Nell' Accogliere

Zeer dankbaar aanvaarden wij, eerbiedwaardige broeders, de goede wensen door de vereerde en geliefde deken van het H. College ons in uw aller naam aangeboden; daarbij gaan onze gedachten terug naar zes jaar geleden, toen u ook, en wel voor de eerste keer na de verheffing van onze onwaardige persoon op de Stoel van Petrus, op ons naamfeest uw gelukwensen heeft aangeboden.

Toen was de wereld nog in vrede, maar wat voor vrede; en hoe onzeker! Met beklemd hart, in radeloosheid en gebed bogen wij ons neer over die vrede gelijk iemand zich neerbuigt over het sterfbed van een zieltogende en met vurige liefde hem tegen alle hoop in hardnekkig tracht te ontrukken aan de omstrengeling van de dood.

Onze woorden tot u bij die gelegenheid lieten onze smartelijke vrees doorschijnen voor het losbreken van een conflict, dat altijd dreigender scheen te worden en waarvan niemand uitbreiding of duur kon voorzien.

De ontwikkeling van de gebeurtenissen heeft de waarheid van onze smartelijke voorgevoelens maar al te zeer aangetoond, ja zelfs verre overtroffen.

Nu, na ongeveer zes jaar, is de broederstrijd gestaakt, ten minste in een deel van onze door oorlog verwoeste wereld. Er is vrede, als we het zo tenminste mogen noemen, een vrede, wel broos nog, en die alleen ten koste van voortdurende zorg zal kunnen blijven bestaan en duurzaam worden; vrede, maar de zorg om hem te behouden legt aan heel de Kerk, aan herder en kudde, ernstige en uiterst tere plichten op: geduld er voorzichtigheid, moed en trouw, offergeest! Allen zijn geroepen zich aan die taak te geven, ieder in zijn ambt en op zijn eigen post. Niemand zal daarvoor ooit te veel zorg, te veel ijver kunnen opbrengen.

Wat ons en ons apostolisch ambt betreft, wij weten,eerbiedwaardige broeders, dat wij vast en zeker op uw wijze medewerking, uw aanhoudend gebed en uw onveranderlijke toewijding kunnen rekenen.

In Europa is de oorlog uit, maar welke littekenenheeft hij er op gedrukt! De goddelijke Meester had gezegd: Alwie onrechtmatig naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard omkomen. (Mt. 26, 52) [[b:Mt. 26, 52]] Welnu, wat ziet u?

U ziet, wat een staatsopvatting en staatactiviteit achter zich laat, die niet de minste achting heeft voor de heiligste gevoelens van de mensheid, die de onschendbare beginselen van het christelijk geloof met voeten treedt. Met verbijstering ziet thans heel de wereld naar de ineenstorting, die er het resultaat van is.

Die ineenstorting, wij hadden ze van verre zien 9 aankomen, en slechts weinigen, menen wij, hebben met groter spanning de ontwikkeling en verhaasting van deze onvermijdelijke val gevolgd. Meer dan twaalf jaren, die behoorden tot de beste van onze rijpe leeftijd, leefden wij vanwege onze ambtsplichten te midden van het Duitse volk. Met de vrijheid, die de politieke en maatschappelijke situatie van die dagen ons lieten, hebben wij in die tijd gewerkt omde toestand van de katholieke Kerk in Duitsland te verstevigen. Wij hadden daardoor gelegenheid de grote kwaliteiten van dat volk te leren kennen en wij hadden persoonlijke relaties met zijn beste vertegenwoordigers. Daarom vertrouwen wij, dat het zich zal kunnen opwerken tot nieuwe waardigheid en nieuw leven, als het de satanische nachtmerrie van het nationaal-socialisme van zich zal hebben afgeschud en de schuldigen (zoals wij reeds vroeger hebben uiteengezet) voor hun misdaden zullen hebben geboet.

Zolang nog niet ieder sprankje van hoop verloren was, dat deze beweging een andere en minder verderfelijke richting zou kunnen inslaan, hetzij doordat de meer gematigde leden tot betere gedachten zouden komen, hetzij door een doeltreffende tegenstand van dat deel van het Duitse volk, dat er niet mee instemde, heeft de Kerk alles gedaan, wat in haar macht was om een sterke dam op te werpen tegen de uitbreiding van deze leer, die verwoesting en geweld bracht.

