Vigilantiae Studioque

De waakzaamheid en ijver indachtig, waarmede wij ambtshalve veel meer dan anderen de geloofsschat ongeschonden moeten bewaren, hebben wij in het jaar 1893 onze encycliek Providentissimus Deus [615] uitgevaardigd, waarin wij verscheidene punten betreffende de bijbelstudies systematisch behandelden.

De uitzonderlijke belangrijkheid en het bij uitstek grote nut van het onderwerp vorderden immers van ons om, zo goed als maar enigszins in ons vermogen was, voor de juiste gang van die studies te zorgen, vooral omdat de steeds voortschrijdende wetenschappelijke ontwikkeling van onze tijden stof en aanleiding geeft voor telkens nieuwe, soms ook gewaagde problemen. Wij hebben daarom alle katholieken in het algemeen. maar vooral de leden van de gewijde stand aan de taak herinnerd, die ieder naar de maat van de hem geschonken gaven op dit terrein te verrichten had; eveneens zijn wij nauwkeurig de werkwijze en methode nagegaan, die nodig zijn om deze studies in overeenstemming met de behoeften van onze tijd vooruit te brengen. Onze lessen hieromtrent zijn niet vergeefs geweest. Met vreugde herinneren wij aan de betuigingen van volgzaamheid, die vele bisschoppen en andere eminente geleerden zich terstond gehaast hebben ons aan te bieden, daar zij aldus de opportuniteit en het zwaarwichtige belang van ons schrijven deden uitkomen en ons de verzekering gaven, dat zij onze voorschriften stipt ten uitvoer zouden brengen. Met even groot genoegen herinneren wij ons, wat de katholieken sindsdien op dit gebied praktisch gepresteerd hebben als gevolg van de geestdrift die bij hen voor die studiën was opgewekt.

Evenwel, wij zien, hoe de redenen waarom wij die encycliek meenden te moeten uitvaardigen nog altijd bestaan of juister gezegd nog in gewicht zijn toegenomen. Vandaar de noodzakelijkheid om de gegeven voorschriften nog krachtiger te urgeren, een punt, dat wij aan de ijver van onze eerbiedwaardige broeders de bisschoppen met de meeste nadruk willen aanbevolen zien.

Om nu onze bedoeling nog gemakkelijker en in ruimer mate te verwezenlijken, hebben wij besloten een nieuw hulporgaan van ons gezag in het leven te roepen. Immers, de juiste verklaring en verdediging der heilige Boeken is, bij de hedendaagse sterke specialisering op wetenschappelijk gebied en bij de vele vormen die de dwaling aanneemt, een te zware taak om door de katholieke exegeten ieder op zich over heel de uitgestrektheid van het terrein naar behoren volbracht te kunnen worden. Daarom is het nuttig, dat de Apostolische Stoel het initiatief en de leiding neemt om aan hun gezamenlijke pogingen steun en richting te geven. Welnu, dat doel kunnen wij, dunkt ons, op geschikte wijze bereiken door voor de tak van wetenschap, waarvan op het ogenblik sprake is, dezelfde voorzieningen te treffen, die wij ter bevordering van andere takken van wetenschap getroffen hebben.

Om deze redenen hebben wij goedgevonden, een raad, of, zoals men zegt, een commissie van gezagvolle mannen in te stellen. Zij zullen tot taak hebben alle middelen aan te wenden om te zorgen, zowel dat Gods woord bij onze exegeten meer algemeen die nauwkeuriger manier van behandeling vinde, die een eis is van onze tijd, alsook dat het beveiligd blijve niet alleen voor iedere aantasting van de kant der dwalingen, maar ook voor alle gewaagde meningen. Het past, dat de hoofdzetel van deze commissie gevestigd is te Rome onder de ogen van de paus zelf. Deze stad is de leermeesteres en de bewaarster van de christelijke leer. Zo moge zij ook het centrum zijn, van waaruit de invloed der gezonde en zuivere leer ook wat betreft deze noodzakelijke wetenschap zich over heel het lichaam der christenheid doet gelden.

Om zich nu van hun taak - een meer dan andere belangrijke en eervolle taak - ten volle te kwijten, moeten de leden van de commissie de volgende punten als beginselen bij hun werkzaamheid voor ogen houden.

