Heilige Mis bij gelegenheid van de 60e verjaardag van de Faculteit van Geneeskunde en Chirurgie aan de Katholieke Universiteit van het Heilig Hart (Polikliniek "Agostino Gemelli"), Rome

Nu wij dankbaar deze zetel van de katholieke Universiteit herdenken, zou ik enkele overwegingen willen delen over haar naam. Zij is gewijd aan het Heilig Hart van Jezus, waaraan deze dag, de eerste vrijdag van de maand, gewijd is. Terwijl wij naar het Hart van Christus kijken, kunnen wij ons door drie woorden laten leiden: herinnering, lijden en troost.

Herinnering. Zich herinneren N.v.d.v.: in het Italiaans.. N.v.d.v.: in het Italiaans ri-cordare, betekent “terugkeren naar het hart, terugkeren naar zijn hart”. Zich herinneren. Waarheen doet Jezus’ Hart ons terugkeren? Naar wat Hij voor ons gedaan heeft: het Hart van Christus toont ons Jezus die zichzelf geeft, het vat Zijn barmhartigheid samen. Als we naar Hem kijken – zoals Johannes in het Evangelie doet (Joh. 19, 31-37) [[b:Joh. 19, 31-37]] – is het natuurlijk dat wij Zijn goedheid in herinnering brengen, die gratuit is, niet te koop is, onvoorwaardelijk, niet afhankelijk van onze werken, soeverein. En dat raakt ons. In de haast van vandaag, tussen duizend boodschappen en onophoudelijke zorgen, verliezen wij onze capaciteit om ontroerd te worden en medelijden te voelen, omdat wij deze terugkeer naar het hart verliezen, dat wil zeggen de herinnering, het geheugen, de terugkeer naar het hart. Zonder geheugen verliezen wij de herinnering aan wie van ons hielden, voor ons zorgden, die ons opbeurden. Ik zou vandaag opnieuw “dank u” willen zeggen voor de toewijding en de genegenheid die ik hier kreeg. Ik geloof dat het ons in deze pandemie goed doet terug te denken aan de meest pijnlijke periodes: niet om bedroefd te worden, maar om niet te vergeten, en onze keuzes te oriënteren in het licht van een heel recent verleden.

Ik stel mij de vraag: hoe werkt ons geheugen? Eenvoudig gezegd, wij kunnen ons iemand of iets herinneren wanneer ons hart geraakt wordt, wanneer wij door een bijzondere affectie verbonden zijn of bij gebrek aan affectie. Wel, het Hart van Jezus geneest onze herinnering omdat het haar terugbrengt tot de fundamentele affectie. Het verankert haar in de meest solide basis. Het herinnert ons eraan dat wij bemind worden, ongeacht wat in ons leven gebeurt. Ja, wij zijn wezens die bemind worden, kinderen die de Vader altijd en in ieder geval bemint, broeders voor wie Jezus’ Hart klopt. Telkens wij dat Hart onderzoeken, ontdekken wij ons als “in de liefde geworteld en gegrondvest”, zoals de apostel Paulus zegt in de eerste lezing van vandaag (Ef. 3, 17) [b:Ef. 3, 17].

Ontwikkelen wij deze herinnering, die krachtiger wordt wanneer wij van aangezicht tot aangezicht staan met de Heer, vooral wanneer wij ons door Hem laten aankijken en beminnen in de aanbidding. Maar wij kunnen ook de kunst van de herinnering onder elkaar ontwikkelen, door zorgvuldig te kijken naar de gezichten die wij ontmoeten. Ik denk aan de moeilijke dagen in het ziekenhuis, op de universiteit, op het werk. Wij riskeren alles te laten voorbijgaan zonder een spoort na te laten of slechts vermoeidheid te voelen. Het doet deugd, ’s avonds de gezichten te laten passeren van degenen die wij ontmoet hebben, de glimlach die wij kregen, de goede woorden. Het zijn herinneringen van liefde die ons geheugen helpen. Mocht ons geheugen zich terugvinden! Hoe belangrijk zijn deze herinneringen in de ziekenhuizen! Zij kunnen zin geven aan de dag van een zieke. Een broederlijk woord, een glimlach, een liefkozing: het zijn herinneringen die innerlijk genezing brengen, die goed doen aan het hart. Vergeten wij de therapie van het geheugen niet: zij doet zoveel goed!