In de lente van 1933 vroeg de Duitse regering aande H. Stoel, een concordaat te sluiten met het Reich; een voorstel, dat ook de instemming had van het episcopaat en van minstens het grootste deel van de Duitse katholieken. Inderdaad, noch de concordaten, reeds met afzonderlijke staten (Länder) van Duitsland gesloten, noch de constitutie van Weimar schenen hun voldoende zekerheid en waarborg te geven voor de eerbiediging van hun overtuiging, hun geloof, hun rechten en hun vrijheid van handelen. In deze omstandigheden kon die garantie alleen verkregen worden door een accoord met de centrale regering van het Reich in de solemnele vorm van een concordaat. Bovendien, daar de regering het voorstel had gedaan, zou in geval van weigering de verantwoordelijkheid voor de pijnlijke gevolgen op de H. Stoel terugvallen.

Dat wil niet zeggen, dat de Kerk van haar kant zich illusies maakte door buitensporige verwachtingen; evenmin dat zij door het sluiten van het concordaat ook maar enigszins bedoelde de leer en het streven van het nationaal-socialisme goed te keuren; dit is destijds uitdrukkelijk meegedeeld en uiteengezet. Vgl. L'Osservatore.. Vgl. L'Osservatore Romano 2 juli 1933 Toch moeten we erkennen, dat het concordaat in de eerstvolgende jaren enig voordeel bracht of tenminste groter kwaad voorkwam. Want niettegenstaande alle schendingen, waaraan het al spoedig bloot stond, liet het toch de katholieken een juridische basis voor verdediging, een terrein, waarop zij zich konden verschansen om zo lang mogelijk het hoofd te blijven bieden aan de steeds stijgende springvloed van de geloofsvervolging.

De strijd tegen de Kerk werd werkelijk altijd scherper; eerst de vernietiging van de katholieke organisaties; dan de geleidelijke opheffing van de zo bloeiende katholieke openbare en bijzondere scholen; dan de gewelddadige afscheiding van de jeugd van gezin en Kerk; de gewetensdwang ten opzichte van de burgers, in het bijzonder de staatsambtenaren; de systematische verdachtmaking van de Kerk, van de geestelijken, van de gelovigen, van haar instellingen, haar leer, haar geschiedenis door een geslepen en straf georganiseerde propaganda; het sluiten, opheffen en confisqueren van kloosters en andere kerkelijke instellingen, de vernietiging van de pers en de katholieke uitgeverij.

Om aan die aanvallen weerstand te bieden schaarden miljoenen moedige katholieken, mannen en vrouwen, zich om hun bisschoppen, wier onbevreesde en ernstige stem nooit zweeg tot in deze laatste oorlogsjaren toe, en om hun priesters, om hen te helpen hun apostolaat onophoudelijk aan te passen aan veranderde noden en omstandigheden; en tot het einde toe hebben zij geduldig en standvastig tegenover het front van goddeloosheid en hoogmoed het front gesteld van geloof, van gebed en van ronduit katholieke levenswijze en opvoeding.

Intussen heeft de H. Stoel zelf herhaaldelijk zonder aarzelen bij de regeerders van Duitsland stappen gedaan en geprotesteerd. Hij heeft energiek en met duidelijke woorden bij hen aangedrongen op eerbiediging en naleving van de plichten, die uit het natuurrecht zelf voortvloeien en die door het concordaat waren bekrachtigd. In die kritieke jaren heeft onze grote voorganger Pius XI de nauwlettende waakzaamheid getoond van een herder en tegelijk de geduldige lankmoedigheid van een vader en zo met onverschrokken kracht zijn zending als opperherder vervuld.

Toen hij echter zonder resultaat alle wegen van overreding had beproefd en zich met alle duidelijkheid geplaatst zag tegenover weloverwogen schendingen van een solemneel verdrag en tegenover een nu eens vermomde, dan weer openlijke, maar altijd harde godsdienstvervolging, onthulde hij op Passiezondag 1937 in zijn encycliek Mit brennender Sorge [132] voor de ogen van de wereld de ware gedaante van het nationaal-socialisme: hoogmoedige afval van Jezus Christus, loochening van Zijn leer en verlossingswerk, de cultus van de macht, de afgoderij van ras en bloed, de onderdrukking van menselijke vrijheid en waardigheid.