Op de allereerste plaats moeten zij, na grondige bestudering van de tegenwoordige geestesstromingen op het gebied van deze wetenschappen, geen enkel nieuw gegeven, dat door de ijver van de nieuwere gevonden is, beschouwen als vallende buiten hun opzet. Integendeel, laten zij er goed op bedacht zijn om ieder nieuw, voor de bijbelse exegese nuttig gegeven zonder aarzelen in bezit te nemen en door hun publicaties tot gemeengoed te maken. Daarom moeten zij veel werk maken van de studie der filologie en der aanverwante vakken en van het bijhouden van de vorderingen die deze maken. Immers, de bestrijding van de Schriftuur put haar wapenen gewoonlijk uit deze wetenschappen, Bijgevolg moeten ook wij onze wapenen daar gaan zoeken, om te voorkomen dat de strijd tussen waarheid en dwaling een ongelijke strijd wordt.

Zo moet men er ook zijn best voor doen, dat de kennis van de oude oosterse talen, of vooral ook de kennis van de vroegste codices bij ons op even hoog peil staat als bij de buitenstaanders; want het bezit van beiden is van groot actueel nut voor de bijbelse studies.

Ten tweede: Wat betreft de volkomen handhaving van de geloofwaardigheid der Schriftuur, daar moeten zij een wakkere zorg en vlijt voor aanwenden. Zij moeten er vooral krachtig naar streven, te voorkomen, dat ook bij de katholieken de, ongetwijfeld afkeurenswaardige, denk- en handelwijze ingang vinde, waardoor al te veel gezag wordt toegekend aan de uitspraken van andersdenkenden, alsof het ware begrip der Schriftuur op de eerste plaats gezocht zou moeten worden in een opeenstapeling van geleerdheid die eigenlijk buiten de zaak staat. Immers, de beginselen, die wij elders breedvoeriger in het geheugen geroepen hebben, kunnen voor geen enkel katholiek twijfelachtig zijn. Wij bedoelen: God heeft de Schriftuur niet aan het persoonlijk oordeel van de geleerden, maar aan het leergezag der Kerk ter verklaring toevertrouwd. "In zaken van geloof of zeden, die tot de opbouw van de christelijke leer dienen, moet men voor de ware zin der heilige Schriftuur die zin houden, welke gehouden is en gehouden wordt door onze heilige moeder de Kerk, aan wie het toekomt te oordelen over de ware zin en uitleg der heilige Schriften, en het is dus aan niemand geoorloofd de heilige Schrift tegen die zin of ook tegen het eenstemmig gevoelen der Vaders in te verklaren." Dei Filius [[115|9]] Het is met de goddelijke Boeken zo gesteld, dat tot opheldering van het sacrale duister waarin ze gehuld zijn, de regels van de uitlegkunde niet toereikend zijn, maar dat de door God gegeven leiding en lering nodig is: de Kerk. Ten slotte, de juiste zin der Schriftuur is buiten de Kerk volstrekt niet te vinden en kan niet gegeven worden door degenen, die haar leraarsambt en haar gezag verworpen hebben.

De leden van de commissie moeten er dus ijverig op letten, dat deze beginselen steeds nauwgezetter gevolgd worden, en dat degenen, die wellicht een bovenmatige bewondering voor de andersdenkenden hebben, langs de weg der overtuiging tot trouwer verering voor het leraarsambt der Kerk en tot beter luisteren daarnaar gebracht worden. Zeker, het zal een katholiek exegeet wel eens overkomen, dat hij bij andersdenkende verklaarders een of ander gegeven vindt dat hem kan dienen, vooral op het gebied van de kritiek; maar daarbij is omzichtigheid en onderscheidingsvermogen nodig. Laten de onzen de wetenschap der kritiek beoefenen, als zijnde zeer nuttig voor het volledig begrip van de zin der gewijde schrijvers: dat heeft onze volle goedkeuring. Laten zij hun kritische zin scherpen, Ook, bij gelegenheid, met behulp van andersdenkende schrijvers: wij hebben daar niets tegen. Maar laten zij oppassen om niet door de voortdurende omgang met zulke schrijvers de geest van hyperkritiek in zich op te nemen. Dat immers is de geest, waar de gezochte methode der zogenaamde hogere kritiek dikwijls op uitloopt en waarvan wij zelf de gevaarlijke vermetelheid meer dan eens hebben gelaakt.

