Catechese over de Brief aan de Galaten 13. - De vrucht van de Geest

Broeders en zusters, goedendag!

De verkondiging van de Heilige Paulus, is geheel gericht op Jezus en op zijn paasmysterie. De Apostel stelt zichzelf voor als aankondiger van de Christus en wel van de gekruisigde Christus. (1 Kor. 2, 2) [[b:1 Kor. 2, 2]] Aan de Galaten die uitgedaagd worden hun godsdienstigheid te funderen in de naleving van geboden en tradities, brengt hij de kern van verlossing en dood in herinnering: de dood en de verrijzenis van de Heer. Hij doet dit door hen te confronteren met het realisme van Jezus’ kruis. Hij schrijft: “wie heeft jullie behekst? Jezus Christus was u toch openlijk en duidelijk verkondigd als gekruisigd!” (Gal. 3, 1) [b:Gal. 3, 1]. Wie heeft je verleid om je te verwijderen van de gekruisigde Christus? Dat is een duister gebeuren bij de Galaten ...

Ook vandaag zijn velen nog eerder op zoek naar godsdienstige zekerheid dan naar de levende, ware God, door meer begaan te zijn met riten en voorschriften dan met geheel hun wezen de God van de liefde te omhelzen. Dit is de bekoring van de nieuwe fundamentalisten, van hen die blijkbaar angst hebben van de af te leggen weg en die dus niet verder gaan omdat ze zich zeker voelen: zij zoeken de zekerheid van God en niet de God van de zekerheid. Om deze reden vraagt Paulus aan de Galaten terug te keren tot het wezenlijke, tot God die ons het leven geeft in de gekruisigde Christus. Hij getuigt hiervan in eigen persoon: “Met Christus ben ik gekruisigd: ikzelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij.” (Gal. 2, 20) [b:Gal. 2, 20]. Aan het einde van de brief zegt hij: “Mij moge God ervoor bewaren op iets anders te roemen dan op het kruis van onze Heer Jezus Christus, waardoor de wereld voor mij gekruisigd is en ik voor de wereld.” (Gal. 6, 6) [b:Gal. 6, 6].

Als we de draad van het geestelijk leven verliezen, als duizenden problemen en gedachten ons overvallen, houden we ons aan de raad van Paulus: laten we ons voor de gekruisigde Christus plaatsen, laten we van Hem opnieuw uitgaan. Laten we het kruisbeeld in de hand nemen en houden we het tegen ons hart gedrukt. Of laat ons in aanbidding voor de Eucharistie zijn, waar Jezus voor ons gebroken brood is, de gekruisigde Verrezene, de kracht van God die zijn liefde in onze harten uitstort.

En zo, steeds geleid door de Heilige Paulus, doen we een stap vooruit. Laten we ons de vraag stellen: wat gebeurt er als we in gebed de gekruisigde Jezus ontmoeten? Dan gebeurt wat onder het kruis gebeurde: Jezus geeft de Geest (Joh. 19, 30) [[b:Joh. 19, 30]], Hij schenkt met andere woorden het leven zelf. En de Geest, die voortkomt uit het Pasen van Jezus, is het beginsel van het geestelijk leven. Hij is het die ons hart verandert, niet onze werken. Hij is het die het hart verandert, niet de dingen die wij doen, maar de werking van de Heilige Geest in ons verandert het hart! Hij is het die de Kerk leidt en wij worden geroepen te gehoorzamen aan zijn werking die opruimt waar en hoe Hij wil. Overigens, het was de vaststelling dat de Heilige Geest op allen neerdaalde en dat zijn genade zonder uitzonderingen werkzaam was, die de meest aarzelende Apostelen overtuigde dat het Evangelie van Jezus bestemd was voor allen en niet slechts voor enkele bevoorrechte mensen. Zij die de zekerheid - duidelijke dingen - zochten, dat kleine groepje, verwijderde zich van de Geest, ze staan niet toe dat de vrijheid van de Geest bij hen zou binnentreden. Op deze wijze vernieuwt het leven van de gemeenschap zich in de Heilige Geest. Het is steeds dankzij Hem dat wij ons christelijk leven voeden en dat we onze geestelijke strijd verderzetten.