Als de alarmstoot van een trompet deed dit energiek document [132] van de Paus - al te energiek, dacht toen meer dan één - geesten en gemoederen opschrikken.

Velen, ook buiten Duitsland, die tot dan toe de ogen hadden gesloten voor het onverenigbare van de nationaal-socialistische opvatting met de christelijke leer, moesten hun dwaling toegeven en erkennen.

Velen, maar niet allen! Anderen, zelfs onder de gelovigen, waren te zeer verblind door hun vooroordelen of misleid door hoop op politieke voordelen. De onmiskenbare feiten, door onze voorganger gesignaleerd, waren niet in staat hen te overtuigen, nog min- der hen er toe te brengen hun gedrag te wijzigen. Is het louter toeval, dat die streken, waar men weinig of in het geheel niet naar de encycliek Mit brennender Sorge [132] heeft geluisterd, juist het zwaarst door het nationaal-socialistisch systeem zijn getroffen?

Had men toen wellicht met geschikte en tijdige politieke maatregelen eens en voorgoed de losbarsting van bruut geweld kunnen beteugelen en het Duitse volk in staat kunnen stellen zich los te maken uit de greep, die het gevangen hield? Had men aldus Europa en de wereld voor die onmetelijke zee van bloed kunnen bewaren? Niemand zal het wagen daarover met zekerheid een oordeel te geven. Maar in ieder geval zal dan toch niemand aan de Kerk kunnen verwijten, dat zij de ware aard van de nationaalsocialistische beweging en het gevaar, waaraan zij de christelijke beschaving blootstelde, niet tijdig heeft ontmaskerd en gebrandmerkt.

"Wie het ras, of het volk, of de staat, of de staatsvorm, de dragers van de staatsmacht of andere fundamentele waarden van de menselijke gemeenschapsvorming... tot de hoogste norm van alle waarden, ook van de godsdienstwaarden maakt en in afgoderij vergoddelijkt, die verwringt en vervalst de door God geschapen en door God gewilde orde der dingen." Mit brennender Sorge [[132|12]]

Deze uitspraak van de encycliek geeft volledig de grondige tegenstelling aan tussen de nationaal-socialistische staat en de katholieke Kerk. Toen het zover was gekomen, kon de Kerk - wilde ze niet in haar zending te kort komen - er niet meer buiten, stelling te nemen ten aanschouwen van heel de wereld. Door die daad echter werd de Kerk eens te meer een "teken van tegenspraak" (Lc. 2, 34) [b:Lc. 2, 34], ten overstaan waarvan de verschillende groepen zich in twee tegenover elkaar staande kampen gingen splitsen.

De Duitse katholieken erkenden eensgezind, mogen we wel zeggen, dat de encycliek Mit brennender Sorge [132] licht, leiding, troost en bemoediging had gebracht aan allen, die de godsdienst van .Christus ernstig namen en consequent in praktijk brachten. Van de kant van de veroordeelde partij echter kon de reactie niet uitblijven en inderdaad was juist het jaar 1937 voor de katholieke Kerk in Duitsland een jaar van onmenselijk leed en verschrikkelijke stormen.

De grote politieke gebeurtenissen van de volgende twee jaren en de oorlog daarna hebben de vijandige gezindheid van het nationaal-socialisme tegen de Kerk in genen dele getemperd. Deze vijandigheid uitte zich tot in de laatste maanden toen zijn aanhangers nog de illusie hadden om terstond na de militaire overwinning voor goed met de Kerk te kunnen afrekenen. Gezagvolle en onbetwistbare getuigenissen hadden ons over deze plannen ingelicht, die trouwens zichzelf reeds verrieden door de telkens nieuwe en altijd meer vijandige maatregelen tegen de katholieke Kerk in Oostenrijk, Elzas-Lotharingen en bovenal in die gebieden van Polen, die reeds tijdens de oorlog bij het oude Reich waren ingelijfd; alles werd daar getroffen, vernietigd d.w.z. alles, wat onder het bereik lag van uitwendig geweld.

