waarmee de H. Stoel als staat werd erkend, een concordaat werd gesloten en financiële compensatie voor inbeslaggenomen Vaticaanse bezittingen

Concilies van Lateranen [d:290]

1512-1517: Vijfde Concilie van Lateranen [d:324]
1215: Vierde Concilie van Lateranen [d:77]
1179: Derde Concilie van Lateranen [d:407]
1139: Tweede Concilie van Lateranen [d:406]
1123: Eerste Concilie van Lateranen [d:405]

Caput et Mater - over de basiliek en het paleis

De Aartsbasiliek van de Allerheiligste Verlosser en van de Heiligen Johannes de Doper en Johannes de Evangelist. Zo heet de Sint-Jan-van-Lateranenbasiliek in Rome voluit. Zij is niet alleen historisch, maar ook protocollair de belangrijkste kerk in het pauselijke Rome. En dus niet de Sint-Pietersbasiliek of een van de twee andere basilicae maiores – de Santa Maria Maggiore (Maria de Meerdere) en de Sint-Paulus-buiten-de-Muren – zijn de kathedraal van de bisschop van Rome. De cathedra of bisschopszetel van de paus staat wel degelijk in de Sint-Jan-van-Lateranenbasiliek.

Het kerkwijdingsfeest van Sint-Jan-van-Lateranen, vandaag 9 november, is dan ook een hoogfeest in de katholiek Kerk.

Keizer Constantijn

De kerk en het bijbehorende Lateranenpaleis – genoemd naar de aloude Romeinse adellijke familie Lateranus - werden op 9 november 324 door paus Sylvester I ingewijd. Keizer Constantijn de Grote had haar laten bouwen naar aanleiding van het Edict van Milaan van 313. Een beetje usurpatie toch, want het eerste initiatief voor een godsdienstvrijheid was van zijn voorganger Licinius uitgegaan, maar Constantijn had deze na een lange burgeroorlog verslagen. Hoe dan ook bouwde Constantijn zo meteen het oudste kerkgebouw van Rome.

Met een lengte van 100 meter en een breedte van 65 meter was het ook naar Romeinse normen een grote basiliek.

Sint-Jan van Lateranen interieur

De oorspronkelijke kerk werd in 869 door een aardbeving verwoest. Het huidige kerkgebouw dateert van 1650. Paus Innocentius X had naar aanleiding van dat Jubeljaar aan de Zwitserse architect Francesco Borromini de opdracht gegeven van de talloze malen herbouwde middeleeuwse kerk een moderne kerk te maken. Borromini liet de plattegrond en structuur van de oorspronkelijke kerk intact. Het houten plafond uit de oude basiliek, dat van de paus bewaard moest blijven, zorgt voor een scherp contrast met de barokke kerkruimte.

De classicistische façade werd in 1733-36 ervoor gebouwd; de bronzen poorten zijn afkomstig van de aloude Curia Julia.

‘Moeder aller kerken’

Paus Gregorius XI (1370-1378) – de paus die van Avignon naar Rome terugkeerde – bestempelde de kerk bij pauselijke bulle als Moeder aller kerken, zoals onderaan op de sokkels van de gevel te lezen valt: Sacrosancta Lateranensis ecclesia omnium urbis et orbis ecclesiarum mater et caput (De hoogheilige kerk van Lateranen is van alle kerken in deze stad en ter wereld de moeder en het hoofd). Tijdens het Westerse Schisma was de Sint-Jan in verval geraakt, een aantal branden hadden zowel de basiliek als het paleis getroffen.

Na de terugkomst van de pausen naar Rome waren de Lateraanse gebouwen lange tijd onbruikbaar.

Sinds de twaalfde eeuw wordt op 9 november het feest van de kerkwijding van Sint-Jan-van-Lateranen gevierd. Aanvankelijk was dit feest beperkt tot de stad Rome, maar het werd uitgebreid naar de universele Kerk. Reden daarvoor was groeiende inzicht dat de bisschop van Rome, wiens ‘cathedra’ in de Sint-Jan-van-Lateranen staat, de opvolger is van de apostel Petrus en dus het hoofd van de gehele liefdesgemeenschap van Christus, zoals Ignatius van Antiochië in de vroege tweede eeuw al stelde.

De vicaris-generaal van het bisdom Rome, momenteel (2020) kardinaal Angelo De Donatis, is van rechtswege aartspriester van de Sint-Jan-van-Lateranenbasiliek.