Precies de geestelijke strijd is een ander groot onderricht in de Brief aan de Galaten. De Apostel toont twee tegenover elkaar staande fronten. Enerzijds “de werken van het vlees”. Anderzijds ”de vrucht van de Geest”. Wat zijn de werken van het vlees? Dat zijn de gedragingen die ingaan tegen de Geest van God. De Apostel noemt ze werken van het vlees niet omdat in ons menselijk vlees iets verkeerd of slecht zou zijn. Integendeel, we hebben gezien dat hij nadruk legt op het realisme van het menselijk vlees dat Christus op het kruis heeft gebracht! Vlees is een woord dat verwijst naar de aardse dimensie van de mens, opgesloten in zichzelf, in een horizontaal leven waarbij men de wereldse instincten volgt en de deur voor de Geest gesloten houdt. Hij die ons opricht en voor God en de anderen open maakt. Maar het vlees herinnert er ook aan dat dit alles oud wordt, dat dit alles voorbijgaat, tot ontbinding komt terwijl de Geest het leven geeft. Paulus geeft dan een lijst van werken van het vlees die verwijzen naar het egoïstisch omgaan met seksualiteit, naar magische praktijken die afgodendienst zijn en naar alles wat relaties tussen mensen ondermijnt “vijandschap, twist, afgunst, uitbarstingen van woede, intriges, ruzies, partijschappen, jaloersheden…”. (Gal. 5, 19-21) [[b:Gal. 5, 19-21]] Dit alles is – om zo te zeggen – vrucht van het vlees, van een uitsluitend menselijk gedrag dat op “ziekelijk wijze” menselijk is. Het menselijke heeft eigen waarden, maar dat alles is “op ziekelijke wijze” menselijk.

De vrucht van de Geest daarentegen, is “liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtheid, ingetogenheid.” (Gal. 5, 22) [b:Gal. 5, 22]. Zo spreekt Paulus. Christenen die in het doopsel werden “bekleed met Christus” (Gal. 3, 27) [b:Gal. 3, 27] zijn geroepen zo te leven. Het kan bijvoorbeeld een goede geestelijke oefening zijn de lijst van de Heilige Paulus te lezen en naar het eigen gedrag te kijken om te zien of ons leven werkelijk volgens de Heilige Geest geleefd wordt, of het deze vruchten draagt. Brengt mijn leven deze vruchten voort van liefde, vreugde, vrede, lankmoedigheid, welwillendheid, goedheid, trouw, bescheidenheid, zelfbeheersing? Een voorbeeld: de eerste drie in de opsomming zijn liefde, vrede en vreugde. Hieraan herkent men een persoon die door de Heilige Geest wordt bewoond. Een persoon van vrede, een vreugdevol iemand, iemand die bemint: in deze drie trekken ziet men de werking van de Geest.

Dit onderricht van de Apostel is een sterke uitdaging voor onze gemeenschappen. Soms heeft, wie tot de Kerk nadert, de indruk tegenover een groot gevaarte van bevelen en voorschriften te staan. Maar neen, dat is de Kerk niet! Dat kan om het even welke vereniging zijn. In werkelijkheid kan men de schoonheid van het geloof in Jezus Christus niet vatten wanneer men uitgaat van een overvloed aan geboden en van een morele visie die, door zich op te delen in vele stroompjes, de oorspronkelijke vruchtbaarheid kan doen vergeten van de liefde die, gevoed door gebed, vrede schenkt en vreugdevol getuigenis is. Op dezelfde wijze mag het leven van de Geest dat vertolkt wordt door de Sacramenten niet verstikt worden door een bureaucratie die verhindert dat men tot de genade komt van de Geest, die de oorzaak is van de bekering van het hart. Vaak scheppen wij, priesters en bisschoppen, een bureaucratie alvorens een Sacrament toe te dienen, bij het onthaal van mensen. Het gevolg is dat men zegt: “Neen, dat bevalt me niet” en men gaat weg. Vaak ziet men in ons niet de kracht van de Geest die herschept en ons nieuw maakt. We hebben dus de grote verantwoordelijkheid de gekruisigde en verrezen Christus te verkondigen, bewogen door de adem van de Geest der liefde. Alleen deze Liefde bezit de kracht het hart van de mens te raken en te veranderen.