Wij hebben het werk van onze voorganger voortgezet en zelf tijdens de oorlog, vooral in onze boodschappen, onophoudelijk de onvergankelijke eisen en normen van menselijkheid en christelijk geloof gesteld tegenover de verwoestende en onverbiddelijke toepassingen van de nationaal-socialistische leer, die zich zelfs van de meest geraffineerde wetenschappelijke methoden bediende om vaak onschuldige personen te folteren of uit de weg te ruimen. Dit was voor ons de doelmatigste, we mogen wel zeggen, de enig doeltreffende weg om voor heel de wereld de onveranderlijke beginselen van de zedenwet te verkondigen en om te midden van zoveel dwalingen en zoveel gewelddaden geest en hart van de Duitse katholieken te sterken in de hogere idealen van waarheid en gerechtigheid. Deze bemoeiingen bleven niet zonder resultaat. Wij weten, dat onze boodschappen, vooral de kerstboodschap van 1942 [236], ondanks alle verboden en belemmeringen, in studie zijn genomen op de diocesane conferenties van de geestelijken in Duitsland en daarna uiteengezet en verklaard aan het katholieke volk.

Maar al hadden de regeerders van Duitsland besloten, de katholieke Kerk ook in het oude Reich te vernietigen, de Voorzienigheid had anders beschikt. De kwellingen, die de Kerk van de kant van het nationaal-socialisme moest ondergaan, hebben een einde genomen door het plotseling en tragisch einde van de vervolger.

Uit gevangenissen, concentratiekampen, tuchthuizen stromen nu met de politieke gedetineerden ook hele scharen geestelijken en leken naar buiten, wier enig misdrijf was hun trouw aan Christus en aan het geloof van hun vaderen of het manmoedig vervullen van hun priesterlijke plichten. Voor hen allen hebben wij vurig gebeden, en telkens, als het mogelijk was, hebben wij met alle middelen getracht hun ons sterkend woord en de zegen van ons vaderhart te doen toekomen.

Inderdaad, hoe meer de sluiers worden opgelicht, die tot nu toe het smartelijk lijden van de Kerk onder het nationaal-socialistisch regiem verborgen hielden, des te meer komt aan het licht de vastberadenheid - dikwijls onwankelbaar tot de dood toe - van ontelbare katholieken en het roemvolle aandeel, dat de geestelijkheid in deze eervolle strijd heeft gehad. Al zijn wij nog niet in het bezit van volledige statistische gegevens, toch kunnen wij niet nalaten hier bij wijze van voorbeeld ten minste het een en ander te vermelden uit de talrijke berichten die ons zijn toegekomen van priesters en leken, die als geïnterneerden in het kamp van Dachau waardig zijn bevonden, smaad te lijden voor de naam van Jezus. (Hand. 5, 41) [[b:Hand. 5, 41]]

Op de eerste plaats komen én om hun aantal én om de hardheid van de doorstane behandeling de Poolse priesters. Van 1940 tot 1945 werden in bovengenoemd kamp 2800 geestelijken en kloosterlingen van die natie opgesloten; onder hen de hulpbisschop van Wloclawek, die er stierf aan tyfus, In April ll. waren er nog maar 816 over; alle anderen waren gestorven, behalve twee of drie, die naar een ander kamp waren overgebracht. In de zomer van 1942 waren volgens berichten, 480 Duits sprekende bedienaren van de eredienst daar gevangen, waaronder 45 protestanten; alle anderen waren katholieke priesters. Niettegenstaande er voortdurend nieuwe geïnterneerden bijkwamen, vooral uit sommige bisdommen van Beieren, Rijnland en Westfalen, ging hun getal vanwege de grote sterfte in het begin van dit jaar de 350 niet te boven. Ook mogen wij niet stilzwijgend hen voorbijgaan, die behoorden tot de bezette gebieden: Nederland, België, Frankrijk (onder hen de bisschop van Clermont), Luxemburg, Slovenië, Italië. Onuitsprekelijk lijden hebben velen van deze priesters en leken doorstaan om wille van hun geloof en hun roeping. In één geval ging de haat van de goddelozen tegen Christus zó ver, dat zij bij een geïnterneerde priester met prikkeldraad de geseling en doornenkroning van de Verlosser parodieerden.

De edelmoedige slachtoffers, die 12 jaar lang, vanaf 1933, in Duitsland voor Christus en Zijn Kerk het offer hebben gebracht van hun bezit, hun vrijheid en hun leven, heffen hun handen op tot God als een zoenoffer. Moge de rechtvaardige Rechter het aanvaarden tot eerherstel voor zoveel misdrijven, die werden bedreven tegen de mensheid en tot schade van het eigen volk, bijzonder van de ongelukkige jeugd in het heden en de toekomst; en moge Hij eindelijk de arm van Zijn verderfengel tegenhouden.