Het tweede woord is geestdrift. Het eerste is geheugen, zich herinneren; het tweede is geestdrift. Het Hart van Christus is geen vrome devotie om een beetje innerlijke warmte te voelen, geen zoete afbeelding die affectie wekt, nee, dat is het niet. Het is een bezield Hart – het volstaat het Evangelie te lezen – een Hart dat door liefde verwond is, voor ons verscheurd op het kruis. Wij hebben gehoord hoe het Evangelie erover spreekt : “maar een van de soldaten doorstak zijn zijde met een lans; terstond kwam er bloed en water uit” (Joh. 19, 34) [b:Joh. 19, 34]. Eens doorstoken, geeft het. Eens dood, geeft het ons het leven. Het Heilig Hart is de icoon van het lijden. Het toont ons de diepgewortelde tederheid van God, Zijn liefdevolle geestdrift voor ons terwijl Hij op het kruis verheven is en met doornen omgeven, en toont hoeveel lijden ons heil Hem gekost heeft. In tederheid en pijn, openbaart dit Hart wat de geestdrift is van God. Wat is zij? De mens, wij. En wat is de stijl van God? Nabijheid, medelijden en tederheid. Dat is de stijl van God: nabijheid, medelijden en tederheid.

Wat suggereert dat? Dat als wij God echt willen beminnen, wij geestdriftig moeten worden voor de mens, voor alle mensen, vooral voor hen die in de conditie leven waarin het Hart van Jezus zich gemanifesteerd heeft, dat wil zeggen in lijden, verlatenheid en verworpenheid. Vooral in deze wegwerpcultuur die wij vandaag kennen. Wanneer wij degenen die lijden dienen, dan troosten en verheugen wij het Hart van Christus. Er is een treffende passage in het Evangelie. Wanneer de evangelist Johannes spreekt over de doorstoken zijde waaruit bloed en water vloeien, dan getuigt hij opdat wij zouden geloven. (Joh. 19, 35) [[b:Joh. 19, 35]] De heilige Johannes schrijft dat het getuigenis op dat ogenblik plaatsheeft. Omdat het verscheurde Hart van God welsprekend is. Het spreekt zonder woorden, omdat het barmhartigheid is in haar zuiverste vorm, de gewonde liefde die leven geeft. Het is God, nabij, medelijdend en teder. Hoeveel woorden zeggen wij over God zonder een blijk van liefde! Maar liefde spreekt zonder woorden, liefde spreekt niet over zichzelf. Vragen wij de genade om geestdriftig te worden voor de mens die lijdt, voor dienstbaarheid, opdat de Kerk vooraleer woorden te spreken, een hart heeft dat klopt van liefde. Dat zij vooraleer te spreken, haar hart leert bewaren in de liefde.

Het derde woord is troost. Het eerste was herinnering, het tweede geestdrift, het derde troost. Het wijst op een kracht die niet van ons komt, maar van Hem die met ons is. Jezus, de God met ons, geeft ons deze kracht, Zijn Hart geeft ons moed bij tegenspoed. Zoveel onzekerheden maken ons bang: in deze pandemie hebben wij ons kleiner, kwetsbaarder bevonden. Ondanks de prachtige vooruitgang, ook op medisch vlak: al die zeldzame en onbekende ziektes! Wanneer ik bij de audiënties mensen ontmoet – vooral kinderen, meisjes en jongens – en ik vraag: bent u ziek? dan antwoorden zij: ik heb een zeldzame ziekte. Er zijn er zoveel vandaag! Hoe moeilijk is het een pathologie te volgen, een behandeling, gezondheidszorgen die werkelijk zijn wat zij zouden moeten zijn, voor iedereen. Wij zouden ontmoedigd kunnen geraken. Daarom hebben wij troost nodig – het derde woord. Jezus’ Hart klopt voor ons, het herhaalt altijd: moed, moed, wees niet bang, Ik ben er. Moed, zuster, moed, broeder, verlies de moed niet, de Heer je God is groter dan je kwalen, Hij neemt je bij de hand en liefkoost je, Hij is je nabij, Hij lijdt met je mee, Hij is teder. Hij is je troost.

Als wij naar de realiteit kijken uitgaande van de grootheid van Zijn Hart, verandert het perspectief. Onze kennis van het leven verandert omdat wij, zoals de heilige Paulus ons in herinnering brengt, de liefde van Christus kennen die alle kennis te boven gaat. (Ef. 3, 19) [[b:Ef. 3, 19]] Spreken wij ons met deze zekerheid moed in, met de troost van God. En vragen wij aan het Heilig Hart de genade om op onze beurt te kunnen troosten. Het is een genade om te vragen: ons moedig openstellen, elkaar onderling helpen, elkaars lasten dragen. Dat geldt ook voor de toekomst van de gezondheidszorg, vooral van de “katholieke” gezondheidszorg: delen, elkaar onderling steunen, samen vooruitgaan.

Moge Jezus het hart van mensen die zorgen voor zieken, openen voor samenwerking en verbondenheid. Aan Uw Hart, Heer, vertrouwen wij onze roeping toe om zorg te verlenen. Maak dat wij elke persoon beminnen die tot ons komt en hulp nodig heeft. Amen.