Jozef, man van geloof en gebed

'Zonder ophouden, Heer, zal ik uw liefde bezingen' (Ps. 89, 1) [b:Ps. 89, 1].

De woorden van de tussenzangpsalm welke zo juist is verkondigd, stijgen spontaan naar mijn lippen, wanneer ik mijn blik wend naar uw schitterende samenkomst, broeders en zusters van de kerken van Termoli en Larino, van Campobasso, Isernia en Trivento, die hier is samengekomen om mij, de pelgrim in uw land, te ontmoeten en - met uw aanwezigheid, uw stem en uw gezang - uiting te geven aan uw vreugde een levend deel te zijn van de ene schaapstal van Christus.

Ja, ik dank de Heer voor het schouwspel van geloof, dat u me biedt in deze ontmoeting, waarin het me gegeven is direct contact op te nemen met de krachtige en edelmoedige bevolking van dit land van Molise met zijn oude tradities van arbeidzaamheid, rechtschapenheid en trouwe aanhankelijkheid aan de godsdienst van de vaderen. Ik dank de Heer en richt tot u mijn hartelijke groet. Een groet die voor alles uitgaat naar uw bisschop, onze vereerde broeder Cosmo Francesco Ruppi, die sinds ongeveer drie jaar de verenigde bisdommen Termoli en Larino leidt. Ik weet dat de ontmoeting van vandaag opgenomen is in het programma van het pastoraal bezoek dat hij brengt aan de verschillende gemeenschappen waaruit dit gedeelte van de kudde van Christus is samengesteld, dat aan Hem is toevertrouwd, en ik heb met vreugde van de geloofsopleving vernomen, welke zich in de bisdommen voordoet dank zij de pastorale inzet van de priesters, religieuze en leken. Moge mijn komst onder u dienen om de veelbelovende eerste vruchten van deze hernieuwde lente van christelijk leven te versterken.

Ik groet ook de bisschoppen van de andere bisdommen van Molise en van het Abruzzogebied, die aan deze Eucharistie hebben willen deelnemen om mij het getuigenis te geven van de banden van broederlijke gemeenschap welke hun kerken verbindt met de opvolger van Petrus. Ik dank hen en ik vertrouw hun de taak toe aan de respectieve bevolkingen de verzekering van mijn genegenheid en gebed over te brengen.

Een eerbiedige en hartelijke groet richt ik bovendien tot de autoriteiten van iedere orde en rang, die hier samen zijn gekomen, en vooral tot de burgemeesters van de 136 gemeenten van Molise, die met hun aanwezigheid deze ontmoeting hebben willen vereren. Terwijl ik mijn dankbare waardering uitspreek voor dit hoffelijk gebaar, wil ik er graag de uitdrukking in zien van de oprechte wil om binnen de grenzen van de respectieve bevoegdheden met de Kerk samen te werken om de doeleinden van burgerlijke vooruitgang te bereiken, waarnaar de beste krachten van dit edele en dikwijls zwaar beproefde gebied verlangen.

Tenslotte wil ik een bijzondere groet richten tot de Italiaans-Albanese en Slavische gemeenschappen die sedert bijna vier eeuwen in het bisdom van Termoli en Larino wonen en hun gedragslijn van trouw aan het evangelie van Christus en de door Hem gestichte Kerk voortzetten. Ik wens, dat zij in deze ijver van werkzaam christelijk verband mogen kunnen volharden door uit het rijke erfgoed van hun tradities te putten, door zo te handelen dat de altijd brandende en heldere fakkel van het geloof kan worden doorgegeven aan de komende generaties.

Vandaag viert de Kerk het feest van de heilige Jozef, de 'rechtvaardige' die in de eenvoud van de werkplaats van Nazareth met het werk van zijn handen in het levensonderhoud van de heilige Familie voorzag. Vandaag is het daarom vooral de dag van de werklieden. Tot u, arbeiders, boeren, ambachtslieden en vissers, tot u bewerkers van het land en van de zee, die met uw dagelijks zweet het noodzakelijke voor uw gezinnen verdient, wil ik op bijzondere wijze mijn gedachten en mijn woord richten om voor uw bezinning op het voorbeeld te wijzen van hem die, omdat hij uw ervaring heeft gedeeld, uw problemen kan begrijpen, uw angsten kan verstaan en uw inspanningen kan richten op de opbouw van een betere toekomst. De heilige Jozef staat voor u als een man van geloof en gebed. Op hem past de liturgie het woord van God in psalm 89 toe: 'Hij zal mij aanroepen: Gij zijt mijn Vader, mijn God, de steenrots van mijn heil' (Ps. 89, 27) [b:Ps. 89, 27]. O ja: hoe vaak zal Jozef gedurende de lange werkdagen zijn gedachten tot God hebben verheven om Hem te bidden, om Hem zijn moeite op te dragen, om licht, hulp en troost te vragen. Zo vaak!