Met steeds meer nadruk heeft het nationaal-socialisme de Kerk willen aanklagen als de vijandin van het Duitse volk. De klaarblijkelijke onrechtvaardigheid van die beschuldiging zou de Duitse katholieken en onszelf diep hebben gegriefd, ware zij van andere lippen gekomen; maar uit de mond van zulke aanklagers is zij, wel verre van bezwarend, veeleer het schitterendste en eervolste getuigenis van de moedige, altijd volgehouden tegenstand van de Kerk te- gen een leer en methoden, die zo verderfelijk waren voor het welzijn van de ware beschaving en van het Duitse volk zelf. Wij wensen dit volk toe, dat het, bevrijd van de dwaling, waardoor het in de afgrond is gestort, zijn heil moge terugvinden aan de zuivere bronnen van de ware vrede en het ware geluk, aan de bronnen van waarheid, nederigheid en liefde, die met de Kerk uit het hart van Christus zijn gestroomd.

Hard was de les van de laatste jaren! Moge ze ten 32 minste begrepen worden en tot nut strekken voor de andere naties! "Weest gewaarschuwd, wereldregeerders!" (Ps. 2, 10) [b:Ps. 2, 10] Dit is de vurigste wens van ieder, die de mensheid oprecht liefheeft. Slachtoffer als zij is van een goddeloos vernietigingswerk, van een cynische verachting van leven en rechten van de mens, heeft zij slechts één verlangen, hunkert zij slechts naar één ding: stil en vredig te leven in waardigheid en eerzame arbeid.

Daarom snakt zij naar het einde van de schaamteloosheid, waarmee familie- en gezinsleven in de oorlogsjaren zijn mishandeld en ontwijd. Deze schaamteloosheid schreeuwt ten hemel en is geworden tot een van de ernstigste gevaren niet alleen voor godsdienst en zeden, maar ook voor een geordende menselijke samenleving. Dit vergrijp bovenal heeft scharen van geruïneerden, ontgoochelden, hopeloos verlatenen in het leven geroepen. Zij gaan de massa's versterken van de revolutie en de wanorde, die in dienst staan van tirannie, niet minder despotisch dan die welke men heeft willen vernietigen.

De naties, in het bijzonder de middelgrote en kleine, eisen dat zij hun eigen lot in handen mogen nemen. In het belang van de algemene vooruitgang kunnen zij er toe gebracht worden om met volle instemming van hun kant verplichtingen op zich te nemen, die hun soevereine rechten wijzigen. Maar nadat zij hun deel, een ruim deel van de offers hebben gebracht om het systeem van brutaal geweld te vernietigen, hebben zij het recht te weigeren zich een nieuw politiek of cultureel systeem te laten opleggen, dat de over- grote meerderheid van hun volkeren beslist afwijst.

Zij geloven terecht, dat de voornaamste taak van de organisatoren van de vrede hierin bestaat, een eind te maken aan het misdadig spel van de oorlog en de vitale rechten en wederzijdse plichten van groten en kleinen, machtigen en zwakken te beschermen.

De volkeren voelen in het diepst van hun geweten, dat hun regeerders het vertrouwen zouden verliezen, als zij op de dolle waanzin van de hegemonie van de macht niet een overwinning van het recht lieten volgen. Het denkbeeld van een nieuwe organisatie van de vrede is ontsproten aan de meest oprechte en loyale bedoelingen, daaraan kan niemand twijfelen. Heel de mensheid volgt met angstige spanning de ontwikkeling van deze edele onderneming. Wat bittere ontgoocheling zou het zijn, als ze zou mislukken, als al die jaren van lijden en ontbering vruchteloos zouden blijken, doordat men opnieuw de geest van onderdrukking laat triomferen, waarvan de wereld hoopte zich eindelijk voor goed bevrijd te zien. Arme wereld, waarop men dan het woord van Jezus zou kunnen toepassen: de nieuwe toestand is erger geworden dan die, waaraan ze zo moeizaam was ontkomen. (Lc. 11, 24-26) [[b:Lc. 11, 24-26]]

Deze waarschuwende woorden worden ons ingegeven door de politieke en sociale omstandigheden. Wij hebben het moeten betreuren, dat in meerdere streken priesters zijn vermoord, de bevolking is gedeporteerd en burgers terechtgesteld zonder vorm van proces of uit persoonlijke wraakzucht; niet minder bedroevend zijn de berichten, die wij kregen uit Slovenië en Kroatië.