Op de derde plaats moet de commissie zich geheel bijzonder bezighouden met dat onderdeel van de studies, waarvan het eigen doel is de verklaring der Schrift, want dat onderdeel geeft het meest gelegenheid tot werk ten nutte van de gelovigen. Wat nu de teksten betreft, waarvan hetzij door de gewijde schrijvers hetzij door de Kerk een authentieke verklaring gegeven is, is het nauwelijks nodig te zeggen, dat men van deze overtuigend moet aantonen, dat alleen die verklaring als overeenstemmend met de regels van de gezonde uitlegkunde aanvaard kan worden. Maar er zijn vele plaatsen waarvan ieder particulier geleerde de verklaring mag volgen en verdedigen die hem het beste lijkt, omdat er tot nu toe geen vaste en bepaalde verklaring van de kant der Kerk bestaat. Bij zulke plaatsen moet men echter, zoals bekend. is, de analogia fidei en de katholieke leer als richtsnoer vasthouden. Welnu, bij dit soort van vraagstukken moet men vooral voorkomen, dat een te grote heftigheid bij het redetwisten de grenzen van de onderlinge liefde overschrijdt, en bij het dispuut de schijn vermijden, alsof men de geopenbaarde waarheden en de goddelijke overleveringen tot een voorwerp van discussie zou maken. Men moet de eensgezindheid bewaren en de beginselen veilig houden: anders mag men van de verschillende richtingen van velen geen grote vorderingen op dit wetenschappelijk gebied verwachten.

Daarom moet het ook een van de plichten van de commissie zijn, op de juiste wijze en met inachtneming van de belangrijkheid van de vraagstukken leiding te geven bij de voornaamste onder de katholieken betwiste problemen, en voor de oplossing daarvan nu eens de voorlichting van haar oordeel, dan weer het gewicht van haar gezag te laten gelden. Dat zal ook het voordeel meebrengen, dat de Apostolische Stoel een geschikte gelegenheid krijgt om te verklaren, wat de katholieken onschendbaar moeten houden, wat aan een dieper onderzoek moet worden voorbehouden, en wat aan een ieders oordeel moet worden overgelaten.

Derhalve, in de hoop het behoud der christelijke waarheid te verzekeren en de bijbelstudiën overeenkomstig de boven vastgestelde regels te bevorderen, stellen wij bij dit schrijven in deze heilige stad een bijbelraad of bijbelcommissie in. Deze commissie zal bestaan uit enige kardinalen der heilige Roomse Kerk, door ons gezag te kiezen. Het is onze bedoeling om hun ter deelname aan dezelfde studiën en werkzaamheden met het ambt en de titel van consultoren, zoals dat bij de heilige Romeinse congregaties gebruik is, een aantal bekende geleerden toe te voegen, uit verschillende volken gekozen en met een goede naam op het gebied van de gewijde wetenschap, vooral der bijbelwetenschap.

De taak der commissie zal zijn, te zorgen voor de instandhouding en de ontwikkeling der genoemde studies, zowel door geregelde vergaderingen als door de publicatie van periodieke of naar omstandigheden verschijnende geschriften, en door het beantwoorden van eventuele aanvragen, in één woord: door aanwending van alle middelen. Het is onze wil, dat betreffende alle in de vergaderingen besproken punten een rapport aan de paus wordt uitgebracht. Dit moet geschieden door degene onder de consultoren, aan wie de paus het ambt van secretaris heeft opgedragen.

Om voor de gemeenschappelijke studies de geschikte hulpmiddelen ten dienste te stellen, wijzen wij nu reeds een bepaald gedeelte onzer Vaticaanse bibliotheek daarvoor aan, en binnenkort zullen wij daar een ruime collectie handschriften en boeken op schriftuurgebied uit iedere tijdsperiode laten inrichten ten gebruike van de leden der commissie. Om deze hulpbibliotheek te stichten en uit te breiden is het zeer wenselijk, dat meer vermogende katholieken ons te hulp komen ook door het zenden van nuttige boeken, en dat zij aldus door zeer praktisch hulpbetoon een dienst willen bewijzen aan God, de auteur der Schriften, en tegelijk aan de Kerk.

Overigens vertrouwen wij, dat aan deze onderneming van ons als rechtstreeks doelende op het behoud van het christelijk geloof en het eeuwig heil der zielen, de goddelijke zegen in overvloedige mate ten deel moge vallen, en dat door Gods genade de katholieken, die zich aan de bijbelstudies wijden, met een absolute, volmaakte volgzaamheid aan de voorschriften van de Apostolische Stoel mogen beantwoorden.