Welnu, deze man die met heel zijn leven tot God leek te roepen: 'Gij zijt mijn Vader', verkreeg deze zeer bijzondere genade: de Zoon van God ging op aarde met hem om als zijn vader. Jozef smeekt met heel de vurigheid van zijn gelovig-hart tot God: 'mijn Vader', en Jezus die aan zijn zijde werkte met de werktuigen van een timmerman richtte zich tot hem, terwijl Hij hem 'vader' noemde. Diep mysterie: Christus die als God de onmiddellijke ervaring had van het goddelijk vaderschap binnen de allerheiligste Drieëenheid, beleefde deze ervaring als mens jegens de persoon van Jozef, zijn veronderstelde vader. En Jozef bood op zijn beurt in het huis van Nazareth aan het kind dat aan zijn zijde opgroeide, de steun van zijn mannelijke evenwichtigheid, zijn bedachtzaamheid, zijn moed, de gaven die iedere goede vader eigen zijn en die hij put uit die verheven bron 'naar wie alle vaderschap in de hemel op aarde genoemd wordt' (Ef. 3, 15) [b:Ef. 3, 15].

Groot is deze taak van het vaderschap waarvan niet weinig ouders vandaag proberen af te zien door voor een verhouding van 'op voet van gelijkheid' met de' kinderen te kiezen, hetgeen tenslotte deze laatsten berooft van de psychologische steun en morele bijstand welke zij nodig hebben om op een gelukkige manier de onzekere fase van de kinderjaren en de eerste jeugd door te komen. Iemand heeft gezegd, dat wij vandaag de crisis beleven van een 'samenleving zonder vaders'. Steeds duidelijker wordt de behoefte gevoeld op vaders te kunnen rekenen, die hun taak weten te vervullen door tederheid met ernst, begrip met gestrengheid, kameraadschap met gezag te verenigen, omdat de kinderen alleen zo harmonisch kunnen opgroeien door angsten te beheersen en zich gereed te maken om met moed het onbekende van het leven het hoofd te bieden.

Maar waar kunt u, zeergeliefde vaders, de nodige kracht putten om in de verschillende omstandigheden de juiste houding aan te nemen, die uw kinderen, ook zonder het te weten, van u verwachten? Het antwoord geeft de heilige Jozef u: in God, bron van alle vaderschap, in zijn manier van handelen met de mensen, welke ons is geopenbaard door de Heilige Schrift, kunt u het model van een vaderschap vinden dat positief het opvoedingsproces van uw kinderen kan beïnvloeden zonder enerzijds de :spontaniteit ervan te verstikken noch de nog onvolwassen persoonlijkheid anderzijds over te geven aan ervaringen die trauma's veroorzaken door onzekerheid en eenzaamheid.

Jozef en zijn allerzuiverste bruid, de maagd Maria, verzaakten niet aan het gezag dat hun als ouders toekwam. Betekenisvol wordt in het Evangelie van Jezus gezegd: ' ... en was hen onderdanig' (Lc. 2, 51) [b:Lc. 2, 51]. Een 'opbouwende' onderdanigheid waarvan de muren van het huis van Nazareth getuigen waren, omdat in het evangelie ook nog wordt gezegd dat het kind daardoor 'met de jaren toenam in wijsheid en welgevalligheid bij God en de mensen' (Lc. 2, 52) [b:Lc. 2, 52].

In deze menselijke groei begeleidde en ondersteunde Jozef het kind Jezus door Het in te leiden in de kennis van de godsdienstige en sociale gebruiken van het joodse volk en vertrouwd te maken met de praktijk van het timmermansvak, waarvan hij door zoveel jaren oefening zich ieder geheim had eigengemaakt. Dit is een aspect dat ik belangrijk vind om vandaag te benadrukken: de heilige Jozef leerde Jezus de menselijke arbeid waarin hij deskundig was. Het goddelijk kind werkte aan zijn zijde en door te luisteren en te kijken leerde Het ook van hem de timmermanswerktuigen te gebruiken met de ijver en toewijding waarvan zijn veronderstelde vader het voorbeeld gaf.

Ook dit is een grote les, zeergeliefde broeders en zusters: als de Zoon van God van een mens een menselijke arbeid heeft willen leren, dan wijst dat erop, dat er in de arbeid een bijzondere morele waarde ligt met een nauwkeurige betekenis voor de mens en voor zijn zelfverwezenlijking. In de encycliek Laborem Exercens [712] heb ik juist aangetekend dat 'de mens door de arbeid niet alleen de natuur omvormt door haar aan te passen aan zijn eigen behoeften, maar dat hij bovendien zichzelf verwezen/ijkt als mens, ja, 'hij wordt meer mens' in zekere zin'. Laborem Exercens [[712|9]]

Waarom zouden we dan niet de grote waarde van de arbeid erkennen, wat die arbeid ook is? Waarom zouden we de fundamentele rol niet zien, welke zij vervult in het leven van de enkeling, van het gezin en van de samenleving? Helaas hebben hebzucht en egoïsme de mensen er dikwijls toe gedreven de verstandelijke en lichamelijke vermogens van hun naasten uit te buiten en hen arbeidsprestaties op te leggen, die op verschillende manieren hun persoonlijke waardigheid blijken te schenden. Tegen deze ontaardingen van de arbeidsverhoudingen zijn terecht vakbonden ontstaan om al degenen te verdedigen die hun wettige rechten met voeten getreden zien.