Maar wij willen de moed niet verliezen. De redevoeringen van bevoegde en verantwoordelijke personen in deze laatste weken geven te verstaan, dat zij de overwinning van het recht op het oog hebben, niet alleen als politiek doel, maar nog meer als zedelijke plicht.

Daarom richten wij tot onze zonen en dochters over heel de wereld uit heel ons hart een vurige oproep tot gebed. Moge deze oproep vernomen worden door allen, die God erkennen als de liefdevolle Vader van alle mensen, geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis; allen, die weten, dat Christus een goddelijk Hart heeft, rijk aan barmhartigheid, een hart dat een diepe en onuitputtelijke bron is van alle goed en alle liefde, van alle vrede en alle verzoening.

Zoals wij nog kort geleden voorhielden zal de weg van de wapenstilstand naar een ware en oprechte vrede een moeilijke en lange weg zijn, al te lang voor de smachtende verlangens van een mensheid, die honger heeft naar vrede en rust. Maar dat is onvermijdelijk. En misschien ook beter. Eerst moet men destorm van de overprikkelde hartstochten tot bedaren laten komen: ,,Het is beter de opgezweepte golven te kalmeren." l. 1, 135 [[4019]] De haat, het wantrouwen, de prikkel van een extreem nationalisme moeten plaats maken voor het rijpen van wijs overleg, voor het groeien van vredesplannen, voor kalmte bij wederzijdse gedachtewisseling en voor een broederlijk begrijpen vanelkaar.

Moge de Heilige Geest, het licht van ons verstand,de liefderijke Meester van de harten, de gebeden van Zijn Kerk verhoren en bij hun zware arbeid diegenen leiden, die krachtens hun verheven zending ondanks hindernissen en tegenwerking oprecht er naar streven het zo algemeen en zo vurig verlangde einddoel te bereiken, de vrede, de ware vrede, die naam waardig. Een vrede, die wortelt en zijn kracht vindt in oprechtheid en eerlijkheid, in rechtvaardigheid en realiteit; een vrede, waarbij men loyaal en beslist bepaalde economische en sociale toestanden tracht te overwinnen of te voorkomen die ook in de toekomst, gelijk reeds in het verleden, gemakkelijk tot nieuwe gewapende conflicten zouden kunnen leiden; een vrede, die de goedkeuring kan wegdragen van alle goedwillenden onder alle volkeren en naties; een vrede, die de komende geslachten vol erkentelijkheid kunnen beschouwen als de gelukkige vrucht van een ongelukkige tijd; een vrede, die in de geschiedenis een beslissend keerpunt betekent in de erkenning van de menselijke waardigheid en van orde in vrijheid; een vrede, die de magna charta moge zijn welke het donkere tijdperk van geweld afsluit; een vrede, die ons onder Gods barmhartige leiding zo door tijdelijke voorspoed heenvoert, dat wij het eeuwig geluk niet verliezen.?

Maar alvorens die vrede te bereiken, moeten, helaas, nog miljoenen mensen thuis of aan het front, in gevangenis of in ballingschap de bitterheid van de kelk proeven. Hoe zien wij uit naar het eind van hun lijden en hun nood, naar de vervulling van hun vurige verlangens! Ook voor hen en voor heel de mensheid, die met hen en in hen lijdt, moge ons nederig en dringend gebed opstijgen tot de Almachtige.

Intussen, eerbiedwaardige broeders, worden wij tenzeerste getroost door de gedachte, dat gij deelt in onze zorgen, ons gebed en onze hoop en dat over heel de wereld de bisschoppen, priesters en gelovigen hun smekingen met de onze verenigen in de machtige stem van de universele Kerk. Tot blijk van onze diepe erkentelijkheid en als onderpand van Gods oneindige barmhartigheid en zegeningen verlenen wij uit heel ons hart aan u, aan hen allen, en aan al degenen, die met ons verenigd zijn in het verlangen en zoeken naar de vrede, onze apostolische zegen.