In questo giorno

"...aan het leeuwerikje, dat rondzweeft in de lucht,
eerst zingt en dan tevreden zwijgt,
over den laatsten klank waarin het wordt verzadigd. " Par., XX, 73 [[1076]]

Een fundamenteele eisch voor een rechtvaardigen en eervollen vrede is het recht op leven en onafhankelijkheid te verzekeren aan alle naties, groote en kleine, machtige en zwakke. De wil om te leven van één natie mag nooit gelijkstaan met het doodvonnis voor een andere. Wanneer die gelijkheid in rechten vernietigd of geschonden of in gevaar gebracht is, dan eischt de rechtsorde een herstel, waarvan de maat en de uitgebreidheid niet bepaald wordt door het zwaard of door egoïstischen willekeur, maar door de regels van de rechtvaardigheid en van wederzijdsche billijkheid.

Opdat de aldus gevestigde orde rust en duurzaamheid zou kunnen hebben, de hoeksteenen van een waren vrede, moeten de naties bevrijd worden van de drukkende slavernij der jacht naar bewapening, en van het gevaar, dat de materieele kracht, in plaats van te dienen om het recht te beschermen, er een tirannieke schendster van wordt. Vredesvoorwaarden, die hetzij in de in de praktijk, hetzij in de geestelijke orde, niet een beslissende belangrijkheid toekennen aan een van weerskanten goedgevonden, organische en voortschrijdende ontwapening en die er niet voor zouden zorgen, dat deze eerlijk in verwezenlijking wordt gebracht, zouden, vroeg of laat, hun onstandvastigheid en hun gebrek aan levenskracht verraden.

In iedere nieuwe regeling van de internationale samenleving, zou het in overeenstemming zijn met de beginselen van de menschelijke wijsheid, wanneer alle betrokken partijen de conclusies zouden trekken uit de tekortkomingen en gebreken van het verleden; en bij het scheppen of weer in het leven roepen van internationale instellingen die een zoo hooge, maar tegelijkertijd zoo moeilijke taak hebben, zoo vol van de zwaarste verantwoordelijkheid, moest men de ondervinding voor oogen houden die voortvloeit uit de ongeschiktheid of uit het gebrekkige werken van gelijksoortige instellingen uit het verleden. En omdat het voor de menschelijke zwakheid zoo lastig, wij zouden haast zeggen a.h.w. onmogelijk is, om alles te voorzien, alles te verzekeren op het oogenblik der vredesonderhandelingen, als het moeilijk is vrij te zijn van hartstocht en bitterheid, is het voor het eervol aannemen van een vredestractaat en om willekeurige en eenzijdige schendingen of uitleggingen van het tractaat zelf te voorkomen van beslissend belang, dat er juridische instellingen in het leven geroepen worden, die dienen om de eerlijke en getrouwe uitvoering van de overeenkomsten te verzekeren en ze, in het geval van een erkende behoefte, te herzien en te verbeteren.

Bijzonder is er één punt, dat de aandacht verdient, als men een betere ordening van Europa tot stand wil brengen: dat punt betreft de ware behoeften en de gerechte eischen van de naties en de volkeren, gelijk ook van de ethnische minderheden. Ofschoon deze eischen niet altijd dringend genoeg zijn, om een strict recht te vormen, als er trachten bestaan die erkend en gewettigd zijn of andere juridische titels, die tegen die eischen indruischen, verdienen zij toch een welwillend onderzoek, om ze langs vreedzamen weg te gemoet te komen en ook, waar het noodig blijkt, door een billijk, wijs en eenstemmig herzien van de trachten. Als op die wijze een waar evenwicht tusschen de naties is hersteld, en de grondslagen van een wederzijdsch vertrouwen opnieuw zijn gelegd, dan zouden vele prikkels om tot geweld zijn toevlucht te nemen, verdwijnen.

Maar ook de beste regelingen en de meest volkomen overeenkomsten zullen onvolmaakt blijven en ten slotte tot mislukking genoemd zijn, als zij die het lot der volkeren in handen hebben, en als de volkeren zelf, zich niet meer en meer laten doordringen van dien geest, die alléén leven, gezag en verplichting kan geven aan de doode letter van de paragrafen der internationale overeenkomsten; wij bedoelen: dien geest van innerlijke en scherp aanvoelen verantwoordelijkheid die de menschelijke bepalingen meet en afweeg volgens de heilige en onwrikbare regels van het goddelijk recht; dien honger en dorst naar de gerechtigheid, die in de Bergrede tot zaligheid is uitgeroepen en die als natuurlijke voorwaarde de zedelijke gerechtigheid heeft; die algemeene liefde, die korte samenvatting en die meest op den voorgrond tredende uitdrukking is van het christelijk ideaal en daarom ook een brug staat naar de degenen, die niet het geluk hebben in ons geloof te deelen.

”De Heer President heeft vanmorgen Mgr. Spellman, aartsbisschop van New York, bij zich geroepen en, na met hem een onderhoud te hebben gehad, heeft hij hem naar mij gezonden met den Heer Berle, Assistant Secretary of State, terwijl hij een brief overhandigde voor Zijne Heiligheid, dien ik hier letterlijk copieer, volgens verlangen van den President zelf. Daarin besluit de Heer President een vertegenwoordiger van den President bij een H. Stoel te benoemen met den rang van buitengewoon gezant, maar zonder formeelen titel. Die vertegenwoordiger zal zijn de Heer Myron Taylor, die binnen een maand naar Rome zal vertrekken. Deze beslissing zal morgen officieel bekend gemaakt worden.”