Indien dit juist is en instemming verdient, kan men anderzijds geen houding begrijpen welke ertoe komt de arbeid als zodanig te ontkennen en niet de providentiële functie te erkennen, welke in het oorspronkelijke bijbelse gebod wordt aangeduid: 'Onderwerpt de aarde!'. (Gen. 1, 28) [[b:Gen. 1, 28]] Deze functie erkende en aanvaardde de heilige Jozef in zijn leven en gaf aan de kleine Jezus die aan zijn zijde opgroeide, de zin door van de vreugdevolle beschikbaarheid, waarmee hij iedere morgen de dagelijkse inspanning hernam. Ook daardoor is de heilige Jozef voor het christelijk volk een duidelijk levensvoorbeeld, waarnaar iedere vader zou kunnen en moeten opzien bij de concrete keuzen, waarvoor hij door de verantwoordelijkheden van een gezin wordt gesteld.

'Ik heb u vader gemaakt van vele volken' (Rom. 4, 17) [b:Rom. 4, 17], werd zojuist verkondigd in de eerste lezing van de mis. Deze woorden die God sprak tot de reeds bejaarde Abraham, die nog geen nakomelingen had, past de liturgie vandaag toe op de heilige Jozef die immers geen nakomelingschap naar het vlees had; en wij die over zijn persoonlijke lotgevallen nadenken, kunnen ten volle de gepastheid van deze benadering waarderen. Na namelijk een bijzonder werktuig te zijn geweest van de goddelijke voorzienigheid ten aanzien van Jezus en Maria, vooral tijdens de vervolging van Herodes, blijft de heilige Jozef zijn providentiële en 'vaderlijke' zending vervullen in het leven van de Kerk en van alle mensen.

'Vader van vele volken': de devotie waarmee de Christenen van alle delen van de wereld, daartoe aangemoedigd door de liturgie, zich tot de heilige Jozef wenden om hem hun zorgen toe te vertrouwen en zijn bescherming af te smeken, bevestigt het bijzondere feit van dit vaderschap zonder grenzen.

Ziet, mannen en vrouwen van Molise en van Abruzzo, daarom ook,net vertrouwen op naar de heilige Jozef en volhardt in een devotie die zo diep in de traditie van uw voorouders gegrift staat. Is hij misschien geen prachtig voorbeeld voor de betrokken leken die, binnen de parochie en verschillende kerkelijke bewegingen, hun moedig getuigenis voor Christus willen afleggen?

Neemt vooral u, priesters en religieuzen, gewijde zielen, uw toevlucht tot de heilige Jozef, die in zijn maagdelijke zuiverheid en geestelijk vaderschap de hoogste idealen van uw roeping weerspiegeld ziet. Hij leert u de liefde voor de ingekeerdheid en het gebed, de edelmoedige trouw aan de voor God en de Kerk aanvaarde verplichtingen, de belangeloze toewijding aan de gemeenschap waarin de voorzienigheid u heeft geplaatst, hoe klein en onbekend die ook mag zijn. In het licht van zijn voorbeeld kunt u de waarde leren waarderen van al wat nederig, eenvoudig en verborgen is, van wat onopvallend en zonder ophef wordt gedaan, maar met beslissende gevolgen in de onpeilbare diepte van het hart.

En u, hedendaagse gezinnen, die de snelle veranderingen van de huidige samenleving beleeft en er soms de verontrustende reacties van ondergaat, u kunt in het gezin van Nazareth, waarover Jozef met angstige zorg waakte, het altijd actuele voorbeeld vinden van een gemeenschap van personen, waarin de liefde een elke dag hernieuwde eensgezindheid waarborgt. Terwijl zij Jezus, Maria en Jozef aanroepen, kunnen de leden van alle gezinnen van uw kerkelijke gemeenschappen op de verschillende momenten van hun bestaan de vreugde van de wederzijdse overgave terugvinden, de kracht van de solidariteit in de beproevingen, de rustige vrede van hen die weten te kunnen rekenen op de alomtegenwoordige, indien ook mysterievolle, goddelijke voorzienigheid.

'Hij zal mij aanroepen: Gij zijt mijn Vader'. Roept ook u, zoals de heilige Jozef door een volhardend en vurig gebed de hemelse Vader aan en moge ook u evenals hij de waarheid ondervinden van de volgende woorden van de psalm: 'Voor altijd kan hij rekenen op mijn genade,/ voor immer blijft mijn verbond met hem van kracht' (Ps. 89, 29) [b:Ps. 89, 29],

Zo